Aanleiding onderzoek naar vliegtuiggeluid en hinderbeleving

Geluid van vliegverkeer is in Nederland een belangrijke oorzaak van geluidhinder. Alleen wegverkeer, burengeluid en bouw- en sloopactiviteiten leveren meer hinder op. De vergunningverlening en de handhaving voor vliegtuiggeluid zijn gebaseerd op berekeningen. Omwonenden willen dat vliegtuiggeluid ook wordt gemeten en niet alleen berekend. Rond de meeste luchthavens in Nederland worden wel geluidmetingen gedaan, maar die hebben alleen een informatieve functie.

Doel PAMV

Het doel van PAMV was om ervoor te zorgen dat de informatie over de manier waarop vliegtuiggeluid wordt gemeten en berekend voor iedereen betrouwbaar en herkenbaar is. Die informatie vormt de basis voor onderbouwde beleidskeuzes.

Verkenningsfase

In 2018 en 2019 hebben het RIVM, het NLR Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium) en het KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) onderzocht hoe het meten en berekenen van vliegtuiggeluid beter kan en hoe het bepalen van hinderbeleving van burgers op de meest recente inzichten kan worden gebaseerd. Ook is onderzocht  hoe beter gecommuniceerd kan worden over deze onderwerpen. Daarnaast keken ze hoe het draagvlak voor de werkwijze van de overheid rondom vliegtuiggeluid vergroot kan worden. De resultaten van deze verkenning staan in het rapport ‘Vliegtuiggeluid: meten, rekenen en beleven. Een verkenning van wensen en ontwikkelopties’. In dit rapport staan ook 7 aanbevelingen, die in de volgende fase van PAMV zijn uitgewerkt.

Uitwerkingsfase

De  7 aanbevelingen zijn uitgewerkt in de periode 2020 tot en met begin 2024. De resultaten van de uitwerkingsfase van PAMV zijn nu klaar. Om de communicatie over vliegtuiggeluid te verbeteren en informatie hierover op één centrale plek aan te bieden is de website www.vliegtuiggeluid.nl opgericht. Deze website is sinds 2021 online. Ook zijn in de loop van de uitwerkingsfase de volgende PAMV-rapporten gepubliceerd:

• Nationale Meetstrategie. Kaders en inventarisatie meetsystemen
  Dit rapport beschrijft de criteria voor het meten van vliegtuiggeluid. De meetstrategie richt zich op 2 doelen: De huidige rekenmodellen valideren en betrouwbare informatie geven aan omwonenden van luchthavens. Met de kaders uit de nationale meetstrategie kunnen meetsystemen rond Nederlandse luchthavens consistent worden ingericht.
  
  In de meeste regio’s zijn de uitwerkingen van de nationale meetstrategie doorgevoerd. De regionale uitwerkingen zijn uitgevoerd voor de luchthavens Schiphol, Rotterdam The Hague Airport, Eindhoven Airport, Maastricht Aachen Airport en Groningen Airport Eelde. De regionale uitwerkingen zijn op de websites van de betreffende regionale overlegorganen geplaatst.

• Toepassingsbereik metingen en berekeningen van vliegtuiggeluid
  Dit rapport naar het toepassingsbereik geeft aan tot waar beide methoden betrouwbare resultaten leveren.

• Validatie Doc.29-model voor Schiphol
  Dit rapport gaat over de validatie van het Doc.29 rekenmodel dat gebruikt wordt voor het berekenen van vliegtuiggeluid. Voor de validatie van het rekenmodel is in 2022 een validatieaanpak opgesteld. RIVM, NLR en To70 hebben de validatieaanpak in 2023 uitgevoerd en de mate van overeenkomst tussen metingen en berekeningen van vliegtuiggeluid bepaald.

• Relaties vliegtuiggeluid – hinder en slaapverstoring 2020. Civiele en militaire vliegvelden in Nederland
  Het RIVM heeft in 2022 onderzoek gedaan naar nieuwe hindercurves voor Nederlandse luchthavens. Uit dit onderzoek blijkt dat meer omwonenden van luchthavens in Nederland in 2020 last hadden van vliegtuiggeluid dan in 2002. Dat wil zeggen: bij dezelfde hoeveelheid geluid gaven meer omwonenden aan ernstige hinder en ernstige slaapverstoring te ervaren.

• Aanvullende indicatoren van geluid van civiele luchtvaart voor de voorspelling van hinder en slaapverstoring. Een verkenning van langdurige (1 jaar) blootstelling en ernstige hinder en slaapverstoring
  Omwonenden van luchthavens vragen zich af of de huidige indicatoren voor vliegtuiggeluid goed aansluiten bij de manier waarop zij ernstige hinder en slaapverstoring ervaren. Zij zien de pieken in vliegtuiggeluid te weinig terug in de geluidindicatoren Lden Level day-evening-night (Level day-evening-night) en Lnight het over alle nachtperioden van een jaar gemiddelde geluidniveau (het over alle nachtperioden van een jaar gemiddelde geluidniveau). Die indicatoren gaan uit van jaargemiddelde berekeningen. Het RIVM heeft daarom aanvullende indicatoren voor geluidhinder en slaapverstoring onderzocht. Dit onderzoek laat zien dat het toevoegen van meer indicatoren de voorspelling van hinder en slaapverstoring ingewikkelder maakt. De uitkomsten sluiten maar iets beter aan bij de beleving van omwonenden. Het RIVM adviseert daarom de berekeningen niet ingewikkelder te maken, maar om samen met omwonenden meer onderzoek te doen naar de beleving van korte-termijn hinder.

• Samen meten aan geluid en beleving rond de luchthaven Schiphol. Een verkennend citizen science-onderzoek naar kortetermijnhinder in het kader van de Programmatische Aanpak Meten Vliegtuiggeluid
  Het RIVM heeft samen met 28 omwonenden onderzoek gedaan naar vliegtuiggeluid en de beleving van hinder rondom Schiphol. Daarbij is gekeken naar de gevolgen van de frequentie van het vliegverkeer en de periodes tussen vliegtuigpassages. Ook is onderzoek gedaan naar de beleving van het vliegtuiggeluid door geluidgevoelige burgers.

Realisatiefase

Een aantal activiteiten uit PAMV wordt na de uitwerkingsfase voortgezet. Dat zijn bijvoorbeeld onderzoek naar hinderbeleving, structurele validatie en het beheer van de website vliegtuiggeluid.nl. Meer informatie hierover staat in de Kamerbrief over voortgang meten en rekenen luchtverkeergeluid.

• Vliegtuiggeluid.nl
  De website vliegtuiggeluid.nl is er voor iedereen die meer wil weten over vliegtuiggeluid en hoe je dat meet en berekent. De website bundelt de kennis die binnen PAMV is ontwikkeld. Een animatie geeft uitleg over het meten en berekenen van vliegtuiggeluid.
• Hinderbeleving
  In 2022 is hinderonderzoek uitgevoerd om de hindercurves voor het jaar 2020 te bepalen. Dit onderzoek wordt herhaald voor het jaar 2024. De bedoeling is dat de hindercurves voortaan structureel en regelmatig worden bepaald.
• Structurele validatie
  Het validatieonderzoek van het rekenmodel voor vliegtuiggeluid wordt ook structureel en met enige regelmaat herhaald. Het doel is om zo de kwaliteit van het rekenmodel te blijven monitoren. Ook kan bijvoorbeeld bekeken worden of door verbetering van het rekenmodel een vergroting van het toepassingsbereik van het model mogelijk is.