Wat is rabiës?

Rabiës (hondsdolheid) is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus dat de hersenen infecteert. Mensen kunnen besmet raken via een beet, krab of lik van een geïnfecteerd dier. Wanneer rabiës bij mensen niet wordt behandeld is het vrijwel altijd dodelijk. In Nederland komt de ziekte zeer zelden voor, en alleen bij bepaalde soorten vleermuizen. De laatste in Nederland gemelde patiënten met rabiës waren besmet in het buitenland. Reizigers in gebieden waar rabiës voorkomt lopen wel een risico op besmetting als zij in contact komen met bepaalde diersoorten via een beet, krab of lik.

Nieuw beleid

Op basis van een uitgebreide systematische literatuurstudie naar rabiës heeft de World Health Organization (WHO World Health Organization (World Health Organization )) aanbevelingen gedaan die in 2018 hebben geleid tot aanpassing van de LCI Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding (Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding)-rabiësrichtlijn. De volgende informatie is toegevoegd: Er zijn tot op heden geen bevestigde casussen beschreven van humane rabiës veroorzaakt door knaagdieren, lagomorfen (konijnen en hazen) of spitsmuizen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat vaccinatie en/of rabiësimmunoglobinen (RIG) na een beet, krab of lik door een van deze dieren niet wordt geadviseerd. Alhoewel dit advies wordt onderschreven door de WHO zijn er landen die dit advies niet opvolgen, bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk waar na een beet, krab of lik van knaagdieren wel gestart wordt met actieve immunisatie.  

Twee kanttekeningen

Bij de beoordeling van incidenten met knaagdieren is het wel heel belangrijk om zorgvuldig na te gaan of het dier in kwestie echt gezien is of dat het om een vermoeden gaat. Bekend zijn bijvoorbeeld nachtelijke verwondingen in tropen of subtropen zonder dat het dier is gezien. En, als het dier wel is gezien, was het dan wel een knaagdier?

Wat is een knaagdier?

Knaagdieren vormen de soortrijkste orde binnen de zoogdieren: bijna 40% van alle zoogdiersoorten behoort tot deze familie. Knaagdieren komen, met uitzondering van Antarctica, voor op alle continenten in diverse leefgebieden,  in bomen, onder de grond en in (zoet) water. Over het algemeen zijn knaagdieren vrij klein. Het grootste knaagdier is de capibara uit Zuid-Amerika, die minstens 40 kilogram kan wegen. Het belangrijkste kenmerk van knaagdieren is hun bijzondere gebit. Zij bezitten 4 grote, scherpe snijtanden, 2 in de bovenkaak en 2 daar tegenover in de onderkaak.

Antwoord

Een knaagdierbeet is geen indicatie voor postexpositieprofylaxe of actieve immunisatie. Wel is het van belang om goed na te gaan of er werkelijk sprake was van een incident met een knaagdier. Bij twijfel  blijft het zinvol om te overleggen met de LCI. 

Auteurs

T. Oomen, RIVM, Centrum Infectieziektebestrijding

Correspondentie

T. Oomen