ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-bacteriën zijn onderdeel van de bijzonder resistente micro-organismen (BRMO (bijzonder resistente micro-organismen)). Dit betekent dat meerdere soorten antibiotica niet werken die normaal wel zouden werken. Bijvoorbeeld amoxicilline en ceftazidim.
Wat is ESBL
ESBL (Extended spectrum beta-lactamases) is niet een naam van een bacterie, maar staat voor een enzym dat bepaalde antibiotica afbreekt, waardoor deze antibiotica niet goed meer werken. Dit enzym heet extended spectrum beta-lactamase. Dit betekent dat infecties veroorzaakt door de ESBL-bacterie moeilijker te behandelen zijn. Bacteriën die dit enzym kunnen produceren, de zogenaamde ESBL-bacteriën, komen onder andere voor in ons milieu en ons voedsel. Bij de mens vinden we deze ESBL-bacteriën vooral terug in de darmen.
Gezonde mensen met een ESBL-bacterie hebben meestal geen klachten. Maar er kan een infectie ontstaan, waarvoor antibiotica nodig is, zoals bijvoorbeeld een urineweginfectie of longontsteking. Infecties komen vaker voor bij ernstig zieke patiënten in het ziekenhuis. In zeldzame gevallen kan een ernstigere infectie ontstaan, zoals een bloedvergiftiging. Het ziektebeeld hangt af van het type ESBL-bacterie. Je wordt niet zieker van de ESBL-bacterie dan van een bacterie die niet resistent is, behalve als de juiste behandeling later start of niet goed mogelijk is.
Hoe krijg ik een ESBL-bacterie?
Je kunt resistente bacteriën overdragen. Iedereen kan drager worden van een ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-bacterie. De ESBL-bacterie kan overgedragen worden via contact met ontlasting of bepaalde voorwerpen of oppervlakken (zoals de toiletbril, wasbak of deurkruk).
De ESBL-bacterie komt vooral voor in ziekenhuizen. In het buitenland hebben sommige ziekenhuizen er veel last. Als je opgenomen bent geweest in een buitenlands ziekenhuis heb je dus een vergroot risico.
Hoe voorkom ik een ESBL-bacterie
Het is voldoende om de gewone hygiëne toe te passen. Denk bijvoorbeeld aan handen wassen met water en zeep na ieder toiletbezoek en voor je gaat eten of eten klaarmaakt.
In de gezondheidszorg in Nederland doen we veel om verspreiding van ESBL (Extended spectrum beta-lactamases) te voorkomen. Patiënten met ESBL verplegen en behandelen we bijvoorbeeld apart. Dat doen we om te voorkomen dat andere (kwetsbare) patiënten ook drager worden van een ESBL-bacterie. In een aantal situaties testen we mensen die in een Nederlands ziekenhuis worden opgenomen of zij drager zijn van een ESBL-bacterie. Bijvoorbeeld als ze kort voor opname in het buitenland in een ziekenhuis zijn geweest.
Ook proberen we in Nederland zoveel mogelijk onjuist en onnodig gebruik van antibiotica te voorkomen, omdat bacteriën hierdoor resistent worden tegen antibiotica.
Is een ESBL-bacterie te behandelen
Als een ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-bacterie een ontsteking (infectie) veroorzaakt, is deze moeilijker te behandelen dan bij andere bacteriën Dat komt doordat sommige veelgebruikte antibiotica niet meer werken. Hoe moeilijk dit is, hangt af van het ziektebeeld en voor welke antibiotica de ESBL-bacterie allemaal nog meer resistent is.
Vaak zijn er nog wel alternatieve antibiotica te gebruiken. Het kan dan soms nodig zijn dat je voor behandeling wordt opgenomen in het ziekenhuis. Dat hangt mede af van of je de antibiotica zelf kan innemen, of dat de dokter dit moet toedienen via een infuus.
Dragerschap en infectie van ESBL-bacteriën
Je kunt een ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-bacterie bij je dragen zonder ziek te worden. Dit noemen we dragerschap. Als je drager bent van een ESBL-bacterie, word je daarvoor niet behandeld. Je bent namelijk niet ziek van de bacterie. Een groot deel van de patiënten met een resistente bacterie is lange tijd drager van deze bacterie, soms wel meer dan een jaar, maar raakt deze vanzelf weer kwijt. We spreken van een infectie als je lichamelijke klachten krijgt doordat de ESBL-bacterie een ontsteking veroorzaakt.
Hoe vaak komen ESBL-bacteriën voor in Nederland
In Nederland komt de ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-bacterie relatief weinig voor. In de meeste andere landen in Europa en wereldwijd komt deze veel vaker voor dan in Nederland.