Gezondheid wordt bepaald door een ingewikkelde combinatie van verschillende factoren. Factoren die invloed hebben op het ontstaan van een ziekte of het beloop ervan noemen we determinanten. Vijf belangrijke determinanten van de gezondheid zijn ongezonde voeding, weinig bewegen, problematisch alcoholgebruik, psychosociale arbeidsbelasting en slechte luchtkwaliteit. We noemen ze daarom ook wel impactvolle determinanten.
Oorzaken van gezondheidsdeterminanten systematisch in kaart gebracht
Mensen kunnen verschillende determinanten van gezondheid tegelijk hebben, of na elkaar. Wat bepaalt nou of iemand ongezond eet of weinig beweegt of veel alcohol drinkt? Wat zorgt ervoor dat iemand zich niet prettig voelt op het werk of veel werkdruk ervaart? Wat bepaalt de kwaliteit van de buitenlucht? Met deze vragen in het achterhoofd zijn we op zoek gegaan naar de oorzaken (achterliggende determinanten) van de vijf impactvolle determinanten. Deze hebben we systematisch in kaart gebracht.
Een goede gezondheid vraag om meer dan een goede gezondheidszorg. Een integrale werkwijze is nodig, met aandacht voor achterliggende determinanten. Dat kunnen individuele factoren zijn, zoals sociaaleconomische status, persoonlijkheid en zelfbeeld. Maar ook de fysieke en sociale omgeving, zoals de voedselomgeving of een beweegvriendelijke omgeving op school of op het werk.
Sommige achterliggende determinanten hebben te maken met de persoon zelf. Denk aan leeftijd: tieners drinken meer gezoete dranken dan oudere volwassenen. Op andere achterliggende determinanten hebben we iets minder invloed, zoals de beschikbaarheid van ongezond voedsel in de schoolkantine. Of nog minder, zoals de prijs van gezond voedsel. Deze achterliggende determinanten samen bepalen hoe we ons gedragen of voelen. Ze bepalen onze werk- en leefomgeving en het milieu waarin we leven.
In de algemene factsheet geven we aan hoe we deze vijf impactvolle determinanten hebben gekozen. En waarom. Elke impactvolle determinant werken we in een aparte factsheet verder uit. Daarin leggen we uit hoe de achterliggende determinanten samenhangen met de impactvolle determinant.
Algemeen
Impactvolle determinanten verklaren ongeveer een derde tot 40% van de ziektelast in Nederland. Welke impactvolle determinanten leveren een grote bijdrage aan de gezondheid en ziektelast in Nederland?
Naar de factsheet
Problematisch alcoholgebruik
Sommige mensen drinken te veel alcohol. Ze kunnen daar ziek van worden. Of ongelukken, geweld en verwaarlozing veroorzaken. Er zijn allerlei redenen waarom mensen te veel drinken
Verder lezen
Psychosociale arbeidsbelasting
Mensen kunnen ziek worden van hun werk. Bijvoorbeeld door hoge werkdruk, ongewenst of ingrijpende gebeurtenissen op het werk. Dit noemen we psychosociale arbeidsbelasting (PSA (Prostaat Specifiek Antigeen)). Of je last krijgt van PSA, hangt samen met veel andere factoren, die ook buiten het werk liggen.
Verder lezen
Bewegen
Een deel van de Nederlanders beweegt te weinig. Weinig bewegen zorgt voor 3,2% van het gezondheidsverlies in Nederland. Ook sterven hierdoor per jaar 5.800 mensen en kost het €2,7 miljard aan zorg. Er zijn veel factoren waardoor iemand weinig of veel beweegt.
Verder lezen
Voeding
Mensen kunnen ziek worden van ongezonde voeding. In Nederland zorgt ongezonde voeding voor 8,1% van het gezondheidsverlies. Het hangt van veel factoren af wat mensen eten. Zoals hoe iets smaakt of ruikt, wat ze is aangeleerd, en hoe makkelijk het eten te verkrijgen is.
Verder lezen
Luchtkwaliteit
Mensen kunnen ziek worden van luchtvervuiling. In Nederland zorgt de luchtkwaliteit voor 3,5% van het aantal zieken en sterfgevallen. Veel factoren bepalen de luchtkwaliteit. Zoals het verkeer en de industrie. Mensen kunnen ook zelf de luchtkwaliteit verbeteren.
Verder lezen