Wat zijn de klachten bij een legionellabesmetting?

De meeste mensen worden niet ziek als ze de legionella bacterie inademen. Als er klachten ontstaan, gebeurt dat meestal  binnen twee tot tien dagen nadat de bacterie is ingeademd. Sommige mensen krijgen milde, griepachtige klachten. Dat gaat na een paar dagen vanzelf weer over. Heel soms veroorzaakt de legionellabacterie een ernstige longontsteking. Dat heet ook wel veteranenziekte of legionellalongontsteking. Deze longontsteking kan zo ernstig verlopen dat mensen eraan kunnen overlijden. Er bestaat geen vaccin tegen de legionellabacterie, de behandeling met antibiotica is wel mogelijk.

Mensen die meer kans hebben om een ernstige longontsteking te krijgen zijn ouderen, mensen met een slechte gezondheid of een verminderde afweer en rokers. Longontsteking door Legionella komt bijna nooit voor bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar.

Hoe raken mensen besmet met legionella?

Als mensen kleine druppeltjes water met de legionellabacterie inademen, komt de legionellabacterie in de longen terecht. Daar kan de bacterie klachten veroorzaken. Mensen worden niet ziek door het drinken van besmet water. Een patiënt draagt de legionellabacterie niet over naar andere mensen. 

Het inademen van legionella kan gebeuren via kleine waterdruppeltjes of deeltjes tuinaarde. Voorbeelden zijn :

• Sproeien van water zoals bij douches, fonteinen of hogedrukspuiten.
• Luchtbellen brengen in water zoals bij bubbelbaden.
• Bepaalde type afvalwaterzuiveringsinstallaties waar ook lucht aan het water wordt toegevoegd.
• Luchtbevochtiging door apparaten die water vernevelen. Voorbeelden zijn apneuapparatuur en sommige luchtkoelers.
• Natte koeltorens. Waterinstallaties die gebouwen of industriële processen koelen door vernevelen van water.
• Tuinieren.
• vermoedelijk ook opspattend regenwater, bijvoorbeeld in het verkeer.

Maatregelen om veteranenziekte te voorkomen

Sommige bedrijven, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen, sauna’s, zwembaden en hotels moeten preventiemaatregelen nemen om besmetting met legionella te voorkomen.

De kans dat u thuis ziek wordt door legionellabacteriën is erg klein. Er zijn enkele tips om blootstelling aan legionella thuis te beperken.

Hoe vaak komt veteranenziekte voor?

Elk jaar zijn er in Nederland tussen de 300 en 400 patiënten waarvan bekend is dat ze een longontsteking door legionella hebben. De laatste jaren neemt het aantal patiënten toe, in 2017 waren het er ruim 550. Het werkelijke aantal ligt hoger omdat niet alle patiënten goed onderzocht kunnen worden. In de zomer zijn er over het algemeen meer patiënten dan in de winter en vochtige weersomstandigheden lijken ook invloed te hebben.

De GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) gaat bij elke melding van een legionellapatiënt na op welke manier hij of zij besmet kan zijn geraakt.  Met deze bronopsporing wil de GGD voorkomen dat meer mensen ziek worden. Maar ondanks dit onderzoek blijft bij veel patiënten de bron van de besmetting onbekend.

De actuele situatie van Legionellose in Nederland is hieronder in de figuur te zien en in de Atlasinfectieziekten.

Figuur 1: Het totaal aantal meldingen van legionellalongontsteking per jaar (gebaseerd op eerste ziektedag) in de periode 2011-2021, en indeling of de ziekte waarschijnlijk werd opgelopen binnen Nederland of tijdens een reis in het buitenland.

Figuur 2: Aantal  legionellosemeldingen in het lopende jaar waarbij de infectie in Nederland werd opgelopen en het gemiddelde aantal in Nederland opgelopen meldingen in de voorgaande vijf jaar (2017-2021) en de vijf jaar daarvoor (2012-2016).

Informatie voor professionals

GGD-en kunnen voor het uitvoeren van legionellapreventie-taken het document Preventie en melding van Legionellabacteriën in water gebruiken.