Q-koorts is een infectieziekte die van dieren op mensen kan overgaan (zoönose). In Nederland zijn vooral besmette melkgeiten en melkschapen de bron voor mensen. Q-koorts is niet van mens op mens overdraagbaar. Tussen 2007-2011 was er een Q-koortsepidemie in Nederland.
Wat is Q-koorts?
Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. In Nederland zijn besmette melkgeiten en melkschapen de bron van de ziekte bij mensen. De meeste mensen krijgen Q-koorts door het inademen van lucht waar de bacterie inzit. Dit kan gebeuren tijdens de lammerperiode (februari tot en met mei) van geiten en schapen. Als deze dieren besmet raken met Q-koorts kan de bacterie vrijkomen tijdens de geboorte van de lammetjes.
Ziekteverschijnselen
Q-koorts is niet altijd te herkennen. Meer dan de helft van de mensen met Q-koorts krijgt geen klachten. Als mensen klachten hebben van Q-koorts heet dat acute Q-koorts. De klachten lijken vaak op griep. Soms verloopt acute Q-koorts ernstiger. Dan begint de ziekte in korte tijd met heftige hoofdpijn, hoge koorts en een longontsteking met droge hoest en pijn op de borst. De bacterie kan een leverontsteking veroorzaken. Deze klachten komen echter ook bij andere ziektebeelden voor. Mannen hebben vaker last van Q-koorts dan vrouwen. Ook mensen die roken worden vaker ziek.
Ongeveer 20% van de mensen die acute Q-koorts hebben gehad houden langere tijd klachten. Ze zijn langdurig vermoeid en hebben vaak andere kenmerkende klachten. Deze ziekte heet Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS).
Soms kan Q-koorts tot een chronische infectie leiden. Dan is er vaak een ontsteking aan een bloedvat of de hartkleppen. Chronische Q-koorts komt meestal voor bij patiënten met een vaataandoening, bij hartkleppatiënten en patiënten met een afweerstoornis. Als zwangere vrouwen besmet raken met Q-koorts hebben ze een iets verhoogd risico om later chronische Q-koorts te krijgen.
Besmetting en preventie
Q-koorts kun je krijgen door het inademen van lucht waar de bacterie in zit. De bacterie komt in de lucht tijdens het lammeren van besmette geiten of schapen. Vooral in vruchtwater en de moederkoek van besmette dieren zitten veel bacteriën. De bacterie kan ook in melk, mest en urine zitten, maar niet in het vlees van de geit of het schaap. Ook andere dieren zoals koeien en huisdieren kunnen besmet zijn en de infectie overdragen op mensen. In Nederland is dit nog niet of nauwelijks gebeurd.
De bacterie kan maanden tot jaren overleven in de omgeving. Het drinken van rauwe melk kan ook een bron van besmetting zijn. Dieren zijn besmettelijk zolang zij de bacterie bij zich dragen. Mensen die Q-koorts hebben kunnen andere mensen niet besmetten.
Bent u zwanger, heeft een vaataandoening of bent u hartkleppatiënt? Of heeft u een verzwakte afweer? Vermijd dan in ieder geval direct contact met melkgeiten en melkschapen. Drink geen rauwe melk en eet geen rauwe melkproducten. De bacterie gaat dood door pasteurisatie of koken.
Hoe vaak komt Q-koorts voor?
U vindt hier informatie over het aantal gemelde acute Q-koortspatiënten in Nederland. De tabel hieronder geeft actuele cijfers.
|
|
Totaal aantal meldingen per kalenderjaar |
|---|---|
| 2023 | 6 |
| 2022 | 10 |
| 2021 | 7 |
| 2020 | 7 |
| 2019 | 19 |
| 2018 | 17 |
| 2017 | 22 |
| 2016 |
12 |
| 2015 | 22 |
| 2014 |
28 |
|
2013 |
19 |
|
2012 |
66 |
|
2011 |
81 |
|
2010 |
504 |
|
2009 |
2354 |
|
2008 |
1000 |
|
2007 |
168 |
(per 20 september 2023)
Sterfgevallen
Als een patiënt overlijdt aan Q-koorts is dat vrijwel altijd door chronische Q-koorts. Artsen hoeven patiënten met chronische Q-koorts niet te melden bij de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) en RIVM. Daarom is er geen overzicht van het aantal patiënten met chronische Q-koorts.
Een schatting van het aantal sterfgevallen is beschikbaar vanuit een landelijke database. Deze wordt beheerd door onderzoekers vanuit het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU (Universitair Medisch Centrum Utrecht) Universitair Medisch Centrum Utrecht ), het Radboudumc (Radboud University Medical Centre) (Radboud universitair medisch centrum), en het Jeroen Bosch ziekenhuis. Q-koorts-deskundigen van die ziekenhuizen hebben op basis van de database vastgesteld dat sinds de epidemie 95 patiënten zeker of waarschijnlijk aan Q-koorts zijn overleden. Daarvan zijn er 86 patiënten overleden aan de gevolgen van chronische Q-koorts en 9 aan acute Q-koorts.
Video: Patiëntervaring Q-koorts
Bekijk de video: Patiëntervaring Q-koorts
Infographic: Verschillende vormen van Q-koorts
Download de infographic: Verschillende vormen van Q-koorts
