Hib (haemophilus influenzae type b)-ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Haemophilus influenzae type b (Hib). Als de bacterie in de bloedbaan of in het zenuwstelsel komt kan het ernstige ziektebeelden geven zoals bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking. Dit noemen we invasieve ziekten. Hib-vaccinatie wordt aan alle kinderen in Nederland aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma. Jaarlijks komen er ongeveer 45-65 Hib-ziektegevallen voor in Nederland.
Wat is invasieve Hib (haemophilus influenzae type b)-ziekte?
Invasieve Hib-ziekte wordt veroorzaakt door de Haemophilus influenzae type b (Hib)-bacterie. Gezonde mensen kunnen deze bacterie bij zich dragen in de neuskeelholte. De bacterie wordt van mens op mens overgedragen. Als de Hib-bacterie in de bloedbaan of in het zenuwstelsel komt, kan het leiden tot hersenvliesontsteking (meningitis), zwelling van het strotklepje waardoor kinderen kunnen stikken (epiglottitis), longontsteking (pneumonie) en gewrichtsontsteking (septische artritis). Dit noemen we invasieve ziekten. Er bestaan verschillende typen van de Haemophilus influenzae-bacterie. Voordat de vaccinatie tegen Hib werd ingevoerd was type b het meest voorkomende type.
Bekijk de video: Rijksvaccinatieprogramma Hib-ziekten
Ziekteverschijnselen
Gewoonlijk veroorzaakt Hib (haemophilus influenzae type b) geen ernstige ziekte, omdat de bacteriën niet door het slijmvlies het lichaam kunnen binnendringen. Als je wel ziek wordt, blijft het meestal bij infecties van de hogere luchtwegen, zoals een snotneus en keel-, oor- of bijholteontsteking. Zo nu en dan dringt de Hib-bacterie verder het lichaam binnen en veroorzaakt een ernstige infectie. De eerste verschijnselen daarvan zijn hoge koorts, hoofdpijn, braken en bleekheid. Er kan een longontsteking optreden of een ontsteking van het strotklepje. Dat is levensbedreigend, omdat de luchtpijp afgesloten kan raken. Hib-infecties zijn het meest gevreesd vanwege hersenvliesontsteking (meningitis) en bloedvergiftiging (sepsis). Een eerste verschijnsel van hersenvliesontsteking is nekstijfheid. Alarmsymptomen zijn onderhuidse bloedinkjes (paars/rode puntjes) die niet zijn weg te drukken. De ziekte kan snel verlopen. Een patiënt kan in enkele uren tot een dag doodziek worden en binnen een paar dagen zelfs overlijden.
Besmetting en preventie
Besmetting vindt vaak plaats bij jonge zuigelingen en peuters. Kinderen raken besmet door hoesten of niezen van anderen die (meestal zonder het te weten) de bacterie in de neuskeelholte dragen. Besmetting leidt meestal niet tot ziekte. Ziekte ontstaat slechts bij een klein deel van de mensen die de bacterie dragen. Je bent besmettelijk zolang de bacterie zich in de neuskeelholte bevindt, of tot een dag na de inname van de eerste antibiotica. De antibiotica kan bedoeld zijn om ziekte te behandelen, maar kan in sommige gevallen ook aan gezonde mensen die de bacterie bij zich dragen worden gegeven. Het doel is dan om dit dragerschap op te heffen. Kinderen worden sinds 1993 via het Rijksvaccinatieprogramma gevaccineerd tegen Hib. Hib is een onderdeel van het combinatievaccin dat op de leeftijd van 3, 5 en 11 maanden wordt gegeven. Bescherming ontstaat nadat er minstens 3 vaccinaties zijn gegeven. Bij kinderen ouder dan 12 maanden, die nog niet tegen Hib zijn ingeënt, volstaat een eenmalige vaccinatie.
Hoe vaak komt invasieve Hib-ziekte voor?
Voor de introductie van de Hib-vaccinatie maakten jaarlijks ongeveer 700 kinderen een ernstige Hib-infectie door. Na invoering van vaccinatie tegen Hib in 1993 daalde het totaal aantal Hib-gevallen tot 17 in 2001. In 2002-2005 werd een toename van invasieve Hib-infecties waargenomen. Er waren 31-48 gevallen per jaar. De oorzaak van deze toename is niet duidelijk. Van 2006 tot 2015 was het aantal Hib patiënten vrij stabiel met ongeveer 30 gevallen per jaar. In de laatste jaren zijn er ongeveer 45-65 Hib gevallen per jaar. Er wordt door het RIVM onderzoek uitgevoerd om deze toename te begrijpen. Hoewel de ziekte bij gevaccineerde kinderen sterk is afgenomen sinds invoering van Hib-vaccinatie, komen er jaarlijks 5-15 gevallen van Hib voor bij gevaccineerde kinderen.
Figuur 1. Aantal meldingen van invasieve Hib (haemophilus influenzae type b)-ziekte per jaar van 1992-2020. De data komen van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (AMC (Academisch Medisch Centrum Amsterdam )Academic Medical Center/RIVM).
Figuur 2. Aantal patiënten met invasieve Hib (haemophilus influenzae type b)-ziekte per 100.000 inwoners per leeftijdsgroep van 2001-2020. De gegevens zijn afkomstig van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (AMC (Academisch Medisch Centrum Amsterdam )/RIVM).
Zie voor meer informatie en bronvermelding de LCI-richtlijn Haemophilus influenzae type b (Hib)-infectie.
