Natte depositie van stikstof

Sinds 1978 worden er in Nederland metingen verricht door het RIVM aan de chemische samenstelling van regenwater via het Landelijk Meetnet Regenwater. We meten op 9 plaatsen onder andere de concentratie van stikstof in de vorm van ammonium (NH₄, in water opgeloste ammoniak) en nitraat (NO₃, in water opgeloste stikstofoxiciden).

Trend in gemeten natte depositie van stikstof

De natte depositie van stikstof daalt in de periode 2005 tot 2021. De daling van ammonium was ca. 20% in 2021 vanaf 2005, terwijl nitraat met 45% daalde.  Een uitgebreid overzicht van alle metingen aan regenwater over de periode van 1992 tot 2004 is te vinden in het RIVM-rapport: The Dutch National Precipitation Chemistry Monitoring Network over the period 1992-2004.Dit rapport geeft een overzicht van de natte depositie trends van ammonium, sulfaat en nitraat over de periode van 1992 tot 2004.

Trend in natte depositie van ammonium na correctie

De trend in de gemeten ammoniumconcentraties wordt beïnvloed door verschillende factoren. Berekeningen tonen aan welk deel van de trend door veranderend weer veroorzaakt wordt. Hieruit blijkt dat de natte depositie voor een aantal afzonderlijke jaren beïnvloed is door de weersomstandigheden(zoals 2013, 2014 en 2018), maar deze invloed voor de hele periode van 2005 tot 2021 minimaal is.

Droge depositie stikstof

Het meten van droge depositie van stikstofverbindingen is complexer dan de natte depositie. Omdat de opname van stikstof door planten een actief proces is kunnen we niet simpelweg een bak neerzetten en meten hoeveel stikstof daarin terecht komt. Er bestaan verschillende technieken om droge depositie te meten, elk met hun eigen voor- en nadelen. Het RIVM meet de maandgemiddelde droge depositie van ammoniak met het COTAG netwerk. Op dit moment wordt er op vijf locaties in Nederland gemeten, maar dit wordt verder uitgebreid naar tien locaties. Deze metingen worden gebruikt om de lange termijn trend in de ammoniakdepositie op deze plekken te monitoren. De metingen worden ook gebruikt om de modellen die de stikstofdepositie berekenen te valideren.

Het RIVM meet ook de droge depositie van ammoniak met de ‘miniDOAS depositie opstelling’, die elk half uur een waarde meet. Deze metingen worden gebruikt voor onderzoek naar de processen die de ammoniakdepositie bepalen en om de modellen die deze processen beschrijven te verbeteren. Deze metingen worden steeds op andere plekken in Nederland uitgevoerd en zijn dus niet bruikbaar voor monitoring van de stikstofdepositie.

Droge depositie NH₃

Sinds 2012 wordt de droge depositie van ammoniak gemeten op de locatie Bargerveen, vanaf 2015  op de Oostelijke Vechtplassen en vanaf 2018 op Hoge Veluwe. Sinds 2021 staan er ook COTAG masten in het Noordhollands Duinreservaat en in het Haaksbergerveen. Omdat deze metingen nog maar kort lopen kunnen we hiervoor nog geen trends bepalen.

Deze metingen combineren de concentratie van ammoniak (gemeten op twee hoogtes) en meteorologische gegevens (in de vorm van een depositiesnelheid). Dit samen geeft dan uiteindelijk de droge depositie van ammoniak. Voor alle locaties is er sinds de start van de metingen sprake van een stijging, met name in het Bargerveen (de locatie met de langste meetreeks) waar de depositie in de periode 2012-2022 met ca. 4 kg kilogram (kilogram) N/ha is toegenomen. Dit is vooral het gevolg van een stijging van de droge depositiesnelheid in die periode, want de concentratie van ammoniak is in die periode nagenoeg gelijk gebleven.