Het RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu/CvBCentrum voor Bevolkingsonderzoek laat de bevolkingsonderzoeken regelmatig monitoren.
De overheid biedt binnen het Nationaal Programma Bevolkingsonderzoek acht verschillende bevolkingsonderzoeken aan. Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek laat deze bevolkingsonderzoeken regelmatig monitoren. De hieronder vermelde cijfers zijn afkomstig uit de meest recente evaluatierapporten.
Tijdens de zwangerschap:
- Prenatale screening op infectieziekten en erythrocytenimmunisatie (PSIEPrenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie , ofwel Bloedonderzoek zwangeren)
- Screening op down-, edwards- en patausyndroom
- Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEOStructureel Echoscopisch Onderzoek, ofwel twintig wekenecho)
Na de geboorte:
Kanker:
- Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
- Bevolkingsonderzoek borstkanker
- Bevolkingsonderzoek darmkanker
Tijdens de zwangerschap
Prenatale screening op infectieziekten en erythrocytenimmunisatie (PSIE, ofwel Bloedonderzoek zwangeren)
Bij het eerste bezoek aan de verloskundige krijgen zwangere vrouwen een bloedonderzoek aangeboden. Het laboratorium onderzoekt het bloed op de drie infectieziekten hepatitis B, syfilis en hivhumaan immunodeficientievirus en verder op de bloedgroepen ABOEén van de meest gebruikte indelingen in bloedgroepen, Rhesus D en Rhesus c en op bloedgroepantistoffen (ofwel irregulaire erytrocyten antistoffen (IEAirregulaire erytrocyten antistoffen)).
Aandoeningen |
hepatitis B, syfilis, hiv, HZFPhemolytische ziekte van foetus en pasgeborene (hemolytische ziekte van de foetus en pasgeborene) |
---|---|
Doelgroep |
zwangere vrouwen |
Gestart in |
1969 (alleen anti-Rhesus D-immunoprofylaxe) |
Type onderzoek en gebruikte testen |
Laboratoriumonderzoek: bloedonderzoek op hepatitis B, syfilis, hiv, Rhesus D- en Rhesus c-antigeen en IEA) |
WBOWet op het bevolkingsonderzoek-vergunning |
nee |
Omvang doelgroep |
175.000 per jaar |
Aantal genodigden per jaar |
175.000 |
Deelname |
>99% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
559 vrouwen met hepatitis B |
Gegevens over jaar |
Gemiddelde van de jaren 2014 |
Screening op down-, edwards- en patausyndroom
Aanstaande ouders kunnen tijdens de zwangerschap laten onderzoeken of er aanwijzingen zijn dat hun kind down-, edwards- of patausyndroom heeft. Zij kunnen kiezen voor de combinatietest of de NIPTniet-invasieve prenatale test (vanaf 1 april 2017 in het kader van een wetenschappelijk implementatieonderzoek TRIDENT-2). De combinatietest bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere tussen de 9 en 14 weken en een nekplooimeting via een echo bij het kind tussen de 11e tot 14e week van de zwangerschap. De NIPT bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vanaf 11 weken zwangerschap.
Aandoeningen |
Downsyndroom (trisomie 21), edwardssyndroom (trisomie 18), patausyndroom (trisomie 13) |
---|---|
Doelgroep |
Zwangere vrouwen (voor de combinatietest: 9-14 weken zwanger, voor de NIPT vanaf 11 weken zwanger) |
Gestart in |
2007 (alleen downscreening) |
Type onderzoek en gebruikte testen |
Combinatietest: combinatie van anamnese, beeldvormend en laboratoriumonderzoek. Algoritme op basis van leeftijd, echoscopische nekplooimeting en biochemisch bloedbepaling PAPP-A en beta-HCG. NIPT: onderzoek van celvrij DNAdeoxyribonucleic acid afkomstig van de placenta. |
WBO-vergunning |
Ja |
Financiering |
De counseling wordt voor alle zwangeren vergoed vanuit het basispakket. De zwangere betaalt de test zelf (geldt voor zowel combinatietest als de NIPT). Test wordt alleen vergoed bij een medische indicatie. |
Omvang doelgroep |
175.000 per jaar (2014) |
Aantal genodigden per jaar |
175.000 (2014) |
Deelname |
33,2% (2014) |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
Niet van toepassing |
Gegevens over jaar |
2014 |
Opmerking:
De screening op down-, edwards- en patausyndroom en de twintig wekenecho (het structureel echoscopisch onderzoek) worden niet door de overheid aangeboden en gefinancierd, maar zijn onderdeel van de reguliere zorgverlening tijdens de zwangerschap. De overheid stelt via de Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO) wel eisen aan de screening. Het RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu/CvBCentrum voor Bevolkingsonderzoek verzorgt namens de overheid de regie op de landelijke taken rond kwaliteitsborging.
Twintig wekenecho (Structureel Echoscopisch onderzoek (SEO))
Aanstaande ouders kunnen laten onderzoeken of hun ongeboren kind een open rug of een andere aangeboren lichamelijke aandoening heeft. Deze zogenaamde ‘twintig wekenecho’ vindt plaats tussen de 18e en de 22e week van de zwangerschap.
Aandoeningen |
Neuraalbuis defecten, daarnaast kunnen o.a. de volgende afwijkingen gevonden worden: hartafwijkingen, breuk of gat in het middenrif, breuk of gat in de buikwand, ontbreken of afwijkingen van de nieren, ontbreken of afwijkingen van botten, afwijkingen aan armen of benen |
---|---|
Doelgroep |
Zwangere vrouwen (18-22 weken zwanger) |
Gestart in |
2007 |
Type onderzoek en gebruikte testen |
Beeldvormend onderzoek: echoscopisch onderzoek op structurele afwijkingen bij het ongeboren kind |
WBO-vergunning |
Ja |
Omvang doelgroep |
175.000 per jaar |
Aantal genodigden per jaar |
175.000 |
Deelname |
85,4% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
Niet van toepassing |
Gegevens over jaar |
2014 |
Opmerking:
De screening op down-, edwards- en patausyndroom en de twintig wekenecho (het structureel echoscopisch onderzoek) worden niet door de overheid aangeboden en gefinancierd, maar zijn onderdeel van de reguliere zorgverlening tijdens de zwangerschap. De overheid stelt via de Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO) wel eisen aan de screening. Het RIVM/CvB verzorgt namens de overheid de regie op de landelijke taken rond kwaliteitsborging.
Na de geboorte
Neonatale Hielprikscreening
Binnen acht dagen na de geboorte krijgt het kind een hielprik. Via een hielprik zijn aangeboren zeldzame aandoeningen op te sporen.
Aandoeningen |
Stofwisselingsaandoeningen: |
---|---|
Doelgroep |
Pasgeborenen (1e week) |
Gestart in |
1974 (alleen fenylketonurie (PKU)) |
Type onderzoek en gebruikte testen |
Laboratoriumonderzoek: biochemisch bloedonderzoek op CH, AGS en verschillende metabole afwijkingen waaronder PKU. Biochemisch en DNA-onderzoek op CF. HPLCHigh Pressure Liquid Chromatography, tandem-massaspectrometrie. |
WBO-vergunning |
Nee |
Omvang doelgroep |
172.500 per jaar |
Aantal genodigden per jaar |
172.500 |
Deelname |
99,3% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
193 kinderen met een zeldzame aandoening |
Gegevens over jaar |
2014 |
Neonatale Gehoorscreening
Binnen vier tot zeven dagen na de geboorte vindt een test van het gehoor van het kind plaats. Soms gebeurt dit op het consultatiebureau als het kind al een paar weken oud is. Een goed gehoor is nodig om goed te kunnen leren praten.
Aandoeningen |
Permanent bilateraal sensorisch/conductief gehoorverlies ≥ 40 dBdecibel |
---|---|
Doelgroep |
Pasgeborenen |
Gestart in |
2007 |
Type onderzoek en gebruikte testen |
Functoneel onderzoek: Oto-Akoestische Emissie (OAEoto-akoestische emissies) onderzoek en Geautomatiseerde Brainstem Response (A-ABRantibioticaresistentie) onderzoek |
WBO-vergunning |
Nee |
Omvang doelgroep |
167.000 per jaar |
Aantal genodigden per jaar |
167.000 |
Deelname |
99,5% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
124 kinderen met dubbelzijdig en 95 met enkelzijdig gehoorverlies |
Gegevens over jaar |
2014 |
Kanker
Bevolkingsonderzoek naar Baarmoederhalskanker
Vrouwen tussen 30 en 60 jaar krijgen iedere vijf jaar een uitnodiging voor het laten maken van een uitstrijkje. Het laboratorium onderzoekt of er afwijkingen zijn in de baarmoederhals.
Aandoening |
Baarmoederhalskanker |
---|---|
Doelgroep |
Vrouwen van 30-60 jaar |
Gestart in |
1976 |
Type onderzoek en specifieke testen |
Laboratoriumonderzoek: cytologisch onderzoek op uitstrijkje cervix |
WBO-vergunning |
Ja |
Omvang doelgroep |
3,7 miljoen |
Aantal genodigden per jaar |
750.000 |
Deelname |
64,4% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
3.122 vrouwen met een voorstadium in 2012 105 vrouwen met maligne afwijkingen in 2012 |
Gegevens over jaar |
2015 |
Bevolkingsonderzoek Borstkanker
Vrouwen tussen 50 en 75 jaar krijgen iedere twee jaar een uitnodiging om een mammogram te laten maken.
Aandoening |
Borstkanker |
---|---|
Doelgroep |
Vrouwen van 50-75 jaar |
Gestart in |
1988 |
Type onderzoek en specifieke testen |
Beeldvormend onderzoek: röntgenfoto linker en rechterborst (mammografie) |
WBO-vergunning |
Ja |
Omvang doelgroep |
2,6 miljoen |
Aantal genodigden per jaar |
1,3 miljoen |
Deelname |
78,8% |
Aantal deelnemers met (voorstadium) van de ziekte |
6.800 vrouwen |
Gegevens over jaar |
2014 |
Bevolkingsonderzoek Darmkanker
In 2014 is de gefaseerde invoering van een bevolkingsonderzoek darmkanker gestart voor mannen en vrouwen tussen 55 en 75 jaar. Zes jaar na invoering is het bevolkingsonderzoek beschikbaar voor de volledige doelgroep.
Aandoening |
Darmkanker (colonkanker en rectumkanker) |
---|---|
Doelgroep |
Mannen en vrouwen van 55-75 jaar |
Gefaseerde invoering vanaf | 2014 |
Type onderzoek en specifieke testen | Laboratoriumonderzoek: Immunologische Fecaal Occult Bloed Test (iFOBTimmunologische Fecaal Occulte Bloed Test) |
WBO-vergunning | Ja |
Omvang doelgroep |
4,4 miljoen |
Aantal genodigden per jaar |
2,2 miljoen |
Deelname | 71,3% |
Aantal deelnemers met (voorstadium van) de ziekte |
14.500 |
Gegevens over jaar | 2014 |