Draagvlak voor de maatregelen

Draagvlak kan een belangrijke aanwijzing zijn voor de mate waarin mensen maatregelen vol gaan houden of niet. We kijken hier naar de mate waarin mensen achter de maatregelen staan op het moment van invullen van de vragenlijst. De vragenlijst werd afgenomen in de week dat verdere versoepelingen aangekondigd werden maar nog niet op dat moment doorgevoerd waren. Hierdoor zijn veel maatregelen inmiddels anders of losgelaten dan tijdens de uitvraagperiode. Tijdens de uitvraagperiode gold bijvoorbeeld nog een maximum aantal bezoekers van vier personen thuis/buitenshuis en een mondkapjesplicht in publieke ruimtes, maar was al wel bekend dat die maatregelen binnenkort zouden gaan vervallen. De veranderingen in geldende maatregelen zijn terug te vinden in de tijdlijn van maatregelen voor bestrijding COVID-19.

Voor veel van de maatregelen is het draagvlak relatief hoog. Van de deelnemers staat 80 tot 89% achter de hygiënemaatregelen zoals 20 seconden handen wassen, geen handen schudden en het dragen van een mondkapje in het openbaar vervoer. Het dragen van een mondkapje in de publieke binnenruimte krijgt van 70% van de deelnemers steun. 81% van de deelnemers staat achter de maatregel om drukte te vermijden en 75% om afstand te houden.

Voor maatregelen die bedoeld zijn om sociale contacten te beperken zien we een relatief lager draagvlak: 63% staat achter de maatregel om zoveel mogelijk thuis te werken en 50% staat achter de maatregel om buitenshuis samen te komen met maximaal vier personen of één huishouden. Van de deelnemers staat 57% achter het advies om thuis maximaal vier bezoekers te ontvangen.

De verschillende quarantainemaatregelen zoals thuisblijven bij klachten, na bezoek aan een hoog risicogebied, bij huisgenoten met klachten of na nauw contact met een besmet persoon worden breed gedragen (76 tot 87%). Na terugkomst uit het buitenland geldt sinds 1 juni een quarantaineplicht, voor terugkomst uit landen die zijn aangemerkt als zeer hoog corona risicogebied. Wanneer het land als een hoog risicogebied is aangemerkt, geldt een quarantaineadvies. Voor de quarantaineplicht is veel steun: 87% is het (helemaal) eens met deze maatregel. 82% staat achter het quarantaineadvies na terugkomst uit een hoog risicogebied. 74% van de deelnemers steunt de maatregel om te testen bij verkoudheidsklachten.

Verandering in draagvlak

Voor veranderingen in draagvlak over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het gaat hier om het draagvlak voor de maatregelen op het moment van invullen van de vragenlijst. Ten opzichte van de vorige meetronde is het draagvlak voor de meeste maatregelen gedaald. Voor alle maatregelen, behalve mondkapjes in het openbaar vervoer, geldt dat het draagvlak op het laagste punt tot nu toe is, al zijn de verschillen niet altijd groot. Het draagvlak voor de hygiënemaatregelen zoals handen wassen, hoesten/niezen in de elleboog of papieren zakdoekjes gebruiken, blijft nog steeds hoog. Bij de sociaal beperkende maatregelen is een geleidelijke daling duidelijker te zien. De sterkste daling ten opzichte van de vorige meetronde is te zien bij het dragen van mondkapjes in de publieke binnenruimtes (13 procentpunt), het zoveel mogelijk thuiswerken (12 procentpunt), 1,5 meter afstand houden (10 procentpunt), handen schudden en drukte vermijden (beide 7 procentpunt). De maatregel voor het dragen van mondkapjes in de publieke binnenruimte is tussen de uitvraagperiode en datum van publicatie losgelaten. 

Wat als de maatregelen langer gaan duren

In de vragenlijst is het draagvlak voor de maatregelen ook uitgevraagd voor als de maatregelen nog zes maanden zouden duren. Dit kan een indicatie geven voor de mate waarin mensen zichzelf de maatregelen zien volhouden als ze langer zouden duren. Voor alle maatregelen is het draagvlak lager als ze nog langer gaan duren. Een groot verschil in draagvlak is te zien voor de 1,5 metermaatregel (18 procentpunt), het vermijden van drukte (15 procentpunt) en in quarantaine gaan bij verkoudheidsklachten (12 procentpunt).  

Veel maatregelen waar het draagvlak van zou dalen wanneer deze nog zes maanden zouden duren, zijn inmiddels verruimd of losgelaten. Voor het dragen van mondkapjes in publieke ruimtes en het thuis ontvangen van maximaal vier bezoekers is het verschil in draagvlak 17 procentpunt. Het verschil voor buitenshuis maximaal vier personen ontmoeten is 14 procentpunt. Zoveel mogelijk thuiswerken krijgt 12 procentpunt minder steun wanneer die nog zes maanden zou worden aangehouden.

Voor de hygiënemaatregelen geldt dat een grote meerderheid hier ook op de langere termijn achter blijft staan. Het draagvlak voor de maatregel testen bij klachten neemt wel af met 8 procentpunt als deze nog zes maanden zou duren.

Loslaten of vasthouden van maatregelen

De overheid baseert haar beslissingen over het aanhouden of loslaten van de coronamaatregelen op verschillende cijfers. Het uiteindelijke doel is om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Deze meetronde is er aan de deelnemers gevraagd welke cijfers de overheid volgens hen mag gebruiken bij het vasthouden of loslaten van de drie basismaatregelen: handen wassen, 1,5 meter afstand houden en testen bij klachten. Het draagvlak is nagevraagd voor het gebruiken van verschillende cijfers: het aantal corona besmettingen, het aantal coronapatiënten opgenomen in het ziekenhuis, aantal coronapatiënten op de IC intensive care (intensive care), de vaccinatiegraad en het reproductiegetal. De verschillen tussen de mate waarin deelnemers het (helemaal) eens zijn met het gebruiken van die verschillende cijfers per maatregel zijn klein (tussen 67 en 78%).

Deelnemers geven het meeste steun aan het gebruiken van de verschillende soorten cijfers voor de besluitvorming rondom de 1,5 meter maatregel (tussen de 75 en 78%). Het reproductiegetal (de R-waarde, het getal dat aangeeft hoe snel het virus zich verspreidt ) vinden de deelnemers het belangrijkste cijfer. Tussen de 74 en 78% vindt dat de overheid dit getal mag aanhouden bij besluitvorming rondom de drie basismaatregelen.