Arbeidsgerelateerde zorg
Onder arbeidsgerelateerde zorg verstaan we de zorg voor alle werkenden die is gericht op behoud, herstel en verbetering van de gezondheid en duurzame inzetbaarheid van werkenden. Het gaat niet alleen om de zorg door bedrijfsartsen en andere arbozorgverleners. Ook de eerstelijnszorg (zoals huisartsen), tweedelijnszorg (zoals ziekenhuizen) en derdelijnszorg (zoals academische ziekenhuizen) vallen hieronder.
Arbeidsgerelateerde zorg kan voorkomen dat werkenden ziek worden door werk. Ook kan het werkenden behandelen of begeleiden als ze door gezondheidsproblemen niet of minder inzetbaar zijn. Bedrijfsartsen zijn gespecialiseerd in de relatie tussen werk en gezondheid en hebben een belangrijke rol bij de duurzame inzetbaarheid van werkenden. Het RIVM ondersteunt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bij de verbetering van de samenwerking tussen bedrijfsartsen en artsen uit andere delen van de zorg zoals huisartsen en medisch specialisten.
Platform Arbeidsgerelateerde zorg
Het RIVM is coördinator van het platform Arbeidsgerelateerde Zorg. Dat bestaat sinds 2016. Doel van dit platform is uitwisseling van kennis, informatie en initiatieven. De leden van dit platform zijn vooral artsen of vertegenwoordigers van beroepsverenigingen van artsen in de curatieve zorg of bedrijfsgezondheidszorg.
Arbocuratieve samenwerking
Om werkenden met gezondheidsproblemen duidelijk te adviseren en te behandelen, is afstemming en samenwerking tussen huisartsen, medisch specialisten en bedrijfsartsen cruciaal. Deze arbocuratieve samenwerking is niet vanzelfsprekend. Uit praktijkvoorbeelden blijkt dat een goede samenwerking kan bijdragen aan een betere gezondheid, werkbehoud en re-integratie van zieke werknemers. Het RIVM heeft tips voor samenwerking opgesteld en ook zijn er inspiratievideo's.
Een veelgehoord knelpunt voor de beperkte arbocuratieve samenwerking, is de vindbaarheid van bedrijfsartsen voor andere artsen, in het bijzonder huisartsen. Om dit aan te pakken, bracht het RIVM de mogelijkheden voor een database met bereikbaarheidsgegevens van bedrijfsartsen in kaart. Samen met beroepsverenigingen NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) en NVAB (Wetenschappelijke vereniging van bedrijfsartsen) zijn we uitgekomen op de applicatie Patiëntoverleg. Het RIVM heeft huisartsen en bedrijfsartsen gevraagd hun ervaringen en gebruik van deze app te delen. De resultaten staan beschreven in dit rapport.
Aandacht voor preventieve taken
Vaak bestaat de zorg van bedrijfsartsen uit het begeleiden van werknemers die door gezondheidsklachten niet meer of minder kunnen werken. Ook preventie (het voorkomen van klachten) is voor hen een belangrijke taak. In de vernieuwde Arbowet (2017) is meer aandacht voor preventie. Toch kan dit nog beter. Het RIVM onderzoekt hoe de uitvoering van preventieve taken door de bedrijfsarts verbeterd kan worden.
Arbeidsgerelateerde zorg voor zzp’ers
In Nederland steeg het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) de afgelopen jaren continu. Net als werknemers hebben zzp’ers te maken met risico’s op gezondheidsproblemen die mede door het werk veroorzaakt worden of gevolgen hebben voor de inzetbaarheid. Werknemers in loondienst hebben recht op arbeidsgerelateerde zorg. Voor zzp’ers is dit niet standaard beschikbaar. Daarom onderzoekt het RIVM of deze zorg voor hen beter toegankelijk te maken is. Zo zijn mogelijkheden onderzocht om arbeidsgerelateerde zorg te koppelen aan de in het pensioenakkoord voorgestelde verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV).
Daarna heeft het RIVM in gesprek met betrokken partijen een opzet uitgewerkt voor een pilot, waarin arbeidsgerelateerde zorg toegankelijk wordt gemaakt voor zzp’ers. Doel daarvan is onderzoeken wat zzp’ers ervaren als zij toegang krijgen tot arbeidsgerelateerde zorg wanneer zij een AOV afsluiten. Deze ervaringen kunnen worden gebruikt bij de verdere uitwerking van de verplichte AOV voor zzp’ers in het pensioenakkoord.
Mantelzorg en werk
Steeds meer Nederlanders combineren werk en mantelzorg. In de zorgsector is dat zelfs een op de vier. Hoewel het geven van mantelzorg voldoening geeft, kan de eigen gezondheid en welzijn afnemen en onder druk komen te staan. Dit roept de vraag op of werkenden de toenemende vraag naar mantelzorg kunnen blijven geven met behoud van een goede gezondheid. In een RIVM-onderzoek is vooruitgeblikt naar de toekomst en is een model ontwikkeld dat factoren beschrijft die een rol spelen in de vraag en het aanbod van werkende mantelzorgers. Ook is er nog onvoldoende bekend over hoe we werkende mantelzorgers het beste kunnen ondersteunen, zodat zij gezond blijven en de zorg en hun werk kunnen blijven combineren. Het RIVM deed hier onlangs onderzoek naar.
Effecten van combinatie taken
Mantelzorgers worden op meerdere fronten belast omdat zij werk en mantelzorg moeten combineren. Eerder onderzoek liet zien dat die combinatie samen gaat met een hoger risico op depressie. Sociale steun op het werk, van collega’s en leidinggevende, kan zorgen voor een vermindering van de depressieve klachten.