Rondlopen in het ziekenhuis en verleid worden door de geur van saucijzenbroodjes, snoeprepen bij de kassa of frisdrankautomaten naast de lift van de parkeergarage. Bij het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) (Leids Universitair Medisch Centrum) gebeurt dat niet meer. Met behulp van de slogan “Puur LUMC” wordt de voedselomgeving in het ziekenhuis steeds gezonder. Deels worden ongezonde keuzes de deur uit gedaan, maar met name wordt men gestimuleerd zelf voor de gezonde keuze te gaan. Dit is het resultaat van een nieuwe visie op eten en drinken, niet alleen in de patiëntenzorg, maar door het hele ziekenhuis heen.
Voeding is van essentieel belang voor onze gezondheid; met PUUR LUMC wordt in het LUMC invulling gegeven aan een Gezond voedingsaanbod. PUUR staat voor pure (onbewerkte) ingrediënten, een gevarieerd aanbod wat past bij de voedingstofbehoefte van de patiënt. De ‘schijf van vijf’ en de ‘Richtlijnen Eetomgeving’ van het Voedingscentrum zijn daarbij het uitgangspunt.
Beeld Gezond & Groen
Aanpak
Het nieuwe voedingsconcept van het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) geldt voor het hele ziekenhuis. Voor zowel patiënten, medewerkers, studenten en bezoekers zijn veranderingen aangebracht om hen te stimuleren gezonde keuzes te maken.
Medewerkers, studenten en bezoekers
- Nudging: Bij promoties en bijeenkomsten is de catering volledig vegetarisch en bestaat de borrel uit gezonde snacks. Als ze echt iets anders willen moeten ze het zelf bewust aanvragen.
- Productinformatie: In het restaurant worden (on)gezonde keuzes aangegeven met kleuren. Ongezonde keuzes zijn beperkt en wanneer mensen dit echt willen kiezen ze er bewust voor.
- De saladebar heeft een prominente plaats gekregen, waardoor mensen verleid worden om zelf een salade in elkaar te zetten.
- Veranderd aanbod/assortiment: huisgemaakte salades en pokebowls, broodjesgrootte is teruggebracht, en snoeprepen zijn vervangen door gezondere repen. Vanaf het tweede kwartaal van 2021 wordt er geen suikerhoudende frisdrank meer verkocht.
- Water wordt gratis aangeboden en op aantrekkelijke wijze gepresenteerd.
Patiënten
- Doelgroepgerichte voeding: voor bepaalde doelgroepen is andere voeding gewenst. Er is een standaard ‘Menu van de Chef’, die met toppings kan worden aangepast voor specifieke patiëntengroepen. Patiënten kunnen kiezen voor verschillende portiegroottes: ¼, ½, of heel.
- Maaltijden zijn puur en gevarieerd. Het Menu van de Chef is altijd ook in een vegetarische versie te verkrijgen en 2 x per week wordt er in het menu alleen maar een vegetarische versie aangeboden. Op deze manier wil het LUMC laten zien dat eten zonder vlees ook lekker kan zijn.
- Er wordt een kookboekje ontwikkeld om patiënten mee te geven naar huis.
- Verwenmomenten: Servicemedewerkers gaan ’s middags met een serveerwagen vol lekkere (eiwitrijke) extraatjes langs de patiënt. Deze worden aantrekkelijk gepresenteerd zodat mensen verleid worden te eten.
- Assortiment op de broodbuffetwagen is volledig gezond, tenzij patiënten specifiek vragen om iets anders (bijvoorbeeld witbrood).
Het uitgangspunt is: Wees je bewust van wat je kiest.
Doel en doelgroep
Het doel is om het aanbod van voeding in het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) voornamelijk uit pure en gevarieerde keuzes te laten bestaan. Gezonde voeding draagt bij aan het welzijn en gezondheid van patiënten, medewerkers, studenten en bezoekers.
Doelgroep
Het voedingsconcept is gericht op patiënten, medewerkers, bezoekers en studenten.
Werking
Literatuuronderzoek
- Meerdere kleine (al dan niet verrijkte) maaltijden en/of extra (verrijkte) tussendoortjes hebben een positief effect op de energie- en eiwitinname van patiënten in ziekenhuizen of bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen (1).
- Gebruik van ‘priming nudges’ helpt medewerkers en bezoekers van zorginstellingen om gezondere keuzes te maken. Het gaat daarbij om kleine aanpassingen in de omgeving die de zichtbaarheid, toegankelijkheid en beschikbaarheid van gezonde producten verbeteren (1).
- Sturen van gezonde keuzes door bijvoorbeeld labeling of etikettering van gezonde producten, zoals een kleurcodering, stimuleert gezonde voeding bij medewerkers en bezoekers van zorginstellingen (1).
- Bij patiënten buiten het ziekenhuis kan het zorggebruik worden verminderd door medisch gespecificeerde maaltijden (2). *
Gratis watertappunten kunnen het drinken van water stimuleren (3).
* Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.
Overzicht literatuur
- Wat Werkt Dossier Voeding
- Pijl, H (2019). Voeding in het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum); puur en gevarieerd.
- Alliantie Voeding in de Zorg
Eigen onderzoek
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de invloed van voeding op de gezondheid en het herstel van patiënten. Ook is er tevredenheidsonderzoek gedaan naar de smaak van de patiëntenvoeding. De uitkomsten van de patiëntbelevingen zijn gebruikt om het menu verder te optimaliseren.
Aansluiting met andere Green Deal doelen
- Voedselverspilling is afgenomen doordat patiënten zelf hun portiegrootte kunnen bepalen en er geen gebruik meer wordt gemaakt van kleine verpakkingen. Sinds medio 2020 wordt er gebruikt van een waste-management systeem, waardoor de waste volledig in kaart wordt gebracht.
- Door gebruik te maken van handige software kan je de diverse processen monitoren en zorgen voor waste-reductie (minder bestellen, minder produceren).
Aandachtspunten voor de uitvoering
Randvoorwaarden
- Een nieuwe voedingsvisie kan alleen ontwikkeld worden in samenspraak met de Zorg
- Ambassadeurschap is nodig binnen de gehele organisatie. Om te zorgen dat het gedragen wordt dienen alle doelgroepen betrokken en vertegenwoordigd te zijn.
Leerpunten
- Gedragsverandering vergt tijd. Speel in op het consumentenperspectief (vanuit alle doelgroepen) en verander stap voor stap.
- Het is van belang dat er een helder toetsingskader is. Zonder dit kader kan je niet toetsen of dat wat je doet ook goed genoeg is.
Meer informatie
Eventuele vragen zijn te stellen aan Jacqueline van Stijn, manager Zorgservices & Voeding en Carla Snel, stafadviseur Zorgservices & Voeding via e-mail.
