Verbrande huid

Het meest voorkomende effect van teveel UV-straling is dat de huid verbrandt. De huid is dan te lang in de zon geweest. Dat kan al binnen 20 minuten gebeuren. Hoe snel de huid verbrandt hangt onder andere af van het type huid en de kracht van de zon. Een donkere huid zal over het algemeen minder snel verbranden dan een lichte huid. En de zonkracht hangt af van het weer (of de zon schijnt) en het seizoen (hoe hoog de zon staat).   

Als de huid verbrandt, wordt deze rood en pijnlijk. Dit gebeurt binnen een paar uur na blootstelling. De huid blijft een paar dagen gevoelig en vervelt. Een ernstige zonnebrand kan dagenlang pijnlijk blijven en er kunnen blaren ontstaan.   

Op de lange termijn kan door UV-straling huidkanker ontstaan. Daarom is het belangrijk om te zorgen dat de huid niet verbrandt.

Huidkanker

UV-straling beschadigt de huid. Voor het grootste deel herstelt de huid vanzelf. Sommige beschadigingen worden echter niet of niet goed gerepareerd. Hoe vaker of hoe ernstiger de huid verbrandt, hoe meer de huid beschadigd raakt. Op de lange termijn kunnen deze beschadigingen leiden tot huidkanker. 

Het aantal mensen dat huidkanker krijgt stijgt sinds 1990 sterk. Er zijn vier keer zoveel patiënten met  melanoom en zeven keer zoveel met plaveiselcelcarcinoom (zie uitleg hieronder). Deze stijging komt voor ongeveer de helft door vergrijzing.  Over andere oorzaken is nog  wetenschappelijke discussie. Deze stijging zal voorlopig nog doorgaan en is veel sterker dan bij andere vormen van kanker. Het melanoom, de gevaarlijkste vorm van huidkanker, komt in Nederland vaker voor dan in vele andere Europese landen. In 2020 overleden in Nederland bijna 1000 mensen aan huidkanker (Nederlandse Kankerregistratie/ IKNL Integraal kankercentrum Nederland (Integraal kankercentrum Nederland)). 

Vormen van huidkanker  

Er zijn verschillende vormen van huidkanker. De meest voorkomende vorm is het minst gevaarlijk.  

Basaalcelcarcinoom 

Dit is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Deze vorm zaait bijna nooit uit en is dus relatief ongevaarlijk. Het risico op basaalcelcarcinoom lijkt samen te hangen met de totale hoeveelheid UV-straling die iemand ontvangen heeft en het aantal keer dat de huid door de zon is verbrand. 

Plaveiselcelcarcinoom  

Deze vorm van huidkanker zaait soms uit, met mogelijke dodelijke afloop. Het risico op deze vorm hangt samen met de totale hoeveelheid UV-straling die iemand in zijn leven heeft ontvangen. 

Melanoom 

Melanoom is de minst voorkomende, maar ook de gevaarlijkste vorm van huidkanker. De oorzaak van melanoom is vermoedelijk dat iemand in de jeugd vaak door de zon verbrand is geweest.

Staar

UV-straling beschadigt de ooglens. Deze beschadigingen bouwen zich gedurende het leven op, net als bij de huid. Op de korte termijn kan dit leiden tot sneeuwblindheid. Op de lange termijn kunnen de beschadigingen leiden tot de vorming van staar (cataract). Dit type staar is in Nederland goed behandelbaar.

Vitamine D

UV-straling heeft ook goede effecten op onze gezondheid. De huid maakt onder invloed van de zon namelijk vitamine D aan. Vitamine D is nodig voor gezonde botten en spieren. Ook zijn er steeds meer aanwijzingen dat vitamine D goed is voor ons immuunsysteem. Een gezond immuunsysteem heeft weer veel andere positieve gezondheidseffecten.   

In het najaar en de winter staat de zon zo laag dat vitamine D niet wordt aangemaakt. Dat komt omdat UV-B (het deel van UV-licht dat zorgt voor vitamine D) dan nauwelijks de grond bereikt. In dit deel van het jaar is het nodig dat mensen extra vitamine D innemen, bijvoorbeeld via voeding (zoals vette vis) of voedingssupplementen. 

Hoeveel vitamine D een mens nodig heeft verschilt sterk per persoon.