Vertrouwen in Nederlandse aanpak

De mensen om ons heen kunnen veel invloed hebben op het beeld dat we vormen van de maatregelen. Van de deelnemers in meetronde 12 heeft 88% aangegeven dat ze in de week voor het invullen van de vragenlijst met anderen over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis hebben gepraat. 35% van de deelnemers heeft aangegeven bijna dagelijks tot meerdere keren per dag met anderen te hebben gesproken over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis (gegevens niet in figuur). 16% van de deelnemers geeft aan dat de gesprekken (zeer) positief waren over de Nederlandse aanpak en bij 39% waren de gesprekken (zeer) negatief.

Van de deelnemers had 34% (veel) vertrouwen in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden. 22% had (helemaal) geen vertrouwen en 45% is neutraal. In vergelijking met andere landen doet Nederland het volgens 20% van de deelnemers (veel) beter, terwijl een groep van 24% het beleid als (veel) slechter beoordeelt (56% is neutraal).

47% van de deelnemers vindt dat de Nederlandse overheid voldoende maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus te beperken, 18% vindt dat de overheid teveel doet, en 35% vindt dat de overheid te weinig doet.

Verandering in beeld van de Nederlandse aanpak

Voor de veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. De afnameperiode van de vragenlijst in meetronde 12 was een week nadat de eerste versoepelingen van het openingsplan waren doorgevoerd (onder andere het openen van winkels zonder afspraak en terrassen), terwijl de druk op de ziekenhuizen nog erg hoog was. Het vertrouwen in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden ligt vanaf meetronde 6 (augustus 2020) fors lager dan in de eerste maanden van de coronacrisis. Na een korte opleving in meetronde 8 (november 2020, 15 procentpunt hoger dan meetronde 7) is het percentage deelnemers dat vertrouwen heeft in de Nederlandse aanpak weer gedaald. In meetronde 12 is het percentage 8 procentpunt lager dan in meetronde 11, en komt daarmee op het laagste punt tot nu toe.

Het percentage deelnemers dat vindt dat de Nederlandse overheid het beter doet dan andere landen ligt al een aantal meetrondes fors lager dan in het begin van de coronacrisis. In meetronde 8 was een opleving te zien, maar het percentage lijkt sinds meetronde 9 te stabiliseren rond 20%. Dit is ongeveer 20 procentpunt lager dan meetronde 8 en 35 tot 50 procentpunt lager dan in de eerste drie meetrondes.  

Het percentage mensen dat aangeeft gesprekken met anderen over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis als (zeer) positief te ervaren is met 16% vergelijkbaar met de vorige meetronde. Sinds de eerste meetronde (april 2020) is dit percentage flink gedaald, een verschil van 47 procentpunt met de huidige meetronde. Dit percentage daalt nog steeds, maar sinds meetronde 9 daalt het minder snel (ongeveer twee procentpunt per ronde). Het percentage deelnemers dat gesprekken met anderen over de Nederlandse aanpak als positief ervaart is in de huidige meetronde het laagste tot nu toe.

Mening over aanpak van de overheid

Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd die gaan over de beslissingen van de overheid ten aanzien van de coronamaatregelen. De uitspraak dat de Nederlandse overheid ‘haar best doet het goede te doen’, krijgt in meetronde 12 wederom de meeste steun (76% is het er (helemaal) mee eens). Ook vinden veel deelnemers dat de overheid zich goed laat informeren (66%), belangrijke personen en instanties betrekt (65%) en alle belangrijke informatie beschikbaar heeft (66%). Daarentegen vindt slechts 27% van de deelnemers dat de Nederlandse overheid lasten van de coronacrisis eerlijk verdeelt over alle burgers, instanties en groepen in de samenleving (28% is neutraal). 23% van de deelnemers denkt dat de Nederlandse overheid een duidelijke koers vaart (26% is neutraal). 31% vindt dat de overheid een juiste en eerlijke volgorde hanteert voor wie wanneer een vaccinatie krijgt (28% is neutraal). Daarnaast vindt 45% van de deelnemers dat de Nederlandse overheid een goede afweging maakt tussen verschillende maatschappelijke belangen (24% is neutraal).

Verandering in meningen over aanpak van de overheid

Sinds meetronde 2 (mei 2020) zijn stellingen over de beslissingen van de overheid ten aanzien van de coronamaatregelen bij deelnemers uitgevraagd. In meetronde 10 (februari 2021) zijn er vier nieuwe stellingen toegevoegd. Voor de veranderingen over de tijd op dit onderdeel is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan.

De afnameperiode van de vragenlijst van meetronde 12 was tijdens de piek van de derde golf, en vlak na de eerste versoepelingen van het openingsplan om uit de tweede lockdown te komen. Onder andere was winkelen zonder afspraak weer mogelijk en mochten terrassen weer beperkt open.

Voor alle stellingen geldt dat de mate waarin deelnemers het (helemaal) eens zijn ten opzichte van meetronde 2 is afgenomen. De sterkste afname is te zien bij de stellingen dat de Nederlandse overheid ‘besluiten goed toelicht’ en ‘goed uitlegt waarom de maatregelen nodig zijn’ (een afname van respectievelijk 29 en 30 procentpunt). Ondanks een gestage afname van 15 procentpunt (van 93% in meetronde 2 naar 78% in meetronde 12) kan de stelling ‘ik denk dat de Nederlandse overheid haar best doet het goede te doen’ in alle meetrondes op de meeste steun rekenen.

Voor alle stellingen is het percentage deelnemers dat het er (helemaal) mee eens was gemiddeld afgenomen tussen meetrondes 2 en 12. In meetronde 8 (november 2020) was een tijdelijke toename in steun te zien bij alle stellingen. In meetronde 9 (december 2020/januari 2021) nam bij alle stellingen de mate waarin deelnemers het (helemaal) eens waren, weer af. Deze afname zette door in meetronde 10 en 11. Voor alle stellingen geldt dat de mate waarin deelnemers het ermee eens zijn in de huidige meetronde ongeveer gelijk is gebleven of iets verder is afgenomen vergeleken met ronde 11. De grootste afname ten opzichte van meetronde 11 is te zien bij de stellingen dat de Nederlandse overheid ‘een duidelijke koers vaart’ en ‘besluiten neemt op basis van de feiten’ (beide 7 procentpunt).

Onduidelijkheid maatregelen en kritische geluiden

Voor het goed kunnen uitvoeren en volhouden van gedragsregels is het belangrijk dat mensen begrijpen wat ze moeten doen. Van de deelnemers geeft 56% aan dat ze het onlogisch of moeilijk te begrijpen vinden waarom sommige gedragsregels in de ene situatie wel gelden en in de andere niet. 20% vindt dat niet onlogisch of moeilijk te begrijpen.