Meer invasieve infecties met groep A-streptokokken (Streptococcus pyogenes)

In de maanden maart en april werden een opvallend hoog aantal invasieve infecties met groep A-streptokokken (GAS) gemeld. Het aantal meldingen is tot en met begin mei verder toegenomen. Met name het aantal meldingen van fasciitis necroticans (figuur 1) is duidelijk verhoogd ten opzichte van de meeste jaren vóór COVID-19. Daarnaast is het aantal invasieve GAS(iGAS invasieve groep A-streptokokken (invasieve groep A-streptokokken ))-meldingen opvallend bij jonge kinderen tussen de 0 en 5 jaar. Het deel kinderen van 0-5 jaar binnen de iGAS-meldingen is vanaf januari tot nu toe 12%, voorheen was dit rond 4%. Vooral binnen deze leeftijdsgroep is het aantal meldingen van fasciitis necroticans opgevallen.
Verder meldt een aantal ziekenhuizen meer iGAS-infecties, ook bij jonge kinderen. Uit een snelle rondgang langs de kinderafdelingen van voornamelijk academisch medische centra, blijkt dat er vanaf begin dit jaar rond de 70 kinderen met een iGAS-infectie zijn geweest. Hiervan zijn 7 kinderen overleden. Een deel van de kinderen ontwikkelde een iGAS-infectie, na waterpokken. Dit onderstreept het belang van behandelaars die alert moeten zijn op een iGAS-infectie bij kinderen met waterpokken die zieker worden dan gebruikelijk.

Ernstige iGAS-infecties beperken zich overigens niet alleen tot jonge kinderen. Mensen van alle leeftijden kunnen een infectie oplopen. Niet alle iGAS-infecties worden landelijk gemeld omdat slechts 3 ziektebeelden meldingsplichtig zijn,  te weten STSS streptokokken toxisch shocksyndroom (streptokokken toxisch shocksyndroom), fasciitis necroticans en puerperale koorts of - sepsis met GAS.

Van alle naar het Nederlandse Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (NRLBM Nederlands Referentie Laboratorium voor Bacteriële Meningitis (Nederlands Referentie Laboratorium voor Bacteriële Meningitis )) ingestuurde GAS-isolaten uit normaal steriel gebied, is het deel afkomsig van jonge kinderen dit jaar ook hoger dan vorige jaren (14% van alle ingestuurde isolaten ten opzichte van gemiddeld 7,5% in 2019-2021). Uit de bacteriologische typering blijkt dat de stijging niet veroorzaakt wordt door een enkel emm-type. Wel verschilt de emm-typeverdeling tussen jonge kinderen en kinderen/volwassenen in andere leeftijdsgroepen: vooral emm-type 4 domineert bij jonge kinderen en emm1, emm22 en emm12 bij andere kinderen/volwassenen in andere leeftijdsgroepen.

De surveillance van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn laat vooralsnog geen opvallende stijging zien van de diagnosecodes Streptokokken angina/roodvonk of impetigo. Wel is er sinds begin 2022 sprake van een toename van waterpokken onder kinderen. (Bronnen: Osiris, NVK Nederlandse vereniging voor Kindergeneeskunde (Nederlandse vereniging voor Kindergeneeskunde), WKZ Wilhelmina Children's Hospital (Wilhelmina Children's Hospital), NRLBM, Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn)

 
Figuur 1. Meldingen van invasieve Groep A Streptokokkeninfecties per maand (van eerste ziektedag, indien onbekend datum laboratoriumuitslag, indien onbekend melddatum) en een 3-maandelijks lopend gemiddelde, 1 januari 2017 – 3 mei 2022. (Bron: Osiris)

Autochtone monkeypox voornamelijk onder MSM mannen die seks hebben met mannen (mannen die seks hebben met mannen) in meerdere landen 

Begin mei 2022 werd door de Britse volksgezondheidsautoriteit, de UK United Kingdom (United Kingdom) Health Security Agency (UKHSA), een patiënt gemeld met bevestigde monkeypox (MPX) na een reis naar Nigeria. Daaropvolgend werden nog 8 MPX-patiënten gemeld: een familiecluster en 6 patiënten met een bevestigde infectie bij mannen die seks hebben met mannen (MSM). Geen van de 8 patiënten heeft een epidemiologisch verband met de patiënt die op 7 mei door UKHSA werd gemeld en naar Nigeria was geweest. 

Met whole genome sequencing (WGS whole genome sequencing (whole genome sequencing)) is vastgesteld dat alle patiënten besmet zijn met een MPX-virus dat behoort tot het West-Afrikaanse virusclade (groep van nauw verwante virussen). Een infectie met deze clade verloopt in het algemeen milder vergeleken met een infectie veroorzaakt door de Centraal-Afrikaanse clade. De meeste patiënten hebben milde klachten en (urogenitale) vesiculaire uitslag.  

Tot en met 23 mei zijn in een risicobeoordeling van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control ))  door 9 landen in de Europese Unie (EU Europese Unie (Europese Unie)) 67 bevestigde - en 47 waarschijnlijke patiënten met MPX gemeld. In Nederland zijn tot 25 mei 12 patiënten met MPX gemeld. Buiten Europa zijn enkele patiënten gemeld door Canada, de Verenigde Staten, Israël en Australië. 

Het feit dat er MPX-patiënten zijn die voor dat ze ziek werden niet in het buitenland waren geweest en er MPX-patiënten zijn binnen de MSM populatie, is niet eerder gezien. De meest waarschijnlijke besmettingsroute onder MSM is direct contact met infectieuze huidlaesies. Aangezien niet alle patiënten te linken zijn aan elkaar, gaan de betreffende gezondheidsautoriteiten ervan uit dat er meer infecties (zullen) zijn. 

MPX is van origine een zoönose die wordt veroorzaakt door een virus uit het genus orthopoxvirus. Het virus komt uit West-Afrikaanse en het vermoedelijke reservoir zijn knaagdieren. Mens-op-mens-transmissie is mogelijk respiratoir, via direct contact met laesies, druppelcontact of verloopt indirect door contact met besmet materiaal. (Bronnen: (Lab)Inf@ct, UKHSA, ECDC RRA Rapid Risk Assessment (Rapid Risk Assessment) 2022)

Auteur

S. Raven, RIVM, Bilthoven

Correspondentie

S. Raven