Belangrijk bij interpretatie van de resultaten van dit onderzoek
- De resultaten komen uit een cohortstudie. Dit betekent dat we mensen volgen over de tijd. Sommige mensen blijven meedoen, anderen stoppen, en weer anderen stromen later in. Dit type onderzoek is geschikt om patronen over de tijd te bestuderen (bijvoorbeeld ‘er is een toename in vertrouwen van 15 procentpunt’) en vergelijkingen te maken binnen personen (‘Draagvlak voor 1,5 meter afstand houden is 5 procentpunt lager dan voor regelmatig handen wassen’).
- Het cohort is demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking (zie toelichting). Cijfers op één tijdstip, zoals ‘de vaccinatiegraad’ in juli 2021, kunnen afwijken van onderzoeken die op dat moment een representatief sample hebben geworven en gewogen. We beoordelen deze afwijkingen elke ronde t.o.v. de cijfers op het Coronadashboard en die blijken beperkt (0 - 10 procentpunt). Waar deze verschillen wel duidelijk aanwezig zijn, geven we dit aan.
Vaccineren tegen het coronavirus
Sinds begin januari zijn er vaccins tegen het coronavirus beschikbaar in Nederland. Inmiddels heeft iedereen die dat wil de kans gehad om zich te laten vaccineren. In het onderzoek hebben we deelnemers gevraagd of zij zich hebben laten vaccineren of dat willen laten doen, en hoe ze denken over vaccineren tegen het coronavirus.
Meetrondes
Ronde 1: 17-24 april 2020 | Ronde 2: 7-12 mei | Ronde 3: 27 mei - 1 juni | Ronde 4: 17-21 juni | Ronde 5: 8-12 juli | Ronde 6: 19-23 augustus | Ronde 7: 30 september - 4 oktober | Ronde 8: 11-15 november | Ronde 9: 30 december 2020 - 3 januari 2021 | Ronde 10: 10-14 februari | Ronde 11: 24-28 maart | Ronde 12: 5-9 mei | Ronde 13: 16-20 juni | Ronde 14: 28 juli - 1 augustus | Ronde 15: 8-12 september.
In meetronde 15 is 94% van deelnemers voldoende beschermd tegen het coronavirus. Dit houdt in dat deze deelnemers volledig gevaccineerd zijn, minder dan 6 maanden geleden hersteld zijn van corona of meer dan 6 maanden geleden hersteld zijn van corona en één vaccinatie hebben gehad. Op het moment van invullen van de vragenlijst heeft 94% van de deelnemers minimaal 1 vaccin tegen het coronavirus gehad. 5% van de deelnemers geeft aan zich niet te willen laten vaccineren. De overige deelnemers hebben al een afspraak voor hun eerste vaccinatie gemaakt of twijfelen nog. De meeste deelnemers zijn gevaccineerd met BioNTech/Pfizer (70%) of AstraZeneca (17%).
Van de deelnemers die deze meetronde voor het eerst meededen zijn 1032 deelnemers (nog) niet gevaccineerd zijn. Aan hen is gevraagd welke redenen zij hiervoor hadden. Van deze deelnemers geeft 49% aan niet gevaccineerd te willen worden. Daarnaast geeft 44% aan het niet nodig te vinden om zich te laten vaccineren en 33% geeft aan bang te zijn voor eventuele onbekende gevolgen op de lange termijn van de vaccinatie.
Verandering in gevaccineerd of bereid tot vaccinatie
Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Bij het vergelijken van de vaccinatiebereidheid met eerdere meetrondes moet een verschil in de manier van meten worden genoemd. In meetronde 3, 5, 8 en 9 is de vaccinatiebereid onder alle deelnemers gemeten, aangezien het vaccineren nog niet was gestart. In meetronde 10 (februari 2021) en 11 (maart 2021) is de vaccinatiebereidheid alleen gemeten onder deelnemers die op het moment van invullen nog geen uitnodiging voor de vaccinatie hadden ontvangen. Sinds meetronde 12 is gekeken naar deelnemers die al gevaccineerd zijn, een afspraak hebben ingepland, of nog niet zijn uitgenodigd maar zich wel willen laten vaccineren.
De vaccinatiebereidheid voor het coronavaccin is sinds de vorige meetronde met 96% ongeveer gelijk gebleven. Ten opzichte van het trendonderzoek voor het landelijk dashboard, is het percentage vaccinatiebereidheid op basis van dit vragenlijstonderzoek een overschatting van 5 tot 10 procentpunt.
In de huidige meetronde is de vaccinatiebereidheid voor alle leeftijdsgroepen vergelijkbaar met de vorige meetronde. De bereidheid om zich te laten vaccineren stijgt over het algemeen met de leeftijd. Desondanks ligt de vaccinatiebereidheid van alle leeftijdsgroepen dicht bij elkaar met een verschil van 7 procentpunt tussen de hoogste en de laagste leeftijdsgroep.
Vaccineren tegen het coronavirus bij kinderen en jongeren
Alle jongeren van 12 t/m 17 jaar kunnen zich sinds 2 juli 2021 tegen het coronavirus laten vaccineren als zij dat willen. Deze vijftiende meetronde is deelnemers met kinderen onder de 18 jaar gevraagd naar de bereidheid om hun kind te laten vaccineren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in ouders met kinderen van 0-11 jaar, 12-15 jaar en 16-17 jaar. Van de deelnemers met kinderen in de leeftijdsgroep van 12-15 jaar heeft 79% zijn of haar kind laten vaccineren of is hier toe bereid. Van de deelnemers met kinderen van 16-17 jaar rapporteert 85% dat zijn of haar kind is gevaccineerd of hiertoe bereid is. Daarbij moet opgemerkt worden dat kinderen vanaf 16 jaar zelfbeschikkingsrecht hebben en dus zelf mogen besluiten of zij zich willen laten vaccineren. Kinderen tussen de 12 en 15 jaar beslissen samen met hun ouders over vaccinatie. Voor de 0-11-jarigen beslissen de ouders. Bij deze laatste groep ligt de vaccinatiebereidheid iets lager: 48% van de ouders is waarschijnlijk of zeker bereid tot vaccinatie.
Hoe denken mensen over vaccinatie tegen het coronavirus bij kinderen
De ouders met kinderen onder de 18 jaar kregen zes stellingen voorgelegd, zoals ‘Als mijn kind een coronavaccin krijgt, is hij/zij beschermd tegen het coronavirus’ en ‘Ik ben bang voor mogelijke bijwerkingen bij mijn kind’. Deze stellingen konden zij beantwoorden met vijf antwoordmogelijkheden variërend van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’. Deelnemers met meerdere kinderen onder de 18 jaar is gevraagd om de vragen in te vullen over hun oudste kind. De cijfers laten zien dat hoe ouder hun oudste kind, hoe groter het vertrouwen van ouders in de werking en veiligheid van het vaccin en hoe minder angst ouders hebben voor eventuele bijwerkingen of onbekende langetermijngevolgen.
Maatregelen na vaccinatie
Mensen die een coronavaccinatie hebben gehad, zijn voor een groot deel beschermd tegen ziekte door het coronavirus. Toch wordt iedereen gevraagd nog wel de maatregelen na te blijven leven totdat het virus voldoende onder controle is. Deze meetronde is gevraagd in hoeverre deelnemers de maatregelen nog hebben nageleefd nadat zij gevaccineerd waren. Antwoordopties hierbij waren: 'veel minder', 'minder', 'evenveel', 'meer', 'veel meer', 'weet ik niet'. In het onderstaande figuur worden de cijfers voor de totale groep en per leeftijdsgroep gepresenteerd voor de categorieën 'veel minder' en 'minder' samen.
Het merendeel van de deelnemers heeft na vaccinatie de maatregelen evenveel nageleefd als daarvoor. Het handen wassen werd door de meeste deelnemers evenveel nageleefd (79%, cijfer niet in figuur). De maatregel die de gevaccineerde deelnemers het minst goed naleven is 1,5 meter afstand houden (54% van de gevaccineerde deelnemers heeft zich hier (veel) minder aan gehouden), gevolgd door drukte vermijden (30% heeft zich hier (veel) minder aan gehouden na vaccinatie).
Wanneer onderscheid gemaakt wordt tussen leeftijdsgroepen is te zien dat de jongste leeftijdsgroep (16-24 jaar) zich minder aan de maatregelen houdt na vaccinatie dan de oudere leeftijdsgroepen. Dit is met name te zien bij de maatregel afstand houden en drukte vermijden. Ook gaan meer jongeren na vaccinatie vaker bij oudere of kwetsbare personen op bezoek dan de overige leeftijdsgroepen.