Het RIVM​ zet kennis en expertise van microbiologie, statistiek en modellering in om het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en andere betrokken partijen te adviseren over de nationale uitvoering en (inter)nationale evaluatie van de Europese Zwemwaterrichtlijn. 

In de Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EC European Commission (European Commission)) staat beschreven hoe de zwemwaterkwaliteit bewaakt moet worden. Het doel van de Europese Zwemwaterrichtlijn is het beter beschermen van mensen die zwemmen in oppervlaktewater. Deze richtlijn is volledig opgenomen in de Nederlandse wetgeving: de Wet en het Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (Whvbz en Bhvbz). Bij inwerking treden van de Omgevingswet gaat de zwemwaterwetgeving voor oppervlaktewater deel uitmaken van deze wet binnen het Besluit kwaliteit leefomgeving.

Tijdens het zwemseizoen, wat in Nederland loopt van 1 mei tot 1 oktober,  wordt op officiële zwemlocaties de zwemwaterkwaliteit gecontroleerd. Buiten het zwemseizoen vinden geen controles plaats. 

Voor alle officiële zwemlocaties is informatie over de gemeten zwemwaterkwaliteit te vinden op de website Zwemwater.nl of in de app Zwemwater. Alle officiële zwemlocaties worden minimaal 1 keer per maand onderzocht.

Internationale samenwerking

Het RIVM neemt actief deel aan de European Microbiology Expert Group (EMEG European Microbiology Expert Group (European Microbiology Expert Group)), die beleidsmakers op Europees niveau adviseert over het in de EU Europese Unie (Europese Unie)-lidstaten toestaan van gebruik van nieuwe en/of alternatieve analysemethoden voor microbiologische parameters die lidstaten wettelijk verplicht zijn te onderzoeken volgens de Europese Zwemwaterrichtlijn.

De WHO-richtlijnen voor veilig zwemwater (Engelstalig)  (deel 1: zout- en zoetwater en deel 2: zwembaden en natuurlijk zwemwater) worden regelmatig herzien. Het RIVM communiceert actief met de WHO World Health Organization (World Health Organization )(World Health Organization ) en neemt deel aan bijeenkomsten in internationaal verband. Tijdens deze bijeenkomsten worden de herzieningen  bediscussieerd en levert het RIVM inhoudelijke bijdragen. Op deze manier oefent het RIVM op internationaal niveau invloed uit op het beleid ten aanzien van waterrecreatie. Hoewel de WHO-richtlijnen niet verplicht nageleefd hoeven te worden, zijn ze voor het Europese beleid richtinggevend.