Tijdens de huidige meetronde (8-12 september) werd bekend dat een aantal maatregelen eind september zouden worden versoepeld, zoals het maximaal aantal bezoekers in de horeca en bij evenementen, de verplichte 1,5 meter en het thuiswerkadvies. Ondanks dat het pakket aan maatregelen daarmee steeds kleiner wordt, zien we dat deelnemers aan het vragenlijstonderzoek het moeilijker vinden om zich aan de maatregelen te houden, ook aan sociaal beperkende maatregelen die nog wel blijven gelden. Daarbij lijkt de vaccinatiegraad ook een relevante factor: een deel van de deelnemers geeft aan dat ze zich minder aan de maatregelen zijn gaan houden na vaccinatie.

Minder draagvlak voor maatregelen en verdere afname in vertrouwen coronabeleid 

Na een tijdelijke toename in de ervaren dreiging voor het corona virus na de opleving begin van de zomer, zien we deze meetronde weer een daling. Dat gaat gepaard met een afname in draagvlak voor met name de sociaal beperkende maatregelen zoals het vermijden van drukte, 1,5 meter afstand houden, thuiswerken en het dragen van een mondkapje in het OV openbaar vervoer (openbaar vervoer). Toen begin van de zomer de cijfers snel daalden, de vaccinatiegraad steeg en veel versoepelingen werden aangekondigd, nam het draagvlak voor maatregelen af en het vertrouwen in het beleid toe. We zien nu echter een afname in vertrouwen in het coronabeleid van de overheid (van 31% zes weken geleden naar 26% nu). Dat gaat gepaard met meer mensen die het beleid oneerlijk vinden en een forse toename in mensen die de maatregelen verwarrend vinden, ondanks dat er steeds minder maatregelen zijn.

Verdere daling in drukte mijden en afstand houden, welbevinden stabiel

Met de toename in sociale activiteiten, feestjes en het drukker worden van veel locaties, vinden deelnemers het moeilijker om 1,5 meter afstand te houden. Deelnemers geven dan ook aan in de week voor het onderzoek minder vaak drukte te hebben vermeden en in situaties met vrienden familie en collega’s minder vaak afstand te hebben gehouden. Hoewel na 25 september het dringend advies zal zijn 1,5 meter afstand te houden, zal dit niet meer nodig zijn op drukke plekken waar een coronatoegangsbewijs gebruikt zal worden, zoals in de horeca en bij culturele instellingen. 

Deze daling in naleving lijkt niet alleen gerelateerd aan een lager gevoel van dreiging en meer drukte; maar ook aan vaccinatie. Meer dan de helft van de gevaccineerde deelnemers geeft bijvoorbeeld aan na hun vaccinatie minder afstand te zijn gaan houden van vrienden, familie en collega’s.

De toename in sociale activiteiten heeft ook een positieve keerzijde: Steeds minder deelnemers (vooral jongeren van 16-24 jaar) voelen zich eenzaam, en een kleiner deel van de deelnemers mist het om vrienden en familie in het echt te zien. Psychische gezondheid en mentaal welbevinden zijn stabiel ten opzichte van de vorige meetronde.

Meer deelnemers doen een zelftest bij klachten, minder GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) testen 

Sinds de invoering van de zelftesten in april 2021, is het gebruik fors toegenomen: van 8% in de voorgaande 6 weken (begin mei) naar 25% in de huidige meetronde. Zelftesten werden het meest gebruikt onder jongeren (16-24 jaar: 63%) en het minst door ouderen (70 jaar en ouder: 9%). Ondanks dat het dringende advies nog steeds luidt om bij klachten een GGD test te doen, gebruiken deelnemers bij klachten steeds vaker een zelftest (5% begin mei vs. 30% nu). Het aantal deelnemers die een GGD test doen bij klachten neemt juist af in deze periode, van 62% begin mei tot 35% nu. Daarnaast geeft bijna een derde van de deelnemers met klachten aan geen coronatest te hebben gedaan omdat ze al zijn gevaccineerd. Een vergelijkbaar beeld zien we bij kinderen, waar ook veel vaker een zelftest wordt gedaan bij klachten en minder vaak een GGD test.  

Beperkte naleving quarantaineplicht, testadvies na buitenlandreizen wordt deels nageleefd 

Ruim een kwart van de deelnemers was in de 6 weken voor het onderzoek in het buitenland geweest. Testen voor of na terugkomst uit het buitenland is belangrijk om de introductie van nieuwe virusvarianten uit andere landen te beperken. 53% van de reizigers zonder vaccinatie- of herstelbewijs liet zich testen vóór terugkomst uit een geel, oranje of rood gebied. Voor reizigers uit een zeer hoog risicogebied geldt een quarantaineplicht. Na terugkomst hield een derde van de 131 deelnemers die terugkwamen uit een zeer hoog risico gebied, zich aan de quarantaineplicht, 56% ontving geen bezoek. Een ruime kwart van alle reizigers hield zich aan het dringende advies om ná terugkomst in Nederland een GGD test of zelftest te doen.  

Dit en meer blijkt uit de vijftiende ronde van het vragenlijstonderzoek van de RIVM Corona Gedragsunit in samenwerking met GGD GHOR Nederland Gemeentelijke / Gemeenschappelijke GezondheidsDienst – Geneeskundige HulpverleningsOrganisatie in de Regio (Gemeentelijke / Gemeenschappelijke GezondheidsDienst – Geneeskundige HulpverleningsOrganisatie in de Regio) en de 25 GGD’en, uitgevoerd tussen 8 en 12 september 2021 onder 44.366 deelnemers.