Resultaten 18e ronde: Communicatie en vertrouwen

Belangrijk bij interpretatie van de resultaten van dit onderzoek

De resultaten komen uit een cohortstudie. Dit betekent dat we mensen volgen over de tijd. Sommige mensen blijven meedoen, anderen stoppen, en weer anderen stromen later in. Dit type onderzoek is geschikt om patronen over de tijd te bestuderen (bijvoorbeeld ‘er is een toename in vertrouwen van 15 procentpunt’) en vergelijkingen te maken binnen personen (‘Draagvlak voor 1,5 meter afstand houden is 5 procentpunt lager dan voor regelmatig handen wassen’).
Het cohort is demografisch niet representatief voor de Nederlandse bevolking (zie toelichting). Cijfers op één tijdstip, zoals ‘de vaccinatiegraad’ in juli 2021, kunnen afwijken van onderzoeken die op dat moment een representatief sample hebben geworven en gewogen. We beoordelen deze afwijkingen elke ronde t.o.v. de cijfers op het Coronadashboard en die blijken beperkt (0 - 10 procentpunt). Waar deze verschillen wel duidelijk aanwezig zijn, geven we dit aan.

Vertrouwen in de Nederlandse aanpak

De vragenlijst van meetronde 18 is afgenomen tussen 19 en 23 januari 2022. In de tijd tussen de vorige meetronde (24-28 november 2021) en de huidige ging Nederland op 15 december in een strenge lockdown. Alleen de essentiële voorzieningen waren open (essentiële winkels, zakelijke dienstverlening, (para)medische beroepen, bibliotheken) en thuis mochten maximaal 2 bezoekers worden ontvangen. Vanaf 10 januari 2022 werden de maatregelen weer wat versoepeld. Scholen en niet-essentiële winkels gingen weer open en thuis mochten weer maximaal 4 personen worden ontvangen. Cafés, restaurants, bioscopen en musea moesten de deuren nog gesloten houden. De veranderingen in maatregelen zijn terug te vinden in de tijdlijn van coronamaatregelen.

Meetrondes

Beeld van de Nederlandse aanpak

De mensen om ons heen kunnen veel invloed hebben op het beeld dat we vormen van de maatregelen. De meeste deelnemers (88%) aan meetronde 18 hebben aangegeven dat ze in de week voor het invullen van de vragenlijst met anderen over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis hebben gepraat. 35% van de deelnemers heeft aangegeven bijna dagelijks tot meerdere keren per dag met anderen te hebben gesproken over de Nederlandse aanpak van de coronacrisis (cijfers niet in figuur). 6% vond het sentiment in de gesprekken over de Nederlandse aanpak (zeer) positief, 57% vond dit (zeer) negatief en 37% was neutraal.

Van de deelnemers had 19% (heel) veel vertrouwen in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden, 33% had er (helemaal) geen vertrouwen in en 48% was neutraal. Onder deelnemers die niet gevaccineerd zijn ligt het vertrouwen lager (1% (heel) veel vertrouwen, 86% (helemaal) geen vertrouwen) dan onder deelnemers die wel gevaccineerd zijn (20% (heel) veel vertrouwen, 31% (helemaal) geen vertrouwen; cijfers niet in figuur).

In vergelijking met andere landen doet Nederland het volgens 10% van de deelnemers (veel) beter, terwijl een groep van 36% het beleid als (veel) slechter beoordeelt (53% is neutraal).

Veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak

Voor de veranderingen in het beeld van de Nederlandse aanpak over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het vertrouwen, dat sinds meetronde 8 (herfst 2020) daalde, kende een korte opleving bij meetronde 13 (zomer 2021). Vanaf meetronde 14 (zomer 2021) daalde het vertrouwen weer tot het laagste punt tot dan toe in de vorige meetronde. In de huidige meetronde is dit percentage hetzelfde gebleven. Dit geldt ook voor het sentiment in gesprekken met anderen en de vergelijking met andere landen. Beide percentages bereikten een laagste punt tot dan toe in meetronde 17 en zijn in de huidige ronde niet veranderd.

Hoeveelheid maatregelen en onduidelijkheid van de maatregelen

Van de deelnemers vindt 39% dat de Nederlandse overheid voldoende maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus te beperken, 50% vindt dat de overheid te veel doet. 11% vindt dat de overheid te weinig doet (cijfers niet in figuur). Onder de deelnemers die veel vertrouwen hebben in het beleid, ligt het percentage deelnemers dat vindt dat er te veel maatregelen zijn lager (21%; cijfers niet in figuur).

Voor het goed kunnen uitvoeren en volhouden van de gedragsregels is het belangrijk dat mensen begrijpen wat er van ze verwacht wordt. Van de deelnemers in meetronde 18 geeft 71% aan dat ze het onlogisch of moeilijk te begrijpen vinden waarom sommige gedragsregels in de ene situatie wel gelden en in de andere niet. 13% vindt dat niet onlogisch of moeilijk te begrijpen en 15% is neutraal.

Verandering in hoeveelheid en onduidelijkheid van de maatregelen

Voor de veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid voldoende maatregelen neemt was in de vorige meetronde flink afgenomen, met 25 procentpunt. In de huidige meetronde is dit percentage weer toegenomen met 16 procentpunt. Het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid te veel maatregelen neemt is in de huidige meetronde flink gestegen, met 41 procentpunt. Dit percentage ligt in de huidige meetronde op het hoogste punt tot nu toe, 26 procentpunt hoger dan een jaar geleden. In de huidige ronde is het percentage deelnemers dat vindt dat de overheid te weinig maatregelen neemt sterk afgenomen (met 57 procentpunt), en ligt nu op het laagste punt tot nu toe.

Het percentage deelnemers dat het onlogisch of moeilijk te begrijpen vindt waarom de corona-gedragsmaatregelen in sommige situaties wel gelden en in andere situaties niet, varieert over de rondes heen. In meetronde 15 (herfst 2021) lag dit percentage op het hoogste punt tot dan toe. In de daaropvolgende meetrondes was dit percentage weer wat gedaald, maar nog altijd hoog vergeleken met het beeld van vóór meetronde 15. In de huidige meetronde is het percentage weer gestegen met 10 procentpunt ten opzichte van de vorige meetronde en ligt weer op het niveau van meetronde 15.

Mening over aanpak van de overheid

Aan de deelnemers is een aantal stellingen voorgelegd die gaan over de beslissingen van de overheid ten aanzien van de coronamaatregelen. Deze stellingen zijn gegroepeerd over vier thema’s. Deze zijn of de Nederlandse overheid bij het bepalen van de maatregelen 1) gebruikmaakt van de juiste informatie (kwaliteit), 2) voldoende uitleg geeft (transparantie), 3) een eerlijke verdeling maakt (distributieve rechtvaardigheid), en 4) rekening houdt met verschillende belangen (representativiteit).

De deelnemers zijn het meest positief over de kwaliteit van de besluitvorming (gebruik maken van de juiste informatie): 63% van de deelnemers is daar positief over. Het minst positief zijn de deelnemers over de distributieve rechtvaardigheid (een eerlijke verdeling maken): 15% is daar positief over in de huidige meetronde.

Veranderingen in de mening over de aanpak van de overheid

Voor de veranderingen over de tijd is gekeken naar de deelnemers die aan minimaal twee meetrondes hebben meegedaan. Sinds de winter van 2020 is voor alle thema’s het percentage deelnemers gedaald dat hier positief over was, op een kleine opleving na aan het begin van de zomer van 2021 (halverwege juni). Sinds meetronde 14 (juli 2021) waren de percentages min of meer stabiel, maar sinds de vorige meetronde zijn de percentages weer gezakt. Deze meetronde zijn de percentages gelijk aan de vorige ronde, met uitzondering van het thema representativiteit (een goede afweging maken tussen verschillende belangen): dit percentage is met 12 procentpunt gedaald ten opzichte van vorige meetronde.