Legionella preventie heeft als doel ziektegevallen door Legionella te voorkomen. Bepaalde locaties met openbare drinkwaterinstallaties zijn wettelijk verplicht om maatregelen te nemen om legionellagroei in de drinkwaterinstallaties tegen te gaan. Het gaat onder meer om ziekenhuizen, verpleeghuizen, sauna’s, zwembaden, en accommodaties. Bij andere openbare locaties levert legionella preventie echter vrijwel geen gezondheidswinst op. Daarom wordt in de regelgeving onderscheid maakt op basis van het risico op ziektegevallen.
In de Nederlandse regelgeving is vastgelegd dat bepaalde locaties aan legionellapreventie moeten doen. Dit worden de prioritaire installaties genoemd. Dit zijn bijvoorbeeld de drinkwaterinstallaties van zorginstellingen, hotels, zwembaden en sauna’s. Na de grote uitbraak van legionellose in 1999 werd een beleid ingesteld waarbij alle openbare locaties aan legionellapreventie moesten doen. Dit is inmiddels aangepast. Door jarenlange bronopsporing is meer inzicht ontstaan in de meest voorkomende besmettingsbronnen van patiënten. Hieruit blijkt dat er bij bepaalde locaties vaker mensen ziek worden en bij andere locaties vrijwel nooit. Dat inzicht is aangevuld met internationale bekende onderzoeken
De locaties die vaak als bevestigde bron gevonden zijn hebben dikwijls als kenmerk dat er veel kwetsbare (vatbare) mensen komen, zoals bijvoorbeeld het geval is bij ziekenhuizen. Locaties die voornamelijk bezocht worden door jongere, relatief gezonde mensen, zoals bijvoorbeeld scholen, kunnen zelden of nooit gerelateerd worden aan een bevestigde patiënt met legionellalongontsteking.
Op basis hiervan is een risicoschatting gemaakt die heeft geleid tot een indeling in prioritaire locaties, waar men aan legionellapreventie moet doen, en niet prioritaire locaties, waar legionellapreventie niet noodzakelijk is.
We geven enkele voorbeelden:
Sportlocaties worden door veel Nederlanders bezocht. Ook door sporters op leeftijd. De GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) vraagt voor de bronopsporing aan iedere patiënt waar men de afgelopen 2 weken is geweest. Je verwacht die sportlocaties daarom, op basis van toeval, regelmatig terug te vinden bij de locaties waaraan patiënten werden blootgesteld. Toch worden sportlocaties weinig genoemd als bezochte locatie. Bovendien kon in een periode van 10 jaar geen sportlocatie als bevestigde bron van een sporter worden aangetoond.
Sauna’s worden daarentegen wel relatief vaak genoemd, en deze zijn na bemonstering ook herhaaldelijk als besmettingsbron bevestigd. Mogelijk speelt de continue verneveling bij de locatie een rol. Ook verblijfsaccommodaties worden vaak genoemd en zijn ook regelmatig bevestigd als bron. Elders overnachten blijkt een risicofactor te zijn.
Risicoschatting
Het is bekend dat de meeste mensen die aan legionella worden blootgesteld niet ziek worden. Voor het maken van een risicoschatting spelen blijkbaar meer factoren een rol dan alleen de aanwezigheid van legionella bacteriën in het water. Om die reden is er bij de indeling voor locaties waar legionellapreventie wenselijk is, ook gekeken naar andere factoren, zoals hoe vaak ziektegevallen voorkomen bij een locatie (casuïstiek), de mate van blootstelling van een kwetsbare populatie, continue verneveling, tijdelijke overnachting, en tijdelijk aangelegde drinkwaterinstallaties. Op basis van de aanwezige risico’s is vervolgens een indeling gemaakt van locaties waar legionella preventie wenselijk is. In de wetgeving is deze indeling overgenomen als prioritaire locaties. Bij de overige locaties (niet-prioritair) kan ook legionella in de waterleiding voorkomen, maar daar lijkt het risico op ziektegevallen zeer gering.