Er komt steeds nieuwe informatie beschikbaar over chroom-6 en ziekten. Deze informatie staat in de wetenschappelijke onderzoeksliteratuur. Zolang het chroom-6-onderzoek loopt, zal het RIVM de nieuwe wetenschappelijke onderzoeksliteratuur bijhouden en beoordelen. Deskundigen binnen en buiten het RIVM beoordelen de nieuwe informatie. Hiervoor kijken we naar:

• Zijn de nieuwe onderzoeken van goede kwaliteit en betrouwbaar?
• Beïnvloedt de studie eerdere conclusies van het RIVM?

Blijkt uit nieuwe studies dat de conclusie van het RIVM moet veranderen? Dan licht het RIVM Defensie daarover in en wordt de ziektelijst op de RIVM-website aangepast.

We hebben in 2017 een overzicht gemaakt van ziekten die chroom-6 kan veroorzaken. Daarvoor heeft het RIVM alle wetenschappelijke onderzoeksliteratuur die toen beschikbaar was beoordeeld. In 2019 was de eerste actualisatie en heeft het RIVM de ziektelijst bijgewerkt. Daarvoor hebben we alle wetenschappelijke onderzoeksliteratuur tussen juni 2016 tot januari 2019 beoordeeld. In 2021 was er een tweede actualisatie en is alle wetenschappelijke onderzoeksliteratuur beoordeeld tussen januari 2019 tot januari 2021. De volgende actualisatie staat vooralsnog gepland voor 2023. 

De nieuwe wetenschappelijke onderzoeksliteratuur bevestigt de eerdere conclusies van het RIVM over ziekten die chroom-6 kan veroorzaken. Er zijn geen aanwijzingen voor een verband tussen chroom-6 en andere ziekten dan die al op de lijst staan.

Wanneer je ziekt wordt, hangt van de ziekte en mate van blootstelling af. De eerste ziekteverschijnselen kunnen heel snel optreden, maar het kan ook tientallen jaren duren. 

Bij de actualisatie van 2019 hebben we meer informatie gegeven over de tijdsduur voor het optreden van de ziekten. Hier herhalen we die informatie. De gegeven tijdsduur per ziekte geldt als de tijd na de eerste blootstelling aan chroom-6 tijdens werkzaamheden.

• Longkanker: het kan minimaal 15 jaar duren voordat longkanker kan optreden na werkzaamheden met chroom-6. Het is niet bekend hoe lang het maximaal kan duren. 
• Maagkanker: het is niet bekend hoe lang het duurt voordat maagkanker optreedt na werkzaamheden met chroom-6. Bij werkzaamheden met chemische stoffen in het algemeen kan maagkanker na ruim 20 jaar optreden. 
• Strottenhoofdkanker: het is onbekend hoe lang het duurt voordat strottenhoofdkanker kan optreden na werkzaamheden met chroom-6. Van luchtwegkankers is wel bekend dat dit tussen de 10 en 50 jaar kan duren. Strottenhoofdkanker is een type luchtwegkanker.
• Chronische longziekten: na langdurig contact met chroom-6 kun je binnen 5 jaar de chronische longziekte COPD chronic obstructive pulmonary disease (chronic obstructive pulmonary disease) krijgen. 
• Chroomallergieën: je kunt na enkele weken tot maanden last krijgen van chroomallergieën. Dat geldt voor: allergische astma, allergische neusslijmvliesontsteking (rhinitis) en contacteczeem. De eerste klachten kunnen al na een dag optreden.
• Perforatie van het neustussenschot door chroomzweren: je kunt na enkele weken tot maanden last krijgen van de effecten van chroomzweren. De eerste klachten kunnen al na een dag optreden. Het is mogelijk dat een chroomzweer onopgemerkt blijft vanwege weinig zenuwuiteinden in het neustussenschot.
   

De mate van blootstelling aan chroom-6 heeft invloed op de ziekten die je kunt krijgen. Blootstelling betekent niet perse dat je ziek wordt. 

We gaan er van uit dat blootstelling aan chroom-6, hoe laag het ook was, kan leiden tot longkanker, neus- en neusbijholtekanker, maagkanker en strottenhoofdkanker. 
Voor andere ziekten dan kankersoorten geldt over het algemeen het volgende:

• Voor chroom-6 gerelateerd allergisch contacteczeem, chroom-6 gerelateerde allergische astma en allergische neusslijmvliesontsteking (rhinitis) kan de drempelwaarde zeer laag zijn als je een langdurige periode contact hebt gehad met chroom-6 via de huid (contacteczeem) of luchtwegen (astma en rhinitis). Ook als je kort aan een hoge hoeveelheid chroom-6 bent blootgesteld, kan je deze ziekten krijgen. 
• Chronische longziekten kunnen ontstaan als je langdurig en vaak contact hebt gehad met chroom-6 via inademing. 
   

Het RIVM neemt alle beschikbare wetenschappelijke informatie mee in het onderzoek naar ziekten die chroom-6 kan veroorzaken. We maken dus geen keuze en kijken naar alle mogelijke ziekten. 

Over sommige ziekten waren er veel vragen vanuit (oud-)medewerkers. De beschikbare wetenschappelijke informatie over deze ziekten hebben we uitgebreid beschreven in het rapport van 2019. Dat ging over de volgende vragen:

1. Welke soorten kanker kan chroom-6 veroorzaken?
2. Kan chroom-6 immunologische aandoeningen veroorzaken? Dit gaat over andere ziekten dan allergisch contacteczeem, allergische astma, allergische rhinitis en chronische longziekten.
3. Heeft chroom-6 nadelige effecten op het gebit?
    

Als jouw ziekte op de lijst staat en je bent blootgesteld aan chroom-6 tijdens het werk bij Defensie, dan kom je mogelijk in aanmerking voor de Uitkeringsregeling. Meer informatie hierover vind je bij het Informatiepunt Chroom-6 & CARC.

Ga altijd naar je huisarts als je ziekteverschijnselen hebt.

Op de ziektelijst staan ziekten die een verband hebben met chroom-6 volgens de wetenschap. Als jouw ziekte niet op de lijst staat, dan zijn er momenteel geen aanwijzingen dat chroom-6 deze ziekte kan veroorzaken. Het RIVM houdt de wetenschappelijke literatuur in de gaten. Als hieruit nieuwe ziekten die een verband hebben met chroom-6 naar voren komen, dan stelt het RIVM Defensie hiervan op de hoogte en wordt de ziektelijst bijgewerkt.
Ga altijd naar je huisarts als je ziekteverschijnselen hebt.

Waarom is de ziektelijst van HDI anders dan van chroom-6?

HDI hexamethyleen diiscocyanaat (hexamethyleen diiscocyanaat) en chroom-6 zijn twee verschillende stoffen die andere eigenschappen hebben. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat HDI en chroom-6 gevaarlijke stoffen zijn die ziekten kunnen veroorzaken. Het RIVM heeft per stof onderzocht welke ziekten ze kunnen veroorzaken. De uitkomst is een ziektelijst voor chroom-6 en een ziektelijst voor HDI. 

Het gevaar wordt bepaald door de eigenschappen van een stof. De eigenschappen bepalen bijvoorbeeld welke ziekten de stof kan veroorzaken. Niet alle stoffen zijn even gevaarlijk. Ook veroorzaken niet alle gevaarlijke stoffen dezelfde ziekten.

Het risico gaat over de kans dat je ziek wordt van een gevaarlijke stof. Een risico wordt gevormd door de mate van blootstelling aan de stof. De blootstelling geeft aan of de stof op of in je lichaam komt. Is dat veel? Dan is het risico voor het krijgen van een ziekte groter. Is dat weinig? Dan is het risico lager. 

Om te zien hoe groot het risico is dat je ziek wordt, kijk je dus naar hoe gevaarlijk de stof is en ook naar hoe hoog de blootstelling is. Daarnaast kunnen andere factoren het risico vergroten. Namelijk ander werk, contact met andere stoffen, de leefstijl en persoonlijke gevoeligheid.

Chroom-6 is een vorm van het metaal chroom. Chroom-6 heeft een roestwerende werking en wordt daarom toegevoegd aan sommige verf. 

Chroom-6 wordt vooral gebruikt:

• voor het verchromen van metalen of kunststof oppervlakken;
• in roestwerende middelen voor metalen oppervlakken;
• in houtconserveringsmiddelen;
• in bepaalde soorten cement.

Sommige mensen kunnen tijdens het uitvoeren van (onderhouds)werkzaamheden in contact komen met chroom-6. Dat kan het geval zijn in bijvoorbeeld de volgende gevallen:

• bij het verwijderen van oude verflagen waar chroom-6 in verwerkt is;
• bij de productie van chromaten (grondstof voor roestwerende verf);
• bij het verchromen van metalen of kunststof oppervlakken;
• bij het verven van metalen oppervlakken met roestwerende middelen;
• bij het werken met bepaalde soorten cement;
• bij het lassen of snijbranden van materialen waarin chroom aanwezig is, zoals roestvrij staal.

Ja, dat kan. Je kunt ziek worden door contact met chroom-6.
Heb je met chroom-6 gewerkt en heb je een gezondheidsklacht waarvan je denkt dat het door chroom-6 komt? Ga dan naar je huisarts en neem deze brochure mee.

Contact met chroom-6 kan tot de volgende ziekten leiden:

• kanker: longkanker, neus- en neusbijholtekanker, maagkanker en strottenhoofdkanker;
• luchtwegallergieën, waaronder astma en neusslijmvliesontsteking (rhinitis);
• chronische longziekten, zoals COPD chronic obstructive pulmonary disease (chronic obstructive pulmonary disease);
• perforatie van het neustussenschot door chroomzweren;
• allergisch contacteczeem.

Dat hangt van de ziekte af. De eerste ziekteverschijnselen kunnen binnen enkele weken al optreden, maar het kan ook tientallen jaren duren.