Bereidheid om te laten vaccineren

Sinds begin januari zijn er vaccins tegen het coronavirus beschikbaar in Nederland. In verschillende fasen worden mensen uitgenodigd om zich te laten vaccineren. In het onderzoek hebben we deelnemers gevraagd of zij zich willen laten vaccineren en hoe ze denken over de vaccinatie tegen het coronavirus.

Op het moment van invullen had 20% van de deelnemers een uitnodiging ontvangen om zich te laten vaccineren tegen het coronavirus. Van deze groep heeft 90% zich al laten vaccineren of hiervoor een afspraak gemaakt. 5% is van plan om een afspraak te maken, maar heeft dit nog niet gedaan. De rest twijfelt of ze zich willen laten vaccineren (3%) of willen zich niet laten vaccineren (2%).

Vaccineren tegen het coronavirus

Het merendeel van de deelnemers (80%) heeft nog geen uitnodiging ontvangen om zich te laten vaccineren. Aan hen is gevraagd of zij zich willen laten vaccineren tegen het coronavirus als zij een uitnodiging ontvangen. Van deze deelnemers geeft 86% aan zich te willen laten vaccineren. 5% geeft aan zich niet te willen laten vaccineren. De overige 9% van de deelnemers weten nog niet of zij zich willen laten vaccineren tegen het coronavirus.

Verandering in vaccinatiebereidheid

Bij het vergelijken van de vaccinatiebereidheid met eerdere meetrondes moet een klein verschil in de metingen genoemd worden. Vanaf meetronde 10 is de vaccinatiebereidheid alleen gemeten onder deelnemers die op het moment van invullen nog geen uitnodiging voor de vaccinatie hadden ontvangen. Deze groep zal daarom elke meetronde kleiner en selectiever worden (ouderen en kwetsbaren worden het eerst uitgenodigd en zitten niet meer in deze groep). In eerdere meetrondes is de vaccinatiebereidheid wel onder alle deelnemers gemeten aangezien het vaccineren nog niet was gestart.

De vaccinatiebereidheid tegen het coronavirus is sinds de vorige meetronde ongeveer gelijk gebleven. Vergeleken met meetronde 8 in november is de vaccinatiebereidheid  met 28 procentpunt toegenomen. Daarmee is de bereidheid nu op het hoogste niveau sinds de eerste keer dat dit uitgevraagd is in meetronde 3.

De bereidheid tot vaccinatie stijgt over het algemeen met de leeftijd. Sinds de vorige meetronde is de vaccinatiebereidheid in alle leeftijdsgroepen licht gestegen of gelijk gebleven. Vergeleken met de eerste keer dat vaccinatiebereidheid werd gemeten, is deze in elke leeftijdsgroep gestegen. De stijging is het hoogst in de groep 40-54-jarigen (16 procentpunt).

Hoe denken mensen over vaccinatie tegen het coronavirus

Aan de deelnemers zijn zeven verschillende stellingen over de vaccinatie voorgelegd. Wanneer we de antwoorden uitsplitsen naar de bereidheid om zich te vaccineren, laat dit het volgende beeld zien. Van degenen die niet bereid zijn om zich te laten vaccineren gelooft maar 14% dat het vaccin hen beschermt tegen het virus. 10% van deze groep denkt dat het veilig is wanneer het goedgekeurd is voor de Nederlandse markt. 12% ziet vaccinatie als een uitweg uit de coronacrisis voor Nederland. Slechts 10% gelooft dat zij anderen tegen het coronavirus beschermen als zij gevaccineerd zijn. Daarbovenop is 72% van deze groep bang voor bijwerkingen van het vaccin en 84% is bang voor eventuele onbekende langetermijngevolgen. Van deze groep geeft 26% aan dat de meeste van hun vrienden en familie zich hebben laten vaccineren, of dat van plan zijn.

Ook van de deelnemers die nog twijfelen over vaccinatie geeft een aanzienlijk deel aan bang te zijn voor bijwerkingen (70%) of onbekende langetermijngevolgen (79%). 29% gelooft dat vaccinatie hen beschermt tegen het virus en 17 % gelooft dat een vaccin veilig is als het is goedgekeurd voor de Nederlandse markt. Van deze groep gelooft 45% dat vaccinatie bijdraagt aan een uitweg uit de crisis en 32% denkt dat ze anderen beschermen door zich te laten vaccineren. Daarnaast geeft 51% aan dat de meeste van hun vrienden en familie zich hebben laten vaccineren, of dat van plan zijn.

De deelnemers die bereid zijn zich te vaccineren zijn het veel vaker eens met de stelling dat het vaccin ze zal beschermen, dat het veilig is na goedkeuring, dat ze hiermee bijdragen aan een uitweg uit de crisis en dat zij anderen ermee beschermen (respectievelijk 73%, 81%, 96% en 75%). Van deze groep is 17% bang voor mogelijke bijwerkingen en 18% is bang voor onbekende langetermijngevolgen. 89% geeft aan dat de meeste van hun vrienden en familie zich hebben laten vaccineren, of dat van plan zijn.

Meer informatie over waarom mensen zich wel of niet willen laten vaccineren is te vinden in deze publicatie van de Corona Gedragsunit. Hierin zijn ook gegevens verwerkt uit interviews en wetenschappelijke literatuur ten aanzien van vaccinatiebereidheid. 

Bronnen van informatie

Er is ook gekeken naar de verschillende bronnen die deelnemers belangrijk vinden om hun keuze voor of tegen vaccinatie te bepalen. De twee belangrijkste bronnen zijn de informatiewebsite van de overheid: coronavaccinatie.nl (43% van de deelnemers geeft dit aan) en de informatie die men bij de uitnodiging van de vaccinatie zal ontvangen (42%). Daarna volgen informatie uit traditionele media (40%) en de informatie op de website van het RIVM (39%). De minst belangrijke bronnen (2-3%) voor het maken van de keuze zijn voor deelnemers ‘informatie van de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken en Vaccinvrij’, ‘meningen van bekende Nederlanders die ik vertrouw’, ‘informatie van mijn patiëntenvereniging’ en ‘meningen op social media’.

Maatregelen na vaccinatie

Mensen die een coronavaccin hebben gehad, zijn voor een groot deel beschermd tegen ziekte door het coronavirus. Toch wordt iedereen gevraagd nog wel de maatregelen na te blijven leven totdat het virus voldoende onder controle is. Deze meetronde is voor de tweede keer gevraagd in hoeverre deelnemers verwachten de maatregelen nog na te leven nadat zij gevaccineerd zijn.

Het merendeel van de deelnemers is van plan om na hun vaccinatie de maatregelen evenveel na te leven als nu. De maatregel die de meeste deelnemers verwachten minder goed na te leven nadat zij gevaccineerd zijn, is het houden van 1,5 meter afstand tot vrienden, familie en collega’s. Van de deelnemers verwacht 27% dit (veel) minder te gaan doen. Toch verwacht het merendeel (69%) dat zij even vaak afstand zullen houden als nu. De maatregel waarvan de meeste deelnemers zeggen dat zij zich eraan blijven houden is het handen wassen. 90% verwacht dit evenveel te blijven doen nadat zij gevaccineerd zijn.

Verschillende vaccins

De deelnemers is in de huidige meetronde aan de hand van een drietal stellingen voor het eerst gevraagd hoe zij denken over de Pfizer, Moderna en AstraZeneca vaccins tegen het coronavirus. Deze stellingen konden zij beantwoorden met vijf antwoordmogelijkheden variërend van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’.

Alle drie de vaccins zijn (meer dan) 90% effectief in het voorkomen van ziekenhuisopnames bij ziekte door het coronavirus. Volgens 77% de deelnemers beschermt het Pfizer vaccin goed tegen ziekenhuisopname en sterfte ten gevolge van het coronavirus. Voor AstraZeneca en Moderna ligt dit percentage lager (67 en 65%). Als het gaat om mogelijke bijwerkingen zijn de deelnemers hier bij AstraZeneca het meest bang voor (35%). Het percentage deelnemers dat bang is voor mogelijke bijwerkingen van de Pfizer en Moderna is ongeveer gelijk (18 en 19%). Ook als het gaat om onbekende langetermijngevolgen van de vaccinaties zijn de deelnemers hier bij het AstraZeneca vaccin het meest bang voor (32%). Het percentage deelnemers dat bang is voor onbekende langetermijngevolgen van Pfizer en Moderna is wederom ongeveer gelijk (24 en 23%).