Toename van multiresistente Shigella sonnei onder MSM mannen die seks hebben met mannen (mannen die seks hebben met mannen) in meerdere landen in Europa

Eind december 2021 meldde de gezondheidsdienst van het Verenigd Koninkrijk (UK United Kingdom (United Kingdom) Health
Security Agency) een toename van multiresistente Shigella sonnei, vooral onder mannen die
seks hebben met mannen (MSM). Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control)) heeft hierover een risicobeoordeling uitgebracht waarin naast het Verenigd Koninkrijk meerdere Europese landen patiënten hebben gemeld die behoren tot ditzelfde cluster. In totaal zijn door 9 Europese landen tenminste 146 patiënten met shigellose gerapporteerd die genetisch nauw verwant zijn aan het cluster in het Verenigd Koninkrijk.

Ook in Nederland worden gerelateerde patiënten onder MSM gezien. Isolaten die behoren tot deze stam vertonen genetische markers van zeer uitgebreide antibioticaresistentie (extensively-drug resistant) tegen penicilline, derdegeneratie cefalosporines (bij de meerderheid van de stammen is het resistentiegen blaCTX Cerebrotendineuze Xanthomatose (Cerebrotendineuze Xanthomatose)-M-27 gedetecteerd dat codeert voor een extended spectrum beta-lactamase (ESBL Extended spectrum beta-lactamases (Extended spectrum beta-lactamases))), aminoglycosiden, tetracycline, sulfonamiden, chinolonen en azithromycine. De meeste patiënten waren MSM en seksuele transmissie was de meest waarschijnlijke transmissieroute.

De verwachting is dat met het opheffen van de momenteel geldende (reis)restricties vanwege de COVID-19-pandemie het risico op verdere toename van multiresistente S. sonnei onder MSM hoog is in de komende maanden. In de rapportage worden aanbevelingen gedaan om de risico’s op verdere transmissie onder MSM te verlagen, zoals veilige seks en goede hygiëne. Van belang is dat bij een eventuele behandeling van MSM met S. sonnei rekening wordt gehouden met het beschreven resistentiepatroon. (Bron: ECDC RRA Rapid Risk Assessment (Rapid Risk Assessment) Shigella sonnei)

Uitbraak van Japanse encefalitis in Zuidoost-Australië

Sinds eind februari 2022 zijn er meerdere patiënten met een Japanse encefalitisvirusinfectie (JEV Japanese encephalitis virus (Japanese encephalitis virus)) gerapporteerd in verschillende zuidelijke staten van Australië (New South Wales (NSW, N=7), South Australia (SA, N=4) en Victoria (VIC Veenweide Innovatie Centrum (Veenweide Innovatie Centrum), N=6)). JEV-circulatie in Australië is niet nieuw, het virus is endemisch in het Torres Strait gebied en Kaap York, het noordelijkste deel van Queensland (QLD). Besmettingen met JEV in New South Wales, South Australia en Victoria zijn echter nog niet eerder vastgesteld.

JEV is een flavivirus dat wordt verspreid door muggen van het geslacht Culex. In diverse (overheids)berichtgeving worden hevige regenval en extreme overstroming in Zuidoost-Australië als mogelijke risico’s voor de verspreiding van JEV en door muggen overdraagbare infectieziekten in algemene zin genoemd. C. tritaeniorhynchus lijkt de meest waarschijnlijke vector in deze uitbraak. De aanwezigheid van deze muggensoort in Australië werd echter recent  voor het eerst vastgesteld en andere soorten (C. annulirostris, C. gelidus, C. quinquefasciatus, C. sitiens en C. whitmorei) kunnen mogelijk ook een vector zijn voor de overdracht van JEV. JEV circuleert tussen muggen en dierreservoirs in het wild (voornamelijk waadvogels) en gedomesticeerde dieren (varkens). Overdracht naar mensen vindt soms plaats, maar mensen spelen geen rol in de circulatie omdat ze geen muggen infecteren door de lage en korte viremie.

De meeste besmettingen met JEV bij mensen hebben een asymptomatisch verloop. Bij 1% van de besmettingen treden symptomen op zoals hoge koorts, spierpijn, hoofdpijn, abdominale klachten en misselijkheid. Bij een ernstig verloop van de ziekte kunnen encefalitis en/of myelitis optreden. Dit kan leiden tot blijvende neurologische en/of psychiatrische restverschijnselen. Gezien de omvang van het aantal besmettingen en de nieuwe gebieden waar besmettingen plaatsvinden, is het JEV-vaccinatieadvies  voor delen van Australië uitgebreid naar het gehele jaar:

• voor de volledige staat Queensland en
• de staten New South Wales, Victoria en South Australia, voor reizigers die langer dan een maand op het platteland verblijven in een JEV-endemisch gebied.

Het gebruik van anti-muggenmiddelen wordt aangeraden aan reizigers in JEV-endemische gebieden. Voor zover bekend komen importinfecties door JEV in Nederland zelden voor. (Bronnen: Australian Government Department of Health, Promed, Van den Hurk 2009 Annu. Rev. Entmol., Lessard et al 2021 BMC, RIVM-LCI Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding (Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding), LCR Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering) spoedbericht 15-03-2022)

Auteur

S. Raven, RIVM, Bilthoven

Correspondentie 

S. Raven