David Dreese is operationeel directeur van familiebedrijf Amrath Hotels, met 11 hotels door heel Nederland een middelgrote keten. "Laat ik voorop stellen dat als je van uitdagingen houdt, van het zoeken naar oplossingen, het zeker een interessante tijd is. Ik ben drukker dan ooit tevoren", stelt David. Die uitdagingen zijn er zeker: tijdens de lockdowns was er een bezettingsgraad van 2%, wat betekent dat er per hotel ergens tussen de 0 en maximaal 10 gasten de nacht doorbrachten.

Toch werd er niet voor gekozen om de hotels dan maar tijdelijk dicht te gooien. "Je zou het misschien niet verwachten, maar de besparing om te sluiten is nihil ten opzichte van open blijven", licht David toe. "De vaste lasten moeten namelijk doorbetaald worden, net als het personeel. En het uit- en weer aanzetten van al het apparatuur is ook kostbaar." Bovendien probeerde hij voortdurend te anticiperen op een potentiële opening: op standby om zo snel mogelijk weer operationeel te zijn, zonder tijd te verliezen door personeel dat niet paraat staat.   

Van je hobby je werk maken

Over personeel gesproken: voor corona was beschikbaarheid al een probleem, maar nu is het helemaal moeilijk om aan goede mensen te komen. Degenen die hun baan in de horeca kwijtraakten, hebben vaak een ander pad moeten kiezen. Daar kan Luuk Tjen over meepraten. Zijn hele leven werkt hij al in de horeca, zijn grote passie. Zowel aan de achterkant (in de keuken) als aan de voorkant (bediening) heeft hij dan ook ruime ervaring opgedaan. De twee jaar voor corona was Luuk werkzaam als leidinggevende in de bediening in een restaurant waar hij het naar z’n zin had. "Tsja, mijn tweede jaarcontract verliep in maart 2020. Door corona werd dat niet verlengd." 

Net als veel andere horecamedewerkers kwam Luuk thuis te zitten. Zonder de mogelijkheid tot solliciteren in zijn vakgebied, want alles was dicht. Toch maar kiezen voor een andere sector? "Nou nee, dat kwam eigenlijk niet in me op. Even uitzitten en wachten tot alles weer open zou gaan, dat was wat ik dacht", vertelt hij. Naarmate de tijd verstreek en de horeca nog steeds op slot bleef, begon hij zich te vervelen. En dat was het moment dat hij besloot om zijn oude passie weer op te pakken: lekker gaan koken.

Luuk Tjen

In eerste instantie voor zichzelf, maar al snel ook voor vrienden. "Ik bood ze aan: jullie hebben het veel zwaarder dan ik, met thuiswerken en kinderen. Zin in een lekkere afhaalmaaltijd tegen kostprijs?" Dat was niet tegen dovemansoren gezegd; al gauw was er een WhatsApp-groep van minstens 40 mensen die interesse hadden in het afhalen van een zelfgekookte maaltijd bij hem thuis. En zo ontstond het idee om van zijn hobby zijn werk te maken: 'De keuken van Tjen'. Vanuit de WW-uitkering kon Luuk met een startersregeling een eigen bedrijf opzetten, waarmee een droom waarheid werd. "Ik had er natuurlijk weleens over gefantaseerd, maar zonder corona had ik nooit de stap gezet." 

Maatregelen gingen ver, dus protocollen ook 

Ook David zat tijdens de eerste lockdown niet stil. Er volgde direct overleg met brancheorganisaties en protocollen werden in gang gezet. "De maatregelen gingen ver, dus onze protocollen ook. We wilden geen enkel risico nemen. Denk hierbij niet alleen aan extra schoonmaak van de kamers, registreren van check-in tijden en voor- én achteraf contact opnemen met gasten om ze te informeren over eventuele besmettingen, maar bijvoorbeeld ook afstandsbedieningen in een plastic zakje. En hoewel sommige andere hotels ermee doorgingen, zagen wij af van het ontbijtbuffet en kozen ervoor om het op de kamers te serveren."

Ook hikte de hotelketen al jaren aan tegen een goed communicatieplatform voor het personeel, wat in drukke tijden nooit echt prioriteit kreeg. Nu werd er voor 1 april 2020 een app opgeleverd om contact te houden met alle medewerkers. Hier werd iedereen geïnformeerd, maar was er ook gelegenheid om vragen te stellen of suggesties te doen. 

Geen thuisfeestjes bezoeken

David: "Natuurlijk hebben we waar mogelijk ook zoveel mogelijk kantoormensen thuis laten werken. Liever meer mensen thuis, dan één te veel op het werk, maar dat moet wel zin hebben natuurlijk. We hebben ze ook steeds op het hart gedrukt: 'wij willen heel graag iedereen gezond houden. En zullen daar alles voor doen. Maar dan moeten jullie dat privé óók doen.'" Hij wil hierbij ook graag benadrukken: "De overheid is laat geweest met het onderkennen van dit probleem: dat je als werkgever je uiterste best kan doen, maar je hebt niet in de hand wat medewerkers in hun eigen tijd doen. Want als hele teams na het werk alsnog samen gaan feesten en ziek worden, dan heeft dat direct gevolgen voor het bedrijf." 

Luuk maakte op dat vlak ook bewuste keuzes. Niet alleen in de professionele deelkeuken van waaruit hij begon te koken werd afstand gehouden, ook werden klanten gevraagd of zij buiten wilden wachten op hun eten en er werd extra gelet op hygiëne. Daarnaast koos hij ervoor om absoluut geen thuisfeestjes te bezoeken of op andere manieren risico’s te nemen. Daarvoor was zijn net opgezette én florerende bedrijf hem veel te lief: ziek of in quarantaine zou betekenen dat hij niet zou kunnen werken. Bovendien waren voor hem, als kersverse zzp’er geen regelingen zoals TOZO beschikbaar.   

Logica lijkt ver te zoeken 

Naarmate de tijd verstreek, dunde het personeelsbestand van Amrath Hotels behoorlijk uit. "Voor de crisis werkten er 425 mensen bij ons, anderhalf jaar later zijn dat er nog maar zo’n 170." Een hard gelag voor het familiebedrijf. Binnen de hotels werd desondanks met veel minder medewerkers hard gewerkt om alles in goede banen te leiden. Wat geen sinecure was, met steeds veranderende maatregelen die niet altijd even logisch leken. "Na de eerste persconferentie leek het er op dat we geen roomservice meer mochten aanbieden. Op dezelfde dag bleek dat dat toch wel het geval was, maar de volgende ochtend alleen als we het voor de deur zouden zetten en gasten het zelf contactloos zouden pakken."

En zo waren er meer maatregelen die niet altijd op begrip konden rekenen. "Ik mocht mijn eigen gasten geen eten geven, maar Thuisbezorgd mocht dat wel. Of die subsidieregelingen waar je je als bedrijf voor in kon schrijven. Negen maanden later kreeg je dan te horen: 'u moet terugbetalen, want ze gelden niet voor u. PS Als u deze maand opnieuw inschrijft, komt u wél in aanmerking.'" Ook deden ze hun uiterste best om richting de gasten goed te communiceren. Een bordje met daarop het verzoek om ook in de liften afstand te houden, werd echter door de gasten stelselmatig genegeerd. 

Geen toeristen maar daklozen en tienermoeders

David zag het allemaal aan. En focuste zich vervolgens op wat hij wel in de hand had. Zo werd er op een gegeven moment voor gekozen om de praktisch leegstaande hotels ter beschikking te stellen aan organisaties die zaten te springen om bedden. In Hilversum, Alkmaar en Haarlem werd er dankbaar gebruik gemaakt van het aanbod: kwetsbare mensen die op straat kwamen te staan of ondernemers die hun bedrijf en huis waren kwijtgeraakt door de coronacrisis, daklozen, tienermoeders – ze vonden niet alleen onderdak in de hotelkamers, maar werden ook behandeld als gasten (lees ook het verhaal: Zonder dak boven je hoofd is thuisblijven onmogelijk). De symbolische vergoeding als tegenprestatie dekte net de rekeningen van gas en elektra. Bovendien werd de reuring in de stille hotels dankbaar ontvangen door het personeel. Precies vanwege die reden werd ook het initiatief genomen om hotelkamers te verhuren als 'kantoren voor een dag'. "Voor de mensen die het zat waren om de hele tijd thuis te werken", aldus David. 

Ook vanuit de hotelmedewerkers zelf kwamen ideeën. Bedienend personeel dat zich stortte op de tuinen of kamers die opnieuw werden behangen of geschilderd. Iedereen bleef zich vol overgave inzetten, ook als ze werden gevraagd om zich bezig te houden met zaken die normaliter niet tot hun takenpakket behoorden. Het typeert ook het familiebedrijf; we moeten dit met z’n allen zien te overleven. David geeft aan dat hun hotelketen in die zin een bijzondere positie inneemt; in eigendom van een familie die persoonlijk verbonden is met het bedrijf.

Bestelmoe

Ook voor het eenmansbedrijf van Luuk geldt dat hij moest – en nog steeds moet – zien te overleven. Tijdens de lockdowns ging hij als een speer, maar dat liep vrijwel meteen behoorlijk terug toen de restaurants weer open mochten. Hij snapt het wel: "Mensen zijn een beetje 'bestelmoe' geworden, maar het ging harder dan ik had gehoopt. Ik was flink op weg om ervan te kunnen leven. Maar momenteel red ik dat niet meer." Om zijn inkomen aan te vullen gooide hij wederom het roer om: "Ik ben nu een paar dagen per week kok bij een restaurant, maar verhuur me als zzp’er."

En terug naar een vaste baan? Hoewel ze voor het opscheppen liggen, moet Luuk er niet aan denken. "Dankzij corona heb ik geroken aan het ondernemerschap. En weet ik zeker dat ik nooit meer anders wil. Vandaar dat ik allerlei plannen aan het maken ben voor de toekomst. Hartstikke spannend. Want hoewel ik eigenlijk iemand ben die wel van zekerheden houdt, heb ik door corona juist geleerd om met onzekerheden om te gaan."  

Balans tussen medische en economische overwegingen

Nu de horeca weer open is heeft David hoop voor de toekomst, zij het met een aantal kritische kanttekeningen. "Het gaat echt lang duren voordat we kunnen spreken van een volledig economisch herstel. Wij zijn, zeker in de grote steden, ook behoorlijk afhankelijk van de internationale zakenmarkt. Tuurlijk, de Nederlandse markt trekt snel aan, maar dat is niet voldoende om een hotel rendabel te kunnen draaien. Daarnaast hebben wij, net als andere horecazaken, te maken met een groot tekort aan goed personeel. We moeten er hoe dan ook mee om zien te gaan. En daar gaan we ons absoluut hard voor maken." 

Tot slot pleit David bij het invoeren van maatregelen voor een betere balans tussen medische en economische overwegingen. "Die weegschaal mag niet doorslaan. In iedere fase van een pandemie, moeten meerdere perspectieven worden meegenomen. En luister daarbij alsjeblieft naar mensen die er verstand van hebben, ga niet uit van aannames. In onze branche zijn we allemaal praktisch ingesteld, gericht op het zoeken naar oplossingen. Scheer niet alle bedrijven over één kam, want dat schaadt alleen maar je draagvlak. En dat wil niemand. Wij ook niet."