1 Inleiding

In deze inleiding staat voor wie de richtlijn voor publieksvoorzieningen is geschreven en wat het doel van de hygiëne-eisen is. Ook wordt uitgelegd waarom hygiëne belangrijk is. Daarnaast vindt u een leeswijzer als ondersteuning bij het vinden van specifieke informatie.

Voor wie is deze hygiënerichtlijn? 

De meeste informatie in deze hygiënerichtlijn is geschreven voor beheerders van publieksvoorzieningen. Publieksvoorzieningen zijn voorzieningen die voor iedereen toegankelijk zijn maar waar mensen niet in de eerste plaats komen om iets te kopen, lenen, bekijken of om er te slapen (zoals in winkelcentra, bibliotheken, musea en hotels). Voorbeelden van publieksvoorzieningen zijn buurthuizen, sportaccommodaties, kinderboerderijen, openbare speeltuinen en openbare toiletten. Ze kunnen in het beheer zijn van een bedrijf, stichting of gemeente.

Wat is het doel van deze richtlijn?

Deze richtlijn geeft een overzicht van de hygiëne-eisen waaraan publieksvoorzieningen moeten voldoen. Deze richtlijn is een hulpmiddel om de hygiëne in publieksvoorzieningen vorm te geven. Als ondersteuning voor beheerders zijn kant-en-klare instructies opgenomen voor uitvoerend medewerkers en vrijwilligers.

Hygiëne en micro-organismen

Een goede hygiëne voorkomt de verspreiding van ziekmakende micro-organismen. Bacteriën, virussen, schimmels, gisten en protozoën zijn micro-organismen. Micro-organismen zijn onzichtbaar voor het blote oog en komen overal voor: op de huid, op meubels en gebruiksvoorwerpen, in de lucht, in water, op en in voedsel. De meeste zijn onschuldig of zelfs nuttig voor de mens, maar sommige micro-organismen kunnen ziekten veroorzaken. 

Door contact tussen mensen kunnen deze ziekteverwekkers zich van de ene mens naar de andere verspreiden. Als ze zich vervolgens vermenigvuldigen, kan iemand ziek worden. Deze ziekten noemen we infectieziekten.

Of een besmetting uitgroeit tot een infectie, heeft met verschillende dingen te maken: 

• de hoeveelheid ziekteverwekker waarmee iemand besmet is;
• hoe gemakkelijk de ziekteverwekker mensen ziek maakt; 
• iemands lichamelijke conditie. De een wordt ziek, de ander voelt zich niet lekker en een derde heeft nergens last van.

Hoe verspreiden micro-organismen zich?

Micro-organismen verspreiden zich op de volgende manieren: 

• via de handen;
• door de lucht (via druppels door hoesten, huidschilfers of stof);
• via voedsel en water;
• via voorwerpen als wc-potten en deurklinken;
• via lichaamsvloeistoffen (speeksel, braaksel, ontlasting, bloed, enzovoorts); 
• via dieren, zoals boerderijdieren, huisdieren en insecten.

Hygiëne voorkomt ziekte

Infectierisico’s beperkt u in de eerste plaats door een goede hygiëne. Alle regels in deze richtlijn hebben hiermee te maken.

In de basis is hygiëne niet meer dan het volgende:

• Breng wat vuil is niet in contact met wat schoon is en andersom.
• Maak schoon wat vuil is of gooi het weg.
• Je kunt niet altijd aan de buitenkant beoordelen of iets vuil of schoon is. 
• Alles begint en eindigt met handen wassen.

Leeswijzer

Elk hoofdstuk en elke paragraaf begint met een korte inleidende tekst. Hierin leest u waarom het onderwerp belangrijk is. Daarna volgt een opsomming van de hygiënemaatregelen. Is een paragraaf of hoofdstuk niet van toepassing op uw voorziening, dan gelden deze maatregelen uiteraard niet.

De hoofdstukken 2 tot en met 4 bevatten algemene informatie voor publieke voorzieningen. Heeft u een kinderboerderij? Lees dan ook hoofdstuk 5.

In de bijlagen vindt u printklare reinigingsschema’s, instructies handhygiëne en overige instructies voor uitvoerend medewerkers. In de bijlagen vindt u tevens een begrippenlijst en een bronnenlijst.

2 Algemene hygiëne

In dit hoofdstuk vindt u algemene informatie over hygiënisch handelen. Specifieke informatie over schoonmaken en desinfecteren staat in hoofdstuk 3. Sommige informatie, zoals paragraaf 2.1 over persoonlijke hygiëne, is relevant voor al uw medewerkers. Andere informatie is alleen relevant voor bepaalde medewerkers, zoals de facilitaire dienst of schoonmaakpersoneel.  

2.1 Persoonlijke hygiëne

Ziekteverwekkers kunnen zich gemakkelijk verspreiden via de handen, kleding en gedeelde materialen. Een goede persoonlijke hygiëne, het gebruik van beschermende middelen en het dragen van beschermende kleding verkleint het infectierisico. 

Schone handen

Een van de meest voorkomende manieren waarop ziekteverwekkers worden verspreid, is via de handen. De handen krijgt u schoon door ze te wassen met water en zeep of ze in te wrijven met een handdesinfecterend middel. 

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Om het infectierisico te verkleinen, moeten medewerkers in sommige gevallen persoonlijke beschermingsmiddelen dragen. Voorbeelden van persoonlijke beschermingsmiddelen zijn plastic wegwerpschorten en handschoenen.

Geef medewerkers de volgende instructies:

2.2 EHBO

Het kan voorkomen dat een bezoeker van uw publieksvoorziening zich bezeert, of dat er een ongeluk plaatsvindt. Let op: bel direct 112 bij heftige allergische reacties of als iemand een bijen- of wespensteek in de mond of hals heeft gekregen.

2.3 Afvalverwerking

Afval kan een bron van ziektekiemen zijn. Bovendien trekt afval plaagdieren aan. Daarom moet de opslag en afvoer van afval aan bepaalde eisen voldoen.

2.4 Binnenmilieu

Het binnenmilieu wordt beïnvloed door een groot aantal factoren. Bijvoorbeeld de temperatuur, de luchtvochtigheid en de hoeveelheid zuurstof in de ruimte. Een gezond binnenmilieu met droge, zuurstofrijke lucht vermindert de kans op hoofdpijn, concentratieproblemen, slaperigheid, allergieën, infecties en andere lichamelijke klachten. Bovendien groeien huisstofmijten en schimmels minder snel in een droge omgeving. 

In deze paragraaf vindt u maatregelen die bijdragen aan een gezond binnenmilieu in uw publieksvoorziening. 

Luchten en ventileren

De binnenlucht raakt door aanwezigheid van mensen, dieren en bepaalde materialen vervuild met vocht, geurstoffen en andere vervuilingen zoals ziekteverwekkers. 

Bij ventileren gaat vervuilde lucht naar buiten en komt frisse lucht voortdurend naar binnen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door ventilatieroosters open te houden. Of misschien heeft het pand mechanische ventilatie. Hierbij wordt actief lucht weggezogen uit het pand, waardoor verse buitenlucht via ventilatieroosters naar binnen stroomt. Een mechanisch ventilatiesysteem werkt alleen goed als de roosters, ventielen en filters regelmatig worden schoongemaakt (of in het geval van filters van grotere systemen: worden vervangen) en de motor van het ventilatiesysteem jaarlijks en de kanalen vijfjaarlijks worden onderhouden (zie het schoonmaakschema in bijlage 1).

Luchten is het korte tijd (ongeveer tien minuten) openzetten van alle ramen en deuren in de ruimte. Hierdoor worden vervuilingen en vocht in de lucht snel afgevoerd naar buiten. Luchten is vooral belangrijk tijdens en na:

• drogen van de was;
• koken;
• douchen;
• een ongewoon groot aantal mensen in uw voorziening;
• klussen in het pand (bijvoorbeeld zagen en verven);
• roken in het pand.

Luchten is geen vervanging voor ventilatie; beide zijn belangrijk. 

Temperatuur- en vochtbalans

Naast luchten en ventileren is de temperatuur in uw pand van invloed op de kwaliteit van het binnenmilieu. Een temperatuur van 15 °C of lager bevordert condensvorming, waardoor schimmels en huisstofmijten makkelijker groeien. 

2.5 Eten en drinken

Publieksvoorzieningen die gratis of tegen betaling voedsel verstrekken aan bezoekers, zijn wettelijk verplicht om de kans te verkleinen dat medewerkers en bewoners ziek worden van bedorven eten en drinken. Een goede hygiëne is hiervoor noodzakelijk. 

In hygiënecodes staan voedselveiligheidsmaatregelen die voor alle stadia van voedselverwerking gelden: van het kopen of ontvangen tot het bewaren, het bereiden en het serveren van eten en drinken. Hygiënecodes zijn een praktische uitwerking van de HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points; een systeem om de voedselveiligheid te beheersen). Met behulp van een goedgekeurde hygiënecode kunt u voldoen aan de wettelijke voorschriften van voedselveiligheid. Een overzicht van alle goedgekeurde hygiënecodes vindt u op de website van de toezichthouder, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit: www.nvwa.nl. 

Basisprincipes van voedselveiligheid

Voedselveiligheidsmaatregelen zijn gebaseerd op drie basisprincipes: beheersing van de temperatuur, netheid en controle van de houdbaarheid. 

Beheersing van de temperatuur

De temperatuur van gekoelde of diepvriesproducten beïnvloedt de voedselveiligheid. Hoe kouder deze producten worden bewaard, hoe minder kans ziekteverwekkers hebben om uit te groeien. Bij hoge temperaturen worden veel ziekteverwekkers juist gedood. Daarom gaan veel regels in de hygiënecode over de temperatuureisen die voor deze producten gelden.

Netheid

Via vuile handen en vuile materialen (zoals keukenspullen, de koelkast of andere etenswaren) kan voedsel besmet raken met ziekteverwekkers. Daarom staan er in de hygiënecode zowel eisen die gesteld worden aan de persoonlijke hygiëne van mensen die werken met voedsel als regels gericht op de schoonmaak van materialen en werkruimten. 

Houdbaarheid

Al het voedsel is bederfelijk. Daarom is het controleren en garanderen van de houdbaarheid van producten een belangrijk aspect van voedselveiligheid.

2.6 Dierplaagbeheersing

Ratten en muizen zijn voorbeelden van dieren die niet alleen overlast en schade geven, maar ook infectieziekten kunnen overdragen of allergieën veroorzaken. Om medewerkers en bezoekers hiertegen te beschermen, is een goede dierplaagbeheersing nodig. Hierbij moet de beheersing zich in de eerste plaats richten op het voorkómen van dierplagen door wering, en pas in de tweede plaats op bestrijding. Deze benadering van dierplaagbeheersing wordt ook wel Integrated Pest Management (IPM) genoemd. 

Maatregelen om dierplagen te weren richten zich op het voorkomen of beperken van:

• plekken waar plaagdieren kunnen binnenkomen, schuilen of nestelen;
• de aanwezigheid van water en voedsel(resten).

Deze maatregelen zijn onder te verdelen in technisch-bouwkundige, hygiënische en bedrijfsmatige maatregelen. Technisch-bouwkundige maatregelen zijn bijvoorbeeld horren plaatsen, kieren en gaten dichten en wild struikgewas (waar dieren in kunnen schuilen) rondom het gebouw verwijderen. Een goede schoonmaak en het bewaren van eten in afsluitbare bakken of potten zijn voorbeelden van hygiënische maatregelen. Onder bedrijfsmatige maatregelen valt onder andere het controleren van binnenkomende producten op (sporen van) dierplagen. 

3 Schoonmaken en desinfecteren

In vuil en stof kunnen ziekteverwekkers zitten. Door schoon te maken, haalt u ook veel ziekteverwekkers weg. Hierdoor verkleint u de kans op ziekte. 

Er is een verschil tussen schoonmaken en desinfecteren. Schoonmaken is stof en vuil verwijderen, bijvoorbeeld door te stofzuigen of te dweilen. Zo raakt u ook de meeste ziekteverwekkers in het stof of vuil kwijt. Maar om bijvoorbeeld ziekteverwekkers in bloedvlekken weg te krijgen moet u na het schoonmaken óók desinfecteren. Door te desinfecteren, doodt u de overgebleven ziekteverwekkers tot een aanvaardbaar niveau. 

3.1 Schoonmaakregels, -technieken en -materialen

Er komt veel kijken bij een goede schoonmaak. Als er verkeerd wordt schoongemaakt, kunnen er ziekteverwekkers achterblijven of zelfs verspreid worden.

Omgaan met schoonmaakmaterialen 

Schoonmaakmaterialen moeten ook goed schoongemaakt, gedroogd en opgeruimd worden. In bijlage 1 vindt u ook een specifiek schoonmaakschema voor de schoonmaakmaterialen. 

3.2 Schoonmaakschema’s gebruiken

Een schoonmaakschema voorkomt dat onderdelen worden overgeslagen. 

3.3 Desinfecteren

Wanneer een oppervlak of voorwerp vervuild is met bloed, of een andere lichaamsvloeistof waar bloed in zichtbaar is, moet er na het schoonmaken ook worden gedesinfecteerd. Hierbij gelden de volgende algemene regels: 

Toegelaten desinfecterende middelen voor oppervlakken, materialen en handen

Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) beoordeelt of een desinfecterend middel goed werkt en veilig is. Ook stelt het Ctgb vast waarvoor het gebruikt mag worden. Een middel kan bijvoorbeeld alleen geschikt zijn voor het desinfecteren van de handen, en niet voor het desinfecteren van oppervlakken. Daarnaast zijn sommige middelen alleen effectief tegen sommige bacteriën, terwijl andere middelen ook virussen kunnen doden. 

Middelen die door het Ctgb zijn toegestaan, zijn te herkennen aan een N-code op de verpakking  (4 tot 5 cijfers gevolgd door ‘-N’, bijvoorbeeld: 12345 N). Daarnaast moet de fabrikant op de verpakking melden waarvoor het middel gebruikt mag worden.

Middelen die zijn toegelaten, staan op de website van het Ctgb. Hoe u deze middelen op de website kunt vinden, staat in bijlage 5. Op de website van het Ctgb is voor elk toegelaten middel het ‘Actueel gebruiksvoorschrift’ opgenomen. In dit gebruiksvoorschrift staat waarvoor het middel gebruikt mag worden en tegen welke micro-organismen het effectief is. Ook staat er hoe u het middel moet gebruiken. 

Let op: u mag een desinfecterend middel alleen gebruiken voor de toepassingen die in het gebruiksvoorschrift staan beschreven! Zie de onderstaande voorbeelden:

• Voorbeeld 1: 
  U heeft een desinfecterend middel waarmee u uw handen wilt desinfecteren. In het gebruiksvoorschrift staat alleen beschreven dat het middel geschikt is voor de desinfectie van harde oppervlakken. U mag dit middel dan niet voor uw handen gebruiken.

• Voorbeeld 2:
  U heeft een desinfecterend middel waarmee u een oppervlak wilt desinfecteren dat bevuild was met bloed. In het gebruiksvoorschrift staat dat het middel effectief is tegen bacteriën, gisten en schimmels. U mag dit middel dan niet gebruiken voor de desinfectie van het oppervlak; bij een verontreiniging met bloed heeft u namelijk een middel nodig dat effectief is tegen virussen.

Er is een aantal toegelaten middelen die in één handeling zowel schoonmaken als desinfecteren. Dit staat dan in het gebruiksvoorschrift. Gebruikt u zo’n middel? Dan is schoonmaken voordat u dit middel gebruikt uiteraard niet nodig.

3.4 Wasgoed

Vuile was kan besmet zijn met ziekteverwekkers. U kunt het wasgoed extern door een wasserij laten regelen, of zelf wassen. Regelt uw publieksvoorziening de vuile was zelf? Let op de volgende eisen: 

4 Bouw en inrichting

In dit hoofdstuk vindt u de eisen aan de bouw en inrichting. Door aan deze eisen te voldoen is een goede persoonlijke hygiëne, schoonmaak en hygiënische omgang met materialen, producten en afval mogelijk. 

Daarnaast zijn er aanvullende bouwvoorschriften vastgelegd in het Bouwbesluit. Bijvoorbeeld eisen aan het benodigde aantal toiletten. Deze aanvullende eisen uit het Bouwbesluit verschillen per type bouw (bestaande bouw of nieuwbouw); deze details vallen buiten de reikwijdte van deze richtlijn. Het Bouwbesluit vindt u op wetten.overheid.nl. 

In de eerste paragraaf staan de algemene eisen voor alle ruimtes. In de overige paragrafen staan eisen die, in aanvulling op de algemene eisen, specifiek voor een bepaalde ruimte (bijv. toiletten) gelden.

4.1 Algemene eisen

Er kunnen verschillende soorten ruimtes zijn in publieksvoorzieningen, zoals een bar, toiletten en ontvangst- en gebruiksruimtes. Al deze ruimtes moeten veilig en goed schoon te maken zijn. Houd u aan de algemene eisen tijdens de bouw en inrichting van uw inrichting. 

4.2 Sanitair

Toiletten

Iedereen die van het toilet gebruikmaakt, moet de handen kunnen wassen. Daarnaast moet de toiletruimte goed schoon te maken zijn. Dat gaat alleen als wanden en vloeren glad zijn en er geen vocht in kan doordringen. Vocht is namelijk een goede voedingsbodem voor ziekteverwekkers. Onderstaande regels gelden zowel voor toiletten in een beheerde publieksvoorziening als voor openbare toiletten en urinoirs:

Douches

In douches is het heel vochtig. Schimmels en andere micro-organismen groeien er relatief makkelijk. Houd u bij de bouw en inrichting aan de hygiëne-eisen:

4.3 Opslag schoonmaakmiddelen en -materialen

Zorg voor een aparte opslagruimte waar schoonmaakmiddelen en -materiaal opgeborgen kan worden. 

4.4 Watervoorzieningen

In water kunnen ziekteverwekkers leven en zich vermeerderen. Daarom is het belangrijk om bij watervoorzieningen waar het publiek bij kan, zoals zwembaden en fonteinen, maatregelen te nemen om het risico op besmetting zo klein mogelijk te maken.

Zwembadjes

Bij warm weer kunnen er in de zomer tijdelijk kleine zwembadjes worden opgezet. Hiermee worden badjes bedoeld die korter dan een maand blijven staan. Let bij tijdelijke, kleine zwembadjes op de hygiëne-eisen in het onderstaande kader. Schoonmaakregels voor deze badjes vindt u in het schoonmaakschema Algemeen in bijlage 1.

Heeft u een bad dat langer dan een maand blijft staan en dieper is dan 0,5 meter en groter dan 2 m²? Dan valt uw bad onder de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (WhvbzWet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden) en moet u dit melden bij uw Provincie. De regels die dan gelden, vallen buiten de reikwijdte van deze richtlijn.  

Fonteinen en bedriegertjes

De informatie in deze paragraaf is gebaseerd op het document ‘Water in de openbare ruimte heeft risico’s voor de gezondheid’ (zie Bronnenlijst).

Bij fonteinen wordt water verneveld. De vernevelde waterdruppeltjes kunnen verontreinigd zijn met ziekteverwekkers. Deze ziekteverwekkers kunnen van nature in het water zitten of in het water terecht komen via bepaalde verontreinigingen zoals vogel- of hondenpoep. 

Bedriegertjes zijn een soort fonteinen die wisselend aan- en uitgaan. Bedriegertjes spuiten water omhoog vanuit een ondergronds waterreservoir. Het omhoog gespoten water wordt weer opgevangen en stroomt meestal weer terug in het reservoir. Hierdoor kan het water verontreinigd raken met ziekteverwekkers uit de omgeving, bijvoorbeeld van schoenen of luiers van kinderen die met de bedriegertjes spelen. Daarnaast worden bedriegertjes soms gevuld met water dat al ziekteverwekkers bevat. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer er besmet grond- of regenwater wordt gebruikt. 

Als mensen besmet(te) water(druppeltjes) inslikken of inademen, bestaat het risico dat ze ziek worden. Ze kunnen dan bijvoorbeeld keelpijn of maag-darmklachten krijgen, maar er kunnen ook ernstigere infecties optreden.

Heeft uw publieksvoorziening een fontein met een afgesloten watersysteem of een bedriegertje? Neem dan de volgende maatregelen om het risico op ziekte te verkleinen:

4.5 Zandbakken

Zandbakken en de grond rondom speeltoestellen kunnen vol met viezigheid zitten. Kinderen zijn vatbaarder voor de ziekteverwekkers in uitwerpselen van honden en katten, maar ook straat- en bouwafval zoals plastic verpakkingsmaterialen, glas, blikjes en sigarettenpeuken zorgen voor problemen.  

5 Kinderboerderijen

Dieren kunnen ziekteverwekkers bij zich dragen. Sommige van deze ziekteverwekkers kunnen ook gevaarlijk zijn voor mensen. Door het aaien en knuffelen van dieren en door contact met mest kunnen ziekteverwekkers van dieren gemakkelijk worden overgebracht op mensen. Dit kan zelfs gebeuren wanneer een dier zelf niet ziek is. Bepaalde bezoekers van kinderboerderijen, zoals bejaarden, zwangere vrouwen en jonge kinderen zijn extra vatbaar voor infecties door deze ziekteverwekkers. 

Vanwege het verhoogde risico op besmetting, is een goede hygiëne onmisbaar op kinderboerderijen. Naast de normen in hoofdstuk 2 en 3 geldt daarom nog een aantal extra normen voor kinderboerderijen. Deze eisen vindt u terug in het Keurmerk Zoönosen. Dit keurmerk is voor alle dierhouders waarbij de dieren contact hebben met mensen. Bijvoorbeeld een kinder- of zorgboerderij, activiteitenboerderij, agrarische kinderdagverblijf of een manege. Maar ook een gewoon bedrijf met bijvoorbeeld melkvee, paarden, varkens, pluimvee, schapen of geiten kan het keurmerk aanvragen.

Bijlagen

In de bijlagen vindt u schoonmaakschema’s en instructies, bijvoorbeeld voor handen wassen en handen desinfecteren. De schoonmaakschema’s en de instructies handhygiëne kunt u downloaden en uitprinten. U kunt ze dan direct ophangen, bijvoorbeeld bij wastafels of in een schoonmaakkast.

Bijlage 1: Schoonmaakschema’s

In de schoonmaakschema’s staat per ruimte aangegeven hoe vaak en op welke manier verschillende oppervlakken en materialen moeten worden schoongemaakt. Ook is er een schema toegevoegd voor de omgang met schoonmaakmaterialen. 

U mag natuurlijk vaker schoonmaken dan in deze schema’s is aangegeven. Minder vaak of op een andere manier schoonmaken, mag alleen met een goede reden (bijvoorbeeld omdat een ruimte bijna nooit wordt gebruikt).

U kunt de schoonmaakschema’s hier downloaden als Word-document. De schema’s zijn zoveel mogelijk op losse pagina’s geplaatst, zodat u ze eenvoudig kunt uitprinten en ophangen. Tevens kunt u de schema’s aanpassen aan de eigen situatie. Bespreek binnen uw eigen organisatie de schoonmaakschema’s en werk ze in nader detail uit tot een eigen werkinstructie.

Bijlage 2: Instructies handhygiëne

Bacteriën en virussen zijn overal, op deurknoppen, tafels, telefoons en andere voorwerpen, apparaten en materialen. Sommigen kunnen ziekteverwekkend zijn. Een van de meest voorkomende manieren waarop ziekteverwekkers worden verspreid, is via de handen. Door regelmatig handhygiëne toe te passen wordt de kans dat u of iemand uit uw omgeving ziek wordt klein.

Pas voor een goede handhygiëne onderstaande regels toe:

• Was uw handen met water en vloeibare zeep als ze zichtbaar vuil zijn. Gebruik dan geen desinfecterend middel (handalcohol); door zichtbaar vuil vermindert namelijk de werking.

• Zijn uw handen niet zichtbaar vuil? Dan mag u kiezen of u uw handen wast óf desinfecteert. Pas de manieren echter niet allebei toe; de huid droogt dan te veel uit en beschadigt sneller. De handen worden voldoende schoon als u ze alleen wast of alleen desinfecteert.

Het schema Instructies handhygiëne kunt u hier downloaden als pdfPortable Document Format.

Bijlage 3: Schoonmaak sanitaire voorzieningen

Onderstaande instructies voor de schoonmaak van sanitaire voorzieningen kunt u hier downloaden als Word-document.

Werkwijze dagelijkse schoonmaak sanitaire voorzieningen

1. Spoel de toiletten door.
2. Giet schoonmaakmiddel (bijvoorbeeld een wc-reiniger) in de toiletpot.
3. Borstel de binnenzijde van de toiletpot.
4. Laat de oplossing enige tijd inwerken.
5. Leeg ondertussen de afvalbakken en vervang de afvalzak.
6. Maak de spiegels schoon.
7. Maak de wastafels aan de binnen-, buiten- en onderkant schoon; gebruik eventueel een schuurspons voor het verwijderen van hardnekkig vuil.
8. Maak de douchekraan, -kop en -wand schoon.
9. Controleer de overige wanden op zichtbare vlekken en verwijder deze.
10. Maak lichtknoppen, deurklinken en andere dingen die veel met de handen worden aangeraakt schoon.
11. Verwijder vuil uit de afvoerputjes.
12. Borstel nogmaals grondig de binnenzijde van de toiletpot.
13. Spoel het toilet door en spoel gelijktijdig de toiletborstel uit.
14. Maak de doorspoelinstallatie, de buitenkant van de toiletpot en de toiletbril schoon.
15. Dweil de douche- en overige vloeren.
16. Dweil de toiletvloer.

Werkwijze wekelijkse schoonmaak sanitaire voorzieningen

1. Spoel de toiletten door.
2. Breng een periodieke ontkalker aan onder de randen.
3. Verdeel het product met toiletborstel door de gehele toiletpot, ook onderin het “waterslot”.
4. Laat het minimaal 5 minuten inwerken.
5. Maak ondertussen de buitenkant van de afvalbak, randen, richels, radiatoren, vensterbanken en deuren schoon.
6. Borstel vervolgens de binnenzijde van de toiletpot grondig.
7. Spoel het toilet door en maak gelijktijdig de toiletborstel schoon.
8. Breng een periodieke ontkalker aan op schuursponsje.
9. Maak hiermee de douchekraan, douchekop en de wastafels schoon.
10. Maak de douchewanden nat met water.
11. Breng een periodieke sanitairreiniger aan op een grote spons.
12. Beweeg de spons met een draaiende beweging over de douchewand. De aanwezige kalkzeep zal loskomen van de wand en gaan schuimen.
13. Spoel direct hierna af met schoon koud water om te voorkomen dat de kalkzeep weer indroogt en op de wand achterblijft.
14. Droog na met een raamtrekker en een doek.
15. Maak de tegelwand rondom de toiletpot schoon tot ± 1 meter hoogte.

Bijlage 4: Microvezeldoekjes

Tegenwoordig wordt er steeds meer gebruik gemaakt van microvezeldoekjes. Doordat de vezels in deze doekjes zijn gesplitst, hebben microvezeldoekjes een veel groter oppervlak dan katoenen schoonmaakdoekjes. Zo kunnen microvezeldoekjes vuil en ziekteverwekkers veel beter opnemen dan gewone schoonmaakdoekjes. Bovendien raspen de vezels het vuil los, waardoor u vlekken gemakkelijker verwijdert. U kunt microvezeldoekjes zowel droog als vochtig gebruiken.

Voor een optimaal resultaat gaat u als volgt te werk:

• Gebruik de microvezeldoekjes altijd zonder schoonmaakmiddelen. Wijk hier alleen van af als de leverancier dit aangeeft.

• Wilt u de doekjes vochtig gebruiken? Maak ze dan vlak voor gebruik licht vochtig onder de kraan of met het middel dat de leverancier voorschrijft. Leg de doekjes niet in een emmer water. Hierdoor nemen ze direct hun maximale hoeveelheid aan vocht op en verliezen ze hun reinigende werking.

• Vouw de doekjes voor gebruik een aantal keer dubbel, zodat er meerdere vlakken ontstaan. Gebruik een nieuw, schoon vlak zodra de werking minder wordt.

• Stop vuile microvezeldoekjes direct in de was; spoel ze tussentijds niet uit. Microvezeldoekjes trekken vuil zó goed aan dat handmatig uitspoelen geen zin heeft. Alleen in de wasmachine wordt een vuil doekje weer schoon.

• Was de doekjes volgens de voorschriften van de fabrikant.

• Droog gewassen microvezeldoekjes volgens de gebruiksinstructie. Let op: niet alle microvezeldoekjes kunnen in de droogtrommel. Berg de doekjes nooit vochtig op; hierdoor kunnen ziekteverwekkers uitgroeien.

Bijlage 5: Ctgb-databank

Hieronder staat hoe u desinfecterende middelen kunt vinden op de website van het CtgbBoard for the Authorisation of Plant Protection Products and Biocides. 

Eerst beschrijven we hoe u een overzicht van toegelaten desinfecterende middelen kunt vinden. Hebt u al een desinfecterend middel en wilt u weten of u dit mag gebruiken? Gebruik dan de tweede zoekstrategie. 

Onderstaande zoekstrategieën zijn opgesteld in december 2017. Kloppen de strategieën niet meer en heeft u hulp nodig? Neem dan contact op met het Ctgb, telefoonnummer 0317 – 417 810. Het LCHVLandelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid is niet verantwoordelijk voor eventuele wijzigingen aan de website van het Ctgb.

Zoekstrategie overzicht toegelaten desinfecterende middelen 

• Ga naar www.ctgbBoard for the Authorisation of Plant Protection Products and Biocides.nl. 

• Klik op ‘Toelatingen’. 

• Klik onder ‘Overzicht toelatingen’ op ‘Excel-bestand’. 

• Er opent nu een Excelbestand. In dit Excelbestand staan alle toegestane middelen. Belangrijke informatie in dit Excel bestand: 
  • In kolom B vindt u de naam van de middelen. 
  • In kolom C staan links naar de actuele gebruiksvoorschriften van de desinfecterende middelen. Kopieer een link in uw internetbrowser om het bestand te openen. 
  • In kolom T vindt u welke PTpertussis-toxine code(s) geldt/gelden voor het middel. De PT-code geeft aan voor welk materiaal het middel geschikt is. Middelen die geschikt zijn voor het desinfecteren van handen hebben een PT01-code (‘‘Biociden voor menselijke hygiëne’). Middelen die geschikt zijn voor materialen en oppervlakken hebben een PT02-code ‘Desinfecterende middelen voor privégebruik en voor de openbare gezondheidszorg, alsmede andere desinfectantia’. 

Zoekstrategie specifiek desinfecterend middel

Hebt u al een middel en wilt u weten of deze geschikt is? Dan kunt u op de naam van het product zoeken. 

• Ga naar www.ctgb.nl. 

• Klik op ‘Toelatingendatabank’. 

• Hier kunt u zoeken op Zoekterm, Categorie, Status toelichting en Gebruik. Door op ‘Toon uitgebreide filters’ te klikken, kunt u zoeken op nog meer producteigenschappen.

Begrippenlijst

Bronnenlijst

Literatuur

• Evers, E. G. et al (2006). RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu rapport 330080002/2006 ‘Het volksgezondheidsrisico van directe dier-mens overdracht van pathogene bacteriën: epidemiologie en blootstelling.’ Bilthoven: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

• Handboek Keurmerk Kinderboerderijen. Vereniging Samenwerkende KinderBoerderijen Nederland (vSKBN). 

• Man, H. de (2014). Water in de openbare ruimte heeft risico's voor de gezondheid. Samenvatting behorend bij het proefschrift ‘Best urban water management practices to prevent waterborne infectious diseases under current and future scenarios’.

• Risicoprofiel publieksvoorzieningen (2009). Amsterdam: Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid.

Wetten & besluiten

• Bouwbesluit. Beschikbaar via wetten.overheid.nl.

• Hygiënecode voor de Horeca (2007). Zoetermeer: Bedrijfschap Horeca en Catering. Via nvwa.nl. 

• Hygienecodes andere sectoren.

Losse informatie

• Dierplagen. Kenniscentrum Dierplagen (KAD).

• Toolkit hygiëne. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Rivm.nl/hygiene.

• Veiligheid. Veiligheid.nl.

• Vergiftigingen. RIVM.nl/vergiftigingen.

Verantwoording

De hygiënerichtlijn voor publieksvoorzieningen is voor het laatst volledig herzien in 2014. Aan de laatste herziening hebben de volgende organisaties bijgedragen:

• GGDGemeentelijke Gezondheidsdienst Flevoland
• GGD Hollands Midden
• GGD Rotterdam-Rijnmond

Wijzigingen sinds laatste herziening:

• Juli 2017: De tekst over Kinderboerderijen is aangepast. In de vorige versie bevatte het hoofdstuk ‘Kinderboerderijen’ de paragrafen ‘Schoonmaakbeleid’. ‘Zieke dieren’, ‘Inrichting van de kinderboerderij’ en ‘Informatie voor bezoekers’. Deze zijn verwijderd en er wordt verwezen naar de ‘LCHVLandelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid checklist kinderboerderijen’ die gebaseerd is op ‘Handboek Keurmerk Kinderboerderijen’.
• Juli 2019: de richtlijn is omgezet naar webbased tekst; hierbij zijn enkele niet-inhoudelijke aanpassingen gedaan en zijn diverse hyperlinks geüpdatet (waaronder bovengenoemde ‘LCHV checklist kinderboerderijen’, die is vervangen door een link naar het Keurmerk zoönsosen).

De hygiënerichtlijn is een uitgave van:
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid
Postbus 1 | 7200 BA Bilthoven
E-mail: lchv@rivm.nl 
Web: www.lchv.nl