De overheid stelt strenge eisen aan de kwaliteit van het drinkwater. Dit betekent dat er ook strenge eisen worden gesteld aan de materialen en chemicaliën die worden gebruikt bij de productie en het transport van drinkwater. De “Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm tapwatervoorziening” en het "Drinkwaterbesluit" beschermen de kwaliteit van het drinkwater in Nederland en daarmee onze gezondheid.
Kwaliteit van chemicaliën en materialen
Voor productie en transport van drinkwater worden chemicaliën en materialen gebruikt. Het gaat om materialen zoals leidingen, filters en opslagtanks, en chemicaliën die aan het drinkwater worden toegevoegd voor bijvoorbeeld de waterzuivering. Het drinkwater komt ook in woningen en gebouwen in contact met leidingen en toestellen, zoals boilers en kranen. Inname van stoffen die vrijkomen uit deze materialen of producten kunnen mogelijk een nadelig effect hebben op de kwaliteit van het drinkwater en daarmee op onze gezondheid.
Alle toegepaste chemicaliën en materialen moeten daarom voldoen aan de eisen die zijn gesteld in de Drinkwaterwet, het Drinkwaterbesluit en de “Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm tapwatervoorziening”. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW (Infrastructuur en Waterstaat)) heeft vastgesteld welke kwaliteitsverklaringen de juiste garantie geven dat chemicaliën, materialen en producten voldoen aan de Regeling en dus veilig met drinkwater in contact mogen komen. Kiwa Nederland B.V. is op dit moment de enige instantie waarvan IenW een keurmerk heeft erkend dat voldoet aan de eisen uit de Regeling. Het gaat om certificaten met het Kiwa Water Mark (voorheen Kiwa-ATA (Attest Toxicologische Aspecten)-Attest Toxicologische Aspecten).
Toelating materialen en chemicaliën
Kiwa Nederland B.V. heeft de eisen uit de Regeling ondergebracht in haar Beoordelingsrichtlijnen (BRL (beoordelingsrichtlijn)), zodat ze daardoor één eisenpakket (blijven) vormen met functionele eisen voor de betreffende producten. Na het voldoen aan de eisen uit de BRL-en verstrekt Kiwa certificaten met het Kiwa Water Mark.
In het toelatingstraject wordt eerst beoordeeld of van alle toegepaste chemicaliën en materialen de toelatingseisen in de Regeling zijn vastgelegd. Daarna wordt gekeken of het eindproduct aan de toelatingseisen voldoet en of het productieproces door het bedrijf zodanig geborgd is, dat ook geleverde producten blijven voldoen aan de eisen uit de Regeling. Pas dan wordt het certificaat verleend.
Een commissie van deskundigen (de CvD MC (medisch centrum)) adviseert de minister van IenW over de toelating van producten en uitvoering van de Regeling. Het RIVM ondersteunt deze commissie onder andere met kennis over gezondheidsaspecten en toxicologie. Daarnaast verzorgt het RIVM het secretariaat van de commissie. Bij nieuwe (wetenschappelijke) inzichten past de overheid de regeling aan.
Internationale samenwerking materialen en chemicaliën
Het Nederlandse systeem voldoet aan de oude Europese Drinkwaterrichtlijn 98/83/EG. Deze richtlijn verplicht lidstaten om de nodige maatregelen te treffen om te voorkomen dat toegepaste materialen de kwaliteit van drinkwater aantasten. In de nieuwe Europese drinkwaterrichtlijn (EU) 2020/2184 staat dat er uiterlijk in 2025 Europese eisen zullen zijn vastgesteld waaraan materialen in contact met drinkwater moeten voldoen. Zodra de nieuwe eisen gaan gelden, zal de nationale regeling daarop aangepast worden.
Nederland werkt sinds 2008 samen met Frankrijk, Duitsland, Verenigd Koninkrijk en (sinds 2019) met Denemarken in het zogenaamde “4MS Initiative” (4MSi). Dit initiatief heeft een reeks documenten opgeleverd: de “4MSi Common Approaches”, waarin de nationale beoordelingssystemen grotendeels in elkaar zijn geschoven. Deze documenten zijn te vinden op de 4MSi website en vormen een voorbeeld voor de Europese Commissie en het Europees agentschap voor chemische stoffen (ECHA (European Chemicals Agency)) die belast zijn met het opstellen van een dergelijk systeem voor Europa. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om meerdere kwaliteitsverklaringen te erkennen naast het Kiwa Water Mark.