Veel jongeren ervaren mentale klachten

In de meetronde van maart 2022 vroegen we jongeren hoe zij zich de afgelopen 4 weken voelden. De meerderheid gaf aan geen mentale klachten te ervaren (61%). Daar tegenover stond een grote groep die aangaf mentale klachten te ervaren: 39% (zie de grafiek hieronder). In de meetrondes van december en september 2021 waren er fors minder jongeren die mentale klachten hadden, namelijk 30% en 25%.  

Psychische klachten werden vaker gerapporteerd door meisjes, 18- tot 25-jarigen, studenten van zowel het mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs), hbo hoger beroepsonderwijs (hoger beroepsonderwijs) als universiteiten, jongeren die niet meer bij hun ouders wonen en door jongeren die 1 of meerdere gebeurtenissen meemaakten en daar nog last van hadden. Bij jongeren zagen we een verband tussen corona-gerelateerde meegemaakte gebeurtenissen en psychische klachten. 

Ruim een zesde van de jongeren had suïcidale gedachten 

We vroegen jongeren of zij er in de laatste 3 maanden (dus van december 2021 tot en met februari 2022) serieus aan dachten om een eind aan hun leven te maken. 17% van de jongeren gaf aan deze serieuze gedachten aan zelfdoding wel eens tot heel vaak te hebben gehad (zie grafiek). In de meetronde van december 2021 was dit 9% en in september 2021 8%. Een andere onderzoeksgroep in meetronde 3 kan invloed hebben op deze stijging, maar beide groepen jongeren waren representatief voor de Nederlandse samenleving.  

Andere bronnen bevestigen het hoge aantal jongeren met suïcidale gedachten uit dit onderzoek. Ook huisartsen hadden vaker te maken met suïcidale gedachten en zelfdoding(spogingen) onder jongeren.  

Jongeren van 18-25 jaar zeiden vaker serieuze suïcidale gedachten gehad te hebben, net als jongeren die een vmbo-praktijk of mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs) 1-studie volgen, jongeren die niet meer bij hun ouders wonen, en jongeren die 1 of meerdere gebeurtenissen meemaakten en daar nog last van hadden. 

Kans op suïcidale gedachten 

We onderzochten welke groepen meer kans hebben om over zelfdoding na te denken. Geslacht had geen relatie met verhoogde kans op suïcidale gedachten. Ook leeftijd speelde geen grote rol bij suïcidale gedachten. Psychische klachten, eenzaamheid, stress en trauma wel. Jongeren die een gebeurtenis meemaakten die kwam door corona, hadden ook vaker suïcidale gedachten. Bijvoorbeeld als een dierbare in het ziekenhuis kwam te liggen of wanneer iemand door de coronamaatregelen geen steun of zorg kon bieden aan een dierbare. Hoe meer psychische kwetsbaarheden een jongere had, hoe groter de kans is dat die jongere dacht aan zelfdoding. 

Meerderheid voelt zich enigszins tot sterk eenzaam 

We vroegen jongeren hoe vaak zij zich in de laatste 4 weken eenzaam voelden. Ruim de helft (52%) voelde zich enigszins tot sterk eenzaam (zie grafiek hieronder). Bij de tweede meting (december 2021) was dit nog 34% en bij de eerste (september 2021) zelfs 29%. Meisjes gaven vaker aan dat ze zich eenzaam voelden, net als 18- tot 25-jarigen, jongeren die niet meer bij hun ouders wonen en jongeren die 1 of meerdere gebeurtenissen meemaakten en daar nog last van hadden.

Ruime helft jongeren ervaart stress

In maart 2022 voelde meer dan de helft (54%) van de jongeren zich in de laatste 4 weken (zeer) vaak gestrest door 1 of meer factoren (zie grafiek hieronder). In 2021 was dat in december 39% en in september 32%.  

Sommige situaties zorgden voor meer stress bij jongeren dan andere situaties: 32% van alle jongeren voelde (zeer) vaak stress door school, 29% door alles wat zij moeten doen, 20% door de coronasituatie/-maatregelen, 18% over wat anderen vinden, 16% door eigen problemen en 8% door de situatie thuis. Groepen die vaker stress ervaarden waren meisjes, jongeren van 18-25 jaar, jongeren die een hbo hoger beroepsonderwijs (hoger beroepsonderwijs) -of wo-studie volgen, jongeren die niet meer bij hun ouders wonen en jongeren die 1 of meerdere gebeurtenissen meemaakten en daar nog last van hadden. De grafiek hieronder laat zien hoeveel stress jongeren ervaarden door verschillende dingen in hun leven. 

Andere bronnen over de mentale gezondheid van jongeren

Verschillende andere onderzoekers en organisaties zagen ook het dat het slechter ging met de mentale gezondheid van jongeren in de periode van december 2021 tot en met februari 2022. Zo schrijven onderzoekers in de 18e ronde van het gedragsonderzoek van het RIVM (de meting van 19 – 23 januari) ddat hoe jonger de deelnemers, hoe slechter zij zich voelden. Bij de leeftijdsgroep van 16 tot en met 24 jaar kon 58% gezien worden als psychisch gezond. Dat percentage lag een stuk lager dan bij de oudere leeftijdsgroepen. Breder dan de periode die wij hebben gemeten, zien we gedurende het verloop van de coronacrisis dat het steeds slechter gaat met de mentale gezondheid van jongeren. In het cohortonderzoek Lifelines van de Rijksuniversiteit Groningen zagen de onderzoekers dat er tijdens lockdowns meer mensen last hadden van depressieve klachten en angst. Tussen maart 2020 en juni 2021 was er bovendien een continue stijgende lijn in suïcidale gedachtes bij de jongvolwassenen (in de leeftijd van 18 tot 45). Die lijn zette dus ook door nadat de lockdowns voorbij waren. Ook bevestigen cijfers van het CBS dat er in 2021 vooral bij jongens van 18-25 jaar een stijging was in zelfdodingen vergeleken met 2020.