In de periode tussen meetronde 12 en 13 is een aantal coronamaatregelen versoepeld. De belangrijkste versoepelingen worden hier opgesomd. Reizen naar het buitenland was weer mogelijk, de openingstijden van de horeca werden verruimd (van 6:00 tot 22:00 uur), het aantal bezoekers dat men thuis mag ontvangen ging van twee naar vier personen, binnensporten was weer mogelijk, en de binnenzwembaden, bibliotheken, dierentuinen, musea, pretparken en muziek- en dansscholen gingen weer open. Daarnaast werd de vragenlijst afgenomen in de week dat verdere versoepelingen aangekondigd werden maar nog niet op dat moment doorgevoerd waren. Hierdoor zijn veel maatregelen inmiddels anders of losgelaten dan tijdens de uitvraagperiode. De veranderingen in geldende maatregelen zijn terug te vinden in de tijdlijn van maatregelen voor bestrijding COVID-19.

Meer sociale activiteit, toename in mentaal welbevinden vooral onder jongeren

Deelnemers aan het gedragsonderzoek geven aan dat ze de afgelopen week meer sociale activiteiten hebben ondernomen, zoals horecagelegenheden bezoeken, naar feestjes gaan, bezoek ontvangen, of deelnemen aan georganiseerd sportverband. De bezoekersregeling is in deze periode uitgebreid van 2 naar maximaal vier bezoekers per dag. Waar in de vorige ronde 10% van de deelnemers aangaf minimaal één keer meer dan twee bezoekers te hebben ontvangen, was dat deze ronde 22%. Bij al deze sociale activiteiten blijkt het steeds lastiger om 1,5 meter afstand te houden. Tegelijkertijd is er ook een afname te zien in het draagvlak voor een aantal maatregelen, met name voor het dragen van mondkapjes, thuiswerken en 1,5 meter afstand houden.

Met het verder openen van de maatschappij, zet ook de verbetering in het welzijn van de deelnemers door. Ze rapporteren minder gevoelens van eenzaamheid en een toename in psychische gezondheid. Ondanks dat jongeren tussen de 16 en 24 jaar nog steeds het laagst scoren op welbevinden, laat juist deze groep het snelste herstel zien. De verschillen tussen de leeftijdsgroepen worden dus kleiner.

Afname in dreiging van het virus, minder GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) testen, meer zelftesten

In vergelijking met de vorige ronde ervaren deelnemers minder dreiging van het virus en schatten de kans kleiner dat ze zelf besmet raken of iemand anders kunnen besmetten. We zien daarbij een afname in het percentage deelnemers dat zich de afgelopen zes weken heeft laten testen bij de GGD of een commercieel testbedrijf wanneer ze klachten hadden (52% nu versus 66% in de vorige ronde voor deelnemers met klachten zonder onderliggende aandoening) of na nauw contact met een besmet persoon (79% versus 84% in de vorige ronde). Daarentegen is er juist een toename in het percentage deelnemers dat gebruik heeft gemaakt van zelftesten in de 6 weken voorafgaand aan het onderzoek (17% nu versus 8% in ronde 12) en in het aantal zelftesten dat zij gebruiken. Bijna een kwart van de deelnemers die een zelftest heeft gebruikt, deed dat vanwege corona-gerelateerde klachten. Bij klachten is het dringende advies nog steeds om je te laten testen bij de GGD. Deelnemers gebruiken zelftesten ook voor extra zekerheid, voordat ze naar werk of school gaan of om anderen niet te kunnen besmetten.

Net als bij volwassenen, geven deelnemers aan dat hun kinderen deze ronde minder zijn getest. Waar in ronde 12 nog werd gerapporteerd dat 71% van de kinderen met klachten werd getest bij de GGD of een commercieel testbedrijf, was dat nu nog slechts 52%. Kinderen van deelnemers worden vaker getest (77%) nadat zij in contact zijn geweest met een besmet persoon. Wanneer kinderen met klachten of na contact met een besmet persoon niet werden getest, werd in 39% van de gevallen als reden gegeven dat zij al een zelftest hadden gedaan. Echter is een zelftest hier niet geschikt voor: bij klachten of contact met een besmet persoon levert een PCR-test polymerase chain reaction (polymerase chain reaction) bij de GGD een veel betrouwbaarder resultaat op.

Testen en quarantaine na buitenlandreis

Deze ronde heeft 43% van de deelnemers die in het buitenland is geweest een land met een rode of oranje kleurcode bezocht. De quarantaine wordt door deze groep deelnemers niet volledig nageleefd, slechts 24% is na terugkomst binnen gebleven zo lang het quarantaine advies geldt. Na terugkomst uit een rood of oranje gebied is het percentage deelnemers dat zich heeft laten testen wel iets toegenomen, van 17% in ronde 12 naar 22% nu.

Langdurige klachten

In totaal is 8% van de deelnemers aan het gedragsonderzoek besmet (geweest) met het coronavirus. Een derde (37%) van die groep geeft aan dat zij 3 maanden na de besmetting nog klachten hadden. Deze langdurige klachten kwamen het meest voor onder 40-tot-69-jarigen (39 tot 41%), maar ook een kwart van de jongeren (16-24 jaar) die een besmetting hebben doorgemaakt rapporteert na 3 maanden nog klachten. De meest voorkomende klachten zijn vermoeidheid (75%) en vergeetachtigheid of concentratieproblemen (50%).

Vaccinatiebereidheid blijft hoog, onder jongeren afhankelijk van leeftijd

Ten opzicht van de vorige ronde zien we onder de deelnemers een stijging in de vaccinatiebereidheid, vooral in de leeftijdsgroepen onder de 55 jaar. Het merendeel van de deelnemers die al (minimaal) een vaccinatie heeft gehad, blijven na hun vaccinatie de gedragsmaatregelen even goed naleven. Toch rapporteert een kwart dat ze na vaccinatie minder vaak afstand hebben gehouden. Een kleinere groep zegt zich ook minder vaak te hebben laten testen bij klachten of vaker met meer dan 4 personen te zijn samengekomen.

Deze ronde is voor het eerst aan ouders gevraagd hoe zij denken over vaccinatie van hun kinderen. 69% van de ouders met kinderen tussen de 12 en 17 jaar oud zou hun kinderen (waarschijnlijk) wel laten vaccineren wanneer er een vaccin hiervoor beschikbaar is, tegenover 47% van de ouders van kinderen jonger dan 12 jaar. Daarbij moet opgemerkt worden dat kinderen vanaf 16 jaar zelfbeschikkingsrecht hebben en dus zelf mogen besluiten of zij zich willen laten vaccineren. Kinderen tussen de 12 en 15 jaar beslissen samen met hun ouders over vaccinatie. Ouders van kinderen tussen de 12 en 17 jaar oud zijn minder bang voor bijwerkingen en positiever over de werkzaamheid van vaccins bij kinderen vergeleken met ouders van kinderen jonger dan 12 jaar.

Meer vertrouwen in de overheid

Met het loslaten van veel gedragsmaatregelen en het hoge vaccinatie tempo, is het vertrouwen in de aanpak van de Nederlandse overheid weer gestegen (49% is positief versus 34% in de vorige ronde). Meer dan de helft van de deelnemers (61%) vindt dat de overheid voldoende maatregelen neemt en 49% vindt dat de overheid de juiste voorwaarden gebruikt om te versoepelen. Ook is er een duidelijke stijging te zien in de mate waarin deelnemers ervaren dat het beleid op feiten is gebaseerd, dat verschillende maatschappelijke belangen worden gewogen en dat het beleid goed wordt uitgelegd.

Dit en meer blijkt uit de dertiende ronde van het vragenlijstonderzoek van de RIVM Corona Gedragsunit in samenwerking met GGD GHOR Koepelorganisatie Gemeentelijke en gemeenschappelijke gezondheidsdiensten en geneeskundige hulpverleningsorganisaties in de regio (Koepelorganisatie Gemeentelijke en gemeenschappelijke gezondheidsdiensten en geneeskundige hulpverleningsorganisaties in de regio) en de 25 GGD’en, uitgevoerd tussen 16 en 20 juni 2021 onder bijna 50.000 deelnemers.