Belangrijk bij interpretatie van de resultaten van dit onderzoek
- De resultaten komen uit een cohortstudie. Dit betekent dat we mensen volgen over de tijd. Sommige mensen blijven meedoen, anderen stoppen, en weer anderen stromen later in. Dit type onderzoek is geschikt om patronen over de tijd te bestuderen (bijvoorbeeld ‘er is een toename in vertrouwen van 15 procentpunt’) en vergelijkingen te maken binnen personen (‘Draagvlak voor 1,5 meter afstand houden is 5 procentpunt lager dan voor regelmatig handen wassen’).
- Het cohort is demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking (zie toelichting). Cijfers op één tijdstip, zoals ‘de vaccinatiegraad’ in juli 2021, kunnen afwijken van onderzoeken die op dat moment een representatief sample hebben geworven en gewogen. We beoordelen deze afwijkingen elke ronde t.o.v. de cijfers op het Coronadashboard en die blijken beperkt (0 - 10 procentpunt). Waar deze verschillen wel duidelijk aanwezig zijn, geven we dit aan.
Vertrouwen in de Nederlandse aanpak
De periode tussen meetronde 14 en 15 (huidige meetronde) viel in de tweede helft van de zomerperiode. Veel mensen hadden nog vakantie. De besmettings- en ziekenhuisopnamecijfers blijven gedurende deze periode op hetzelfde niveau. De maatregelen in deze periode waren dezelfde als in de periode daarvoor met twee veranderingen: vanaf 8 augustus was voor terugkeer uit landen met een geel, oranje of rood reisadvies een coronabewijs nodig en vanaf 30 augustus konden studenten (MBO (middelbaar beroepsonderwijs) middelbaar beroepsonderwijs , HBO (hoger beroepsonderwijs) hoger beroepsonderwijs , universiteit) onder voorwaarden weer lessen volgen op locatie en gold daar de 1,5-metermaatregel niet meer. De veranderingen in geldende maatregelen zijn terug te vinden in de tijdlijn van maatregelen voor bestrijding COVID-19.
Meetrondes
Ronde 1: 17-24 april 2020 | Ronde 2: 7-12 mei | Ronde 3: 27 mei - 1 juni | Ronde 4: 17-21 juni | Ronde 5: 8-12 juli | Ronde 6: 19-23 augustus | Ronde 7: 30 september - 4 oktober | Ronde 8: 11-15 november | Ronde 9: 30 december 2020 - 3 januari 2021 | Ronde 10: 10-14 februari | Ronde 11: 24-28 maart | Ronde 12: 5-9 mei | Ronde 13: 16-20 juni | Ronde 14: 28 juli – 1 augustus | Ronde 15: 8 – 12 september.
Beeld van de Nederlandse aanpak
De mensen om ons heen kunnen veel invloed hebben op het beeld dat we vormen van de maatregelen. De meerderheid (75%) van de deelnemers aan meetronde 15 heeft aangegeven dat ze in de week voor het invullen van de vragenlijst met anderen over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis hebben gepraat. 21% van de deelnemers heeft aangegeven bijna dagelijks tot meerdere keren per dag met anderen te hebben gesproken over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis (cijfers niet in figuur).
Van de deelnemers had 25% (veel) vertrouwen in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden, 28% had er (helemaal) geen vertrouwen in en 47% was neutraal. In vergelijking met andere landen doet Nederland het volgens 20% van de deelnemers (veel) beter, terwijl een groep van 24% het beleid als (veel) slechter beoordeelt en 56% is neutraal. 12% vond het sentiment in de gesprekken over de Nederlandse aanpak (zeer) positief en 45% vond deze (zeer) negatief (43% is neutraal).
Veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak
Voor de veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het vertrouwen, dat sinds meetronde 8 daalde, kende een korte opleving in meetronde 13. Sinds meetronde 14 daalt het vertrouwen weer, deze daling zet ook in de huidige meetronde door (met 5 procentpunt). Het percentage deelnemers dat positief is over de aanpak is hiermee op het laagste punt sinds het begin van de coronapandemie. Voor het sentiment in gesprekken met anderen en vergelijking met andere landen geldt een vergelijkbare verandering over de tijd.
Onduidelijkheid van maatregelen
De helft van de deelnemers vindt dat de Nederlandse overheid voldoende maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus te beperken, 24% vindt dat de overheid te veel doet en 25% vindt dat de overheid te weinig doet (cijfers niet in figuur). Voor het goed kunnen uitvoeren en volhouden van gedragsregels is het belangrijk dat mensen begrijpen wat van ze verwacht wordt. Van de deelnemers in meetronde 15 geeft 71% aan dat ze het onlogisch of moeilijk te begrijpen vinden waarom sommige gedragsregels in de ene situatie wel gelden en in de andere niet. 13% vindt dat niet onlogisch of moeilijk te begrijpen en 16% is neutraal.
Verandering in onduidelijkheid van maatregelen
Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid voldoende maatregelen neemt is niet veranderd ten opzichte van de vorige meetronde. Daarentegen is het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid te veel maatregelen neemt in de huidige meetronde gestegen (7 procentpunt) en voor deelnemers die vinden dat de overheid (te) weinig maatregelen neemt is het percentage gedaald (9 procentpunt, cijfers niet in figuur).
Het percentage deelnemers dat het onlogisch of moeilijk te begrijpen vindt waarom de corona gedragsmaatregelen in sommige situaties wel gelden en in andere situaties niet, varieert over de rondes heen, maar is in de huidige meetronde op het hoogste punt tot nu toe (22 procentpunt hoger dan in meetronde 14).
Mening over aanpak van de overheid
Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd die gaan over de beslissingen van de overheid ten aanzien van de coronamaatregelen. Door wijzigingen in hoe de vragenlijst wordt voorgelegd aan de deelnemers, hebben in de huidige meetronde meer deelnemers deze stellingen beantwoord dan in de vorige meetrondes.
De uitspraken dat de Nederlandse overheid 'haar best doet het goede te doen' en ‘alle belangrijke informatie beschikbaar heeft’ krijgen in meetronde 15 de meeste steun: 62% van de deelnemers is het (helemaal) eens. Daarentegen vindt slechts 17% van de deelnemers dat de Nederlandse overheid 'een duidelijke koers vaart' (27% neutraal), vindt 19% dat de Nederlandse overheid ‘de lasten van de coronacrisis eerlijk verdeelt over de samenleving’ (27% is neutraal). Ook met de stelling dat de Nederlandse overheid 'op de juiste momenten maatregelen instelt of versoepelt' is 19% het eens (31% is neutraal).’
Veranderingen in de mening over de aanpak van de overheid
Voor de veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Om deze reden zijn de trendcijfers berekend op basis van een kleinere groep dan de resultaten uit alleen meetronde 15 die hierboven zijn beschreven. Voor bijna alle stellingen is de steun in de huidige ronde gelijk gebleven of iets lager dan in de vorige meetronde (juli 2021). De sterkste afname ten opzichte van de vorige meetronde is te zien bij de stellingen dat de overheid ’bereid is om verkeerde beslissingen te corrigeren’ (12 procentpunt), en ‘de lasten van de coronacrisis eerlijk verdeelt over de samenleving’ (9 procentpunt).
Opvallend is dat de stellingen die in de vorige ronde sterke afnames in steun kenden (ik denk dat de Nederlandse overheid: ‘de juiste voorwaarden gebruikt om te versoepelen’, ‘besluiten neemt op basis van de feiten’ en ‘een duidelijke koers vaart’) deze ronde stabiliseren.