Geiten en schapen dragen ziekteverwekkers bij zich. Van sommige ziekteverwekkers kunnen mensen ook ziek worden. Deze kunnen op verschillende manieren bij mensen terechtkomen:
- Als je een geit of schaap hebt geaaid.
- Via het speeksel van een geit of schaap. Bijvoorbeeld als een geit of schaap je hand likt.
- Als je in de stal bent geweest bij geiten of schapen.
- Via de melk, kaas of vlees van geiten of schapen.
Op deze pagina lees je meer over de ziekten die je via direct contact met geiten of schapen kunt krijgen.
Zo voorkom je dat je ziek wordt
Met deze tips verklein je de kans dat je ziek wordt door ziekteverwekkers van geiten en schapen. Bijvoorbeeld via je mond, ogen of een wondje.
- Was je handen met water en zeep na een bezoek aan de (kinder)boerderij.
- Was je handen met water en zeep, nadat je een geit, schaap of lammetje hebt geaaid of geknuffeld.
- Heeft een geit of schaap uit je hand gegeten of je hand gelikt? Ook dan is het slim om je handen te wassen met water en zeep.
- Eet of drink niet in de buurt van geiten of schapen.
- Trek schonen kleren aan, nadat je bij geiten, schapen of lammetjes in het stro hebt gewerkt of gespeeld.
- Ben je zwanger of heb je een zwakke gezondheid? Vermijd dan het contact met geiten en schapen. Ga bijvoorbeeld even niet naar de kinderboerderij.
Houd je geit of schaap gezond
Heb je zelf een geit of schaap? Met deze tips verklein je de kans dat een ziekteverwekker van je geit of schaap op jou wordt overgedragen:
- Ontworm je geit of schaap regelmatig, zeker jonge dieren.
- Laat je geit of schaap vaccineren.
- Controleer regelmatig op teken en verwijder deze zo snel mogelijk.
Het Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren (LICG) weet alles over de gezondheid van huisdieren. Meer weten over de gezondheid van jouw geit of schaap? Neem contact op met je dierenarts of kijk op licg.nl.
Ik heb klachten. Wat nu?
Denk je dat je ziek bent geworden door contact met geiten of schapen? Of heb je ernstige of aanhoudende klachten na contact met geiten of schapen? Neem dan altijd contact op met een arts. Vertel dat je contact hebt gehad met geiten of schapen, en wanneer dit was.
Deze ziekten kun je krijgen van geiten en schapen
Geiten en schapen kunnen verschillende ziekten doorgeven. We lichten er 3 voor je uit, omdat deze bijvoorbeeld:
- vaak voorkomen;
- je ernstig ziek kunnen maken;
- of vrij nieuw zijn in Nederland.
Hoe krijg je orf?
Orf wordt veroorzaakt door een virus. Je kunt de ziekte oplopen door direct contact met geiten of schapen. Bijvoorbeeld door een besmette geit of een besmet schaap te aaien of uit je hand te laten eten. Als je veel met schapen en geiten werkt, heb je meer kans om orf te krijgen. De ziekte komt vooral bij jonge geiten en lammetjes voor. Dierenartsen noemen deze lammerziekte vaak ‘zere bekjes’.
Welke klachten krijg je?
- Orf begint met blaasjes op je vingers, handen en onderarmen.
- De blaasjes gaan ontsteken, wat veel jeuk of pijn kan geven.
- Soms krijg je koorts en zwellen je lymfeklieren op.
Wat moet je doen?
Als je eigen geiten of schapen orf hebben, houd dan extra rekening met een goede hygiëne door:
- Handschoenen te dragen;
- Je kleding te verwisselen na contact met je dieren;
- Goed je handen te wassen met water en zeep.
Meestal gaat orf binnen 6 weken vanzelf weer over. Heb je veel last of gaan je klachten niet weg? Neem dan contact op met je huisarts.
Lees meer over orf bij mensen.
Lees meer over orf bij dieren.
Hoe krijg je cryptosporidiose?
Cryptosporidiose wordt veroorzaakt door een parasiet in de darmen van schapen en geiten. Deze kan in grote hoeveelheden in de mest worden uitgescheiden. Vooral jonge geiten en lammetjes dragen deze parasiet bij zich. Hij komt op verschillende manieren bij mensen terecht:
- Door direct contact met mest van geiten of schapen, bijvoorbeeld door dieren te aaien of in een stal te werken.
- Door indirect contact met mest. Bijvoorbeeld als er mest in oppervlaktewater komt en je gaat daarin zwemmen.
- Via besmet voedsel. Dit kan zowel melk van geiten of schapen zijn als besmette groente.
- Via het milieu.
Welke klachten krijg je?
Sommige mensen merken niet dat ze cryptosporidiose hebben. Anderen krijgen acute diarree met darmkrampen. Vooral kinderen tot 5 jaar en mensen met een verminderde afweer kunnen veel klachten krijgen.
Wat moet je doen?
Ben je erg ziek, gaan de klachten niet weg of maak je je zorgen? Neem dan contact op met de huisarts en geef aan dat je contact hebt gehad met geiten, schapen of hun mest.
Lees meer over cryptosporidiose bij mensen.
Lees meer over cryptosporidiose bij dieren.
Hoe krijg je STEC (Shigatoxineproducerende E. coli-stammen)?
STEC is een bacterie in de darmen van boerderijdieren, vooral koeien, geiten en schapen. De dieren worden zelf niet ziek, maar kunnen wel mensen besmetten. Bijvoorbeeld door:
- besmet eten, zoals rauw vlees, kaas van rauwe melk of ongewassen groente;
- contact met dieren op een boerderij, zoals dieren aaien op een kinderboerderij.
Welke klachten krijg je?
Niet iedereen wordt ziek van STEC. Als je wel ziek wordt, kun je last hebben van
- diarree;
- soms bloed bij de diarree;
- buikkrampen en buikpijn;
- braken en misselijkheid.
Soms zijn mensen zo ziek dat ze in het ziekenhuis worden opgenomen.
De tijd tussen het besmet raken en ziek worden is 1 tot 7 dagen, meestal 3-4 dagen.
Wat moet je doen?
Was regelmatig je handen, zodat je niet ziek wordt door STEC. Zeker na een bezoek aan de kinderboerderij.
Een infectie met STEC gaat meestal vanzelf over. Wordt iemand steeds zieker? Overleg dan met de huisarts.
Hoe krijg je Q-koorts?
Q-koorts wordt veroorzaakt door een bacterie die vooral bij geiten en schapen voorkomt. De bacterie komt in de lucht als besmette geiten of schapen lammetjes krijgen. Je kunt deze bacterie inademen, waardoor je Q-koorts kunt krijgen. Tussen 2007 en 2011 was er een Q-koorts epidemie in Nederland. Tegenwoordig zijn veel geiten en schapen in Nederland ingeënt tegen Q-koorts. Op dit moment komt Q-koorts in Nederland nog maar weinig voor.
Welke klachten krijg je?
Sommige mensen krijgen helemaal geen klachten. Anderen krijgen griepachtige klachten of soms ernstigere klachten zoals hoofdpijn, hoge koorts, longontsteking en pijn op de borst. Een deel van de mensen met Q-koorts houdt een lange tijd klachten, ze zijn bijvoorbeeld langdurig moe.
Wat moet je doen?
Ben je erg ziek of gaan de klachten niet weg? Neem dan contact op met de huisarts.
Lees meer over Q-koorts bij mensen.
Lees meer over Q-koorts bij dieren.
Hoe krijg je de ziekte?
Verschillende dieren zoals geiten, schapen, runderen, honden en (wilde) varkens kunnen via hun zuivelproducten, speeksel of urine brucellose overbrengen op mensen. De ziekte komt zelden voor in Nederland.
Welke klachten krijg je?
De ziekte begint met (lichte) koorts. Daarna krijg je hoofdpijn, gewrichtsklachten, ga je zweten en krijgt je last van vermoeidheid. Later kan de bacterie ontsteking van blaas, nier, long en hartkleppen veroorzaken.
Wat moet je doen?
Ga naar je huisarts voor behandeling. Met antibiotica is deze ziekte goed te behandelen.
Meer informatie over brucellose bij mensen lees je hier en meer informatie over brucellose bij dieren lees je hier.
Verschillende dieren kunnen ziek worden van campylobacter: hond, kat, schaap, geit,
Hoe krijg je de ziekte?
Je kan campylobacter krijgen door het eten van onvoldoende verhit voedsel , en dan vooral kippenvlees. Ook door niet hygiënische voedselbereiding in de keuken kan je ziek worden.
Welke klachten krijg je?
Na het eten van besmet voedsel krijg je diarree, buikpijn en -krampen, vermoeidheid en koorts.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij ernstige klachten. Was je handen voordat je eten gaat klaarmaken. Voorkom kruisbesmetting in de maaltijdvoorbereidingen en bak vlees goed door.
Meer informatie over campylobacter bij mensen lees je hier en meer informatie over campylobacter bij dieren lees je hier.
De leverbot is een parasiet die bij verschillende dieren voorkomt: rundvee, schapen, geiten, paarden
Hoe krijg je de ziekte?
Deze parasiet vormt een platworm die eitjes legt in de lever van dieren. Deze eitjes komen met de gal mee in de mest. Via de poelslak worden de eitjes infectieus. Als je bijvoorbeeld waterkers eet, dat in drassige grond groeit, heb je kans dat je de eitjes opeet. Deze eitjes gaan ook in de lever zitten.
Welke klachten krijg je?
Er ontstaan allerlei leverkwalen, koorts, buikpijn en gewichtsverlies.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten. Was waterkers goed voor consumptie. Kauw niet op grassprietjes of veldzuring in gebieden waar zowel schapen/geiten als poelslakken voorkomen.
Meer informatie over leverbot bij mensen lees je hier en meer informatie over leverbot bij dieren lees je hier.
Hoe krijg je de ziekte?
Deze ziekte kan je krijgen door het eten van besmet voedsel, zoals zachte kazen gemaakt van ongepasteuriseerde melk en vleesproducten (gehakt, filet américain). De bacterie komt ook voor in dieren, in water en in de grond.
Welke klachten krijg je?
Bij gezonde personen verloopt de ziekte vaak zonder klachten of met milde griepverschijnselen. Bij jonge kinderen, ouderen, mensen met een verzwakte weerstand en zwangere vrouwen verloopt de infectie veel ernstiger, met kans op hersenvliesontsteking.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten. Neem goede hygiënemaatregelen in de voedselbereiding.
Meer informatie over listeriose bij mensen lees je hier en meer informatie over listeriose bij dieren lees je hier.
Hoe krijg je de ziekte?
Deze besmettelijke huidziekte krijg je door de schurftmijt. Er zijn verschillende soorten die bij mensen en dieren kunnen voorkomen.
Welke klachten krijg je?
Toenemende jeuk is de meest voorkomende klacht. Er ontstaan blaasjes en rode bultjes tussen de vingers, polsen en voeten.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten. Behandeling van de schurftmijt is noodzakelijk om verdere verspreiding te voorkomen.
Hoe krijg je de ziekte?
Deze schimmel kan direct via de huid van het dier worden overgedragen naar de mens, maar ook via paardendekens, zadels en kleding.
Welke klachten krijg je?
De schimmelinfectie dringt in de huid en vormt daar roodgekleurde ringen met iets verheven rand. De plekken gaan vanzelf weer weg maar dat kan lang duren.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten.
Meer informatie over ringworm bij mensen lees je hier en meer informatie over ringworm bij dieren lees je hier.
Hoe krijg je de ziekte?
De salmonellabacterie komt veel voor bij koeien, schapen, geiten, paarden en varkens en ook in dierlijke levensmiddelen, zoals vlees, eieren of zuivel. De meeste mensen raken besmet met de bacterie door het eten van niet of onvoldoende verhitte producten. Ook huisdieren als honden en katten kunnen deze bacterie bij zich dragen. Daarmee kunnen ze bij mensen darminfecties veroorzaken.
Welke klachten krijg je?
De meest voorkomende klachten zijn buikkrampen, misselijkheid, braken en diarree.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten. Neem goede hygiënemaatregelen bij voedselbereiding.
Meer informatie over salmonellose bij mensen lees je hier en meer informatie over salmonellose bij dieren lees je hier.
Hoe krijg je de ziekte?
Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een parasiet die vooral bij katten voorkomt. De ziekte kan je o.a. krijgen door het eten van besmet voedsel of tuinieren. De eitjes van de parasiet zitten vooral in de poep van jonge katten. Als deze poep in de groentetuin komt en de groente niet goed gewassen wordt, kunnen de eitjes de mens besmetten. Dat kan ook via tuinieren gebeuren of via het verschonen van de kattenbak.
Welke klachten krijg je?
Meestal merk je er niets van. Soms ontstaat moeheid, lusteloosheid of koorts. De klachten kunnen ernstiger zijn bij kinderen, ouderen en mensen met verminderde weerstand. Zwangere vrouwen kunnen de parasiet overdragen aan de ongeboren baby.
Wat moet je doen?
Ga bij duidelijke klachten naar de huisarts. Neem goede hygiënemaatregelen voor het klaarmaken van voedsel: was vaak je handen en bak vlees goed door.
Meer informatie over toxoplasmose bij mensen lees je hier en meer informatie over toxoplasmose bij dieren lees je hier.
Hoe krijg je de ziekte?
Deze ziekte kan je krijgen door intensieve omgang met tuberculoze besmette runderen. Of door het drinken van rauwe melk van deze runderen. De kans is zeer klein om in Nederland deze ziekte te krijgen. De veestapel is vrij van deze bacterie en de melk is gepasteuriseerd.
Welke klachten krijg je?
Het duurt lang voordat je klachten krijgt van tuberculose. De meest voorkomende klachten zijn: hoesten, bloed ophoesten, koorts, moeheid, vermagering en nachtzweten.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten.
Meer informatie over tuberculose bij mensen lees je hier en meer informatie over tuberculose bij dieren lees je hier.
Er zijn vele soorten chlamydia die bij verschillende dieren voorkomen. Hieronder wordt de chlamydia psitacci, ook wel papegaaienziekte genoemd, uitgelegd.
Bron: https://lci.rivm.nl/richtlijnen/chlamydia-pneumoniae
Hoe krijg je de ziekte?
De papegaaienziekte kan je krijgen door het inademen van opgedroogd oogvocht, snot of poep van vogels, die deze bacterie bij zich dragen.
Welke klachten krijg je?
De klachten kunnen heel verschillend zijn. Van geen klachten, tot griepachtige klachten of zelfs longontsteking of bloedvergiftiging.
Wat moet je doen?
Ga naar de huisarts bij klachten. Voorkom besmetting door het dragen van handschoenen, mond-neusmasker en beschermende kleding bij verzorging van vogels.
Meer informatie over papegaaienziekte bij mensen lees je hier.