Het RIVM houdt zicht op welke ziekteverwekkers mensen ziek kunnen maken als ze in oppervlaktewater gaan zwemmen. Het veranderende klimaat heeft invloed op veel van deze wateroverdraagbare ziekteverwekkers en de infectieziekten die zij veroorzaken. Veranderde klimaatfactoren, zoals temperatuur, uv (ultraviolet)-straling en neerslag, kunnen ervoor zorgen dat ziekteverwekkers sneller afsterven, juist beter overleven of in aantal toenemen. Doordat de gemiddelde temperatuur stijgt, zomers warmer en droger worden en weersextremen zoals hittegolven of extreme regenbuien steeds vaker voorkomen, zal het risico om ziek te worden na zwemmen in oppervlaktewater gaan veranderen.
Toenemende uv (ultraviolet)-straling kan ertoe leiden dat ziekteverwekkers vanwege de warmte in aantal toenemen, of juist afsterven doordat hun genetisch materiaal beschadigd raakt. Door hevige regenval kunnen tijdelijk en plaatselijk zeer hoge aantallen micro-organismen in zwemwater terechtkomen. Bijvoorbeeld als het riool de hoeveelheid regenwater niet meer aankan en daardoor overloopt, of doordat mest of uitwerpselen van het land afspoelen.
Het klimaat in Nederland is gunstiger geworden voor de groei en verspreiding van bepaalde ziekteverwekkers die van nature in het milieu voorkomen en daar ook kunnen groeien. Doordat het zeewater door klimaatverandering is opgewarmd, komt bijvoorbeeld de bacterie Vibrio op het noordelijk halfrond in steeds grotere aantallen voor en is ook het verspreidingsgebied groter geworden.
Het RIVM inventariseert al sinds 1990 de gezondheidsklachten door zwemmen in oppervlaktewater in Nederland door middel van de Zwemwaterenquête. Een belangrijke bevinding van de Zwemwaterenquête is dat er in warme zomers meestal meer klachten worden gerapporteerd. Omdat zomers in de toekomst steeds warmer worden door klimaatverandering, kan het risico op ziekte door zwemmen in oppervlaktewater toenemen, niet alleen door effecten op de ziekteverwekkers, maar ook door het gedrag van mensen. Mogelijk gaan mensen vaker zwemmen, waaronder op niet-officiële zwemlocatie. Op deze plekken wordt de waterkwaliteit niet gecontroleerd, waardoor er geen goed zicht is op mogelijke gezondheidsrisico’s.
Het is ingewikkeld om te bepalen hoe risico’s van wateroverdraagbare infectieziekten zich in de toekomst zullen ontwikkelen. Klimaatverandering beïnvloedt deze risico’s op allerlei manieren: door een direct effect op de ziekteverwekker zelf, of door een indirect effect op de mate waarin ziekteverwekkers in het zwemwater terechtkomen en vanuit welke bronnen. Daarnaast beïnvloedt klimaatverandering ons gebruik van zwemwater en daardoor de manier en duur van blootstelling hieraan.