Het onderzoek in 2020 was aanleiding om de situatie te gaan monitoren. Op lange termijn kun je dan vaststellen of de situatie in de IJmond structureel verandert. Er moeten dan over langere tijd metingen worden uitgevoerd zodat je trends kunt vaststellen. Tijdens de meting in het voorjaar van 2022 werden ook veel PAK en metalen gevonden in het stof. Wel was de spreiding in de regio anders dan in 2020. Dit kwam onder meer door andere weersomstandigheden. Lees het rapport Depositie onderzoek IJmond voorjaar 2022 of bekijk de video met uitleg over de resultaten van de depostiemeting.

Resultaten depositiemeting voorjaar 2022

Uit de metingen van oktober en november 2022 blijkt opnieuw dat er veel PAK en metalen in grof stof zit dat in het IJmondgebied neerdaalt, vergeleken met gebieden waar geen grote bronnen zijn die stof uitstoten. De in het najaar van 2022 gemeten PAK en metalen laten hetzelfde beeld zien als in 2020.

Uit de drie onderzoeken samen blijkt dat de meeste PAK en metalen voorkomen in Wijk aan Zee. In de andere dorpen zijn ze lager, maar nog steeds verhoogd vergeleken met de gebieden zonder grote bronnen die stof uitstoten. De resultaten laten zien dat er nog geen duidelijk meetbaar effect is van de maatregelen van Tata Steel op de hoeveelheid neergedaald grof stof. Een uitzondering hierop is ijzer. Dat was beduidend lager in het voor- en najaar van 2022 dan in 2020.

Meerdere jaren meten

Om meer duidelijkheid te krijgen over structurele veranderingen, moet de metingen meerdere jaren achter elkaar worden herhaald. Het RIVM adviseerde na het eerste onderzoek om dat te doen. Het RIVM overlegt met de opdrachtgevers hoe deze monitoring in de komende jaren het beste kan worden vormgegeven.

Risicobeoordeling gezondheid uit 2020

In 2020 heeft het RIVM een risicobeoordeling gedaan naar de risico’s van de hoeveelheid gevonden PAK en metalen voor de gezondheid van spelende kinderen. Deze risicobeoordeling is in 2022 niet opnieuw uitgevoerd. De conclusies uit het onderzoek van 2020 blijven ongewijzigd:

• De blootstelling aan de hoeveelheden lood en PAK in het stof in de IJmond is ongewenst voor de gezondheid van kinderen.
• Van de andere metalen wordt geen gezondheidsrisico verwacht.

Uit deze metingen kunnen we niet nagaan wat de bron is van het stof dat neerdaalt in het IJmondgebied. Tata Steel is een zeer belangrijke bron van PAK en metalen, maar ook andere bronnen dragen bij.

Waarom wordt er onderzoek gedaan naar PAK en metalen?

PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) zijn een groep organische stoffen die ontstaan door onvolledige verbranding. Ze worden bijvoorbeeld gevormd bij het aanbranden van eten (barbecue), het stoken van houtkachels en open hoorden en zitten in sigarettenrook. Ze worden ook gevormd bij verschillende industriële processen, waaronder processen in de staalindustrie.  Het belangrijkste toxicologische effect van PAK is kanker. Bij hoge concentraties kunnen PAK’s ook negatieve effecten hebben op de huid en oog- en slijmvliesirritaties veroorzaken.

In het depositieonderzoek in de IJmond wordt ook onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van metalen in het neergedaald stof, zoals ijzer, mangaan, vanadium, chroom en lood.  Sommige metalen kunnen schadelijk zijn wanneer je er te veel aan wordt blootgesteld. Van lood is aangetoond dat dit een effect heeft op de ontwikkeling van de hersenen. Voor deze effecten zijn jonge kinderen het meest gevoelig.

Van deze stoffen is bekend dat ze worden uitgestoten door Tata Steel en dat ze worden aangetroffen in de leefomgeving.

Waarom is er nog geen duidelijk meetbaar effect van de maatregelen van Tata Steel op de hoeveelheid neergedaald stof?

De verschillen die we in de meetresultaten van het onderzoek in 2020 en de twee onderzoeken in 2022 zien, kunnen door diverse factoren zijn veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan de windrichting en de invloed van andere bronnen dan Tata Steel. De uitzondering is ijzer. Daarvan was de hoeveelheid in het voor- en najaar van 2022 significant lager dan in 2020.

Waarom zijn er zulke grote verschillen tussen de meetwaarden op verschillende locaties/in de verschillende woonkernen?

Het neergedaalde stof is vooral grof stof. De verspreiding en samenstelling van grof stof zijn niet goed voorspelbaar. Het stof bestaat uit een mengsel van verschillende processen en bronnen zoals opgeslagen materialen. De verspreiding wordt beïnvloed door de zwaarte van de stofdeeltjes, de wind, neerslag en invloed van het terrein.  Stof kan ook opnieuw weer opwaaien en ergens anders terechtkomen. Voor de conclusies kijken we voornamelijk naar het totaalbeeld in de IJmond en minder naar de individuele meetpunten.

Hoeveel depositiemetingen worden er nog uitgevoerd?

Om meer duidelijkheid te krijgen over structurele veranderingen in het IJmondgebied, moeten de metingen langere tijd achter elkaar worden herhaald. Het RIVM adviseerde na het eerste onderzoek in 2020 om dat te doen. Het RIVM overlegt met de opdrachtgevers hoe deze monitoring in de komende jaren het beste kan worden vormgegeven.

Waarom is er niet opnieuw onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten op de gezondheid van inwoners?

In 2020 hebben we onderzoek gedaan naar de gezondheidsrisico’s van het neergedaalde stof. Toen concludeerde we dat de hoeveelheid lood en PAK in het stof ongewenst is voor de gezondheid. Het onderzoek van 2022 is gericht op het monitoren van de situatie. Je wil eerst weten of de situatie structureel veranderd zodat mogelijke risico’s ook veranderen. De meetresultaten van 2022 zijn niet heel anders in 2020. Daarmee geven de resultaten van 2022 geen reden om de conclusies van 2020 te herzien. Je kunt die conclusies dus toepassen op de resultaten van het nieuwe onderzoek.

Moet ik bij bepaalde windrichting binnenblijven?

Nee, het gaat niet om kortstondige blootstellingen, maar om blootstellingen over het hele jaar. Bovendien blijft neergedaald stof liggen totdat er wordt schoongemaakt of het wegspoelt door hevige regen. De windrichting van enig moment zegt dus niet veel over wat er op dat moment in stof zit.

Kunnen kinderen nog wel buiten spelen?

Het is om allerlei redenen juist goed voor kinderen om buiten te spelen. Wel is het goed om het stof zoveel mogelijk te verwijderen van speeltoestellen en oppervlaktes voordat de kinderen er op spelen. Ook is het belangrijk om handen te wassen na het buitenspelen en voor het eten. Dit om zoveel mogelijk blootstelling via de huis en via hand-mondcontact te voorkomen. Het is niet erg als je, of je kind, dit een keer vergeet.