Wat is chikungunya?

Chikungunya is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een alfavirus: het chikungunyavirus. Dit virus wordt overgedragen door muggen die overdag steken.

Wat zijn symptomen van chikungunya?

Chikungunyavirusinfectie leidt in de meeste gevallen tot ziekteverschijnselen. De incubatieperiode varieert van 1-12 dagen, gemiddeld 3-7 dagen. De acute fase van chikungunya wordt meestal gekenmerkt door:

• het plotseling optreden van hoge koorts;
• ernstige gewrichtspijn;
• hoofdpijn;
• spierpijn;
• huiduitslag;
• diverse oogaandoeningen, waaronder conjunctivitis.

De symptomen kunnen variëren van milde tot ernstige klachten. De huiduitslag ontstaat gewoonlijk enkele dagen na het begin van de koorts. Ernstige klachten komen vaker voor bij pasgeborenen, oudere mensen of volwassenen die lijden aan andere ziekten. De acute symptomen na een infectie met chikungunyavirus verdwijnen meestal binnen 1-3 weken, maar de gewrichtspijnen (artritis) kunnen maanden tot jaren aanhouden. Complicaties en sterfte als gevolg van infectie worden bij chikungunya relatief weinig gezien.

Besmetting en preventie van chikungunya

De voornaamste besmettingsweg van chikungunyavirus is via Aedes-muggen, met name de gelekoortsmug (Aedes aegypti) en de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus), die overdag steken. Deze muggen kunnen naast chikungunya onder andere ook dengue- en zikavirus overdragen. Lees meer over de Aziatische tijgermug. 

Er is nog geen vaccin tegen chikungunyavirus beschikbaar. Preventie van chikungunya is vooral gericht op het voorkomen van muggenbeten, met name in de vroege ochtend en namiddag wanneer Aedes-muggen actief zijn. Het dragen van bedekkende kleding en het insmeren van de huid met een muggenwerend middel op basis van DEET diethyltoluamide (diethyltoluamide), verkleint de kans op besmetting. Slapen onder een met muggenwerende vloeistof geïmpregneerd muskietennet wordt ook aangeraden.

Hoe vaak komt chikungunya voor?

Chikungunyavirus komt voor in Afrika, Azië, Centraal- en Zuid-Amerika, het zuidelijk deel van Noord-Amerika, het Caribisch gebied en de landen in en rondom de Indische Oceaan. In Europa wordt lokale verspreiding  van chikungunyavirus beschreven in Italië (2007, 2017) en (Zuid-)Frankrijk (2011, 2017). Vanuit Caribisch Nederland worden jaarlijks enkele tientallen tot honderden gevallen van chikungunya gemeld. Op onderstaande kaart is te zien in welke gebieden chikungunya voorkomt [Bron CDC Centers for Disease Control and Prevention (Centers for Disease Control and Prevention), april 2016].

In Europees (of continentaal) Nederland zijn er tot nu toe alleen importgevallen van chikungunya bekend.  Doordat de Aziatische tijgermug (Ae. albopictus) zich hier tot nu toe niet heeft blijvend gevestigd, is het risico op lokale transmissie vooralsnog zeer beperkt.

Figuur 1. Landen waar lokale gevallen van chikungunya zijn gemeld (mei 2018) [Bron: CDC].