Het RIVM start binnenkort een onderzoek naar voedsel-overdraagbare ziekteverwekkers bij varkens. Hoe meer we hierover weten, hoe beter we besmettingen kunnen voorkomen en bestrijden. Voor dit onderzoek zijn we op zoek naar varkensbedrijven. Doet u mee?
Waarom doen we dit onderzoek?
Varkens kunnen ziekteverwekkers bij zich dragen die mensen ziek kunnen maken. Deze ziekten heten zoönosen. In dit onderzoek kijken we naar voedsel-overdraagbare ziekteverwekkers waarvan varkens de bron kunnen zijn: Salmonella en hepatitis-E virus. Mensen kunnen met deze ziekteverwekkers besmet raken door het eten van niet of onvoldoende verhit varkensvlees.
Het is belangrijk om te weten wáár de besmettingen bij varkens vandaan komen, en hóe deze zich binnen een bedrijf verspreiden. We onderzoeken varkens en hun omgeving op verschillende momenten tussen geboorte en slacht op de aanwezigheid van ziekteverwekkers. Zo kunnen we beter inschatten hoe deze besmettingen kunnen worden voorkomen en bestreden.
Welke bedrijven kunnen meedoen?
We zijn voor dit onderzoek op zoek naar bedrijven in Nederland die varkens houden voor de productie van vlees. Dit kunnen open of gesloten vleesvarkensbedrijven of vermeerderingsbedrijven zijn. Graag bemonsteren we verschillende typen varkensbedrijven. Dus naast reguliere of biologische bedrijven, bijvoorbeeld ook bedrijven die varkens houden binnen een bepaald concept of die hun eigen varkensvoer maken.
Wat betekent meedoen aan dit onderzoek?
Als u meedoet, zullen in 2025 en 2026 onderzoekers van het RIVM uw bedrijf bezoeken om monsters te nemen bij een deel van uw varkens en de omgeving. Dit zullen ze doen in een periode van een aantal maanden (ongeveer 2 productierondes) op verschillende momenten. De onderzoekers nemen de monsters steeds bij dezelfde varkens, zodat de varkens (voor zover mogelijk) vanaf de geboorte tot de slacht worden gevolgd. Het aantal bezoeken hangt af van de samenstelling van uw bedrijf.
De onderzoekers verzamelen mestmonsters en speekselmonsters (met behulp van kauwtouwen) bij de varkens. Ook nemen ze monsters van de omgeving, zoals stofdoekjes, en monsters van het voer en drinkwater van de varkens. Ze zullen ook monsters nemen van andere mogelijke bronnen op het bedrijf, zoals ongedierte of de mestput, als dat mogelijk is. Samen met u vullen ze een vragenlijst in over uw bedrijf. Daarna onderzoeken ze in het laboratorium of in de monsters Salmonella of hepatitis E-virus zit, en welk type Salmonella of hepatitis-E virus dit is.
Wat gebeurt er met de resultaten?
Na het onderzoek ontvangt u de resultaten van uw eigen bedrijf. In het algemene rapport zijn alle resultaten anoniem.
Waarom meedoen aan dit onderzoek?
Door deel te nemen aan dit onderzoek draagt u bij aan de volksgezondheid en voedselveiligheid. Daarnaast krijgt u inzicht in de situatie rondom zoönotische ziekteverwekkers op uw eigen bedrijf.
Heeft u vragen?
Heeft u nog vragen voordat u wilt meedoen aan het onderzoek? Dan kunt u deze stellen aan de onderzoekers. Dat kan via varkens@rivm.nl.
Wilt u zich aanmelden?
Wilt u meedoen aan het onderzoek? Dan kun u zich aanmelden via dit aanmeldformulier. Na aanmelding zullen de onderzoekers samen met u de mogelijkheden op uw bedrijf bespreken.
Welke voedsel-overdraagbare ziekteverwekkers onderzoeken we?
Varkens vormen een bron van verschillende voedsel-overdraagbare ziekteverwekkers. In dit onderzoek kijken we naar salmonella en hepatitis E-virus:
Salmonella is een bacterie die voorkomt in de darmen van dieren. Deze kan bij mensen en dieren diarree veroorzaken. Bij verschillende diersoorten komen verschillende typen Salmonella voor. Een aantal typen komen bij mensen en dieren voor. Diarree door Salmonella komt in Nederland veel voor. Waarschijnlijk bij 20.000 mensen per jaar. Bij naar schatting 14 procent van de patiënten komt dit door het eten van varkensvlees. Onderzoek in 2013 vond salmonella op ongeveer 30 procent van de varkensbedrijven. De typen Salmonella Derby en Salmonella Typhimurium werden toen het meest gevonden.
Hepatitis E is een ontsteking van de lever bij mensen en wordt veroorzaakt door het hepatitis E-virus (HEV (hepatitis E-virus)). Bij de meeste mensen veroorzaakt HEV geen klachten. Maar mensen met een verminderde weerstand of een leverziekte kunnen ernstige klachten krijgen. In 2013 en 2019 is onderzoek gedaan naar HEV bij vleesvarkensbedrijven. Toen werd op 52 en 43 procent van de vleesvarkensbedrijven HEV gevonden.
Ander onderzoek naar ziekteverwekkers bij varkens
Misschien kent u ook onze Surveillance zoönotische ziekteverwekkers bij landbouwhuisdieren? Voor dat onderzoek bezoekt de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) in 2024 en 2025 bedrijven met vleesvarkens één keer om monsters te verzamelen. We onderzoeken daarmee hoe vaak zoönotische ziekteverwekkers voorkomen. Ook kijken we of er verschillen zijn tussen de bedrijven waar we de ziekteverwekkers wel of juist niet vinden. In de Surveillance onderzoeken wij naast Salmonella en hepatitis-E virus ook nog andere ziekteverwekkers.