Direct naar:

• Informatie over legionella voor bedrijven en instellingen
• Informatie over legionella voor zorgprofessionals

Hoe herken ik een besmetting met legionella? 

De meeste mensen worden niet ziek na een besmetting met legionella. Als iemand wel ziek wordt, is dat meestal twee tot tien dagen na de besmetting. 

De ziekte begint met griepachtige klachten, zoals: 

• hoofdpijn 
• spierpijn 
• misselijkheid 
• diarree 
• koorts 
• droge hoest 

Heel soms veroorzaakt de legionellabacterie een ernstige longontsteking. Dit wordt veteranenziekte genoemd. Deze longontsteking kan zo ernstig zijn, dat mensen eraan kunnen overlijden. Veteranenziekte komt bijna nooit voor bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar. 

Als iemand een longontsteking krijgt, volgen er klachten als: 

• kortademigheid, benauwdheid of pijn bij de ademhaling 
• hoge koorts 
• koude rillingen 
• soms verwardheid  

Meestal is dan opname in het ziekenhuis en behandeling met antibiotica nodig. Het kan lang duren voordat iemand zich weer helemaal goed voelt. In Nederland overlijdt ongeveer 2 tot 10 procent van de patiënten met een longontsteking door legionella. Vooral bij mensen op hoge leeftijd is de kans op overlijden groter.  

Welke mensen kunnen erg ziek worden van legionella? 

Sommige mensen hebben een grotere kans op een ernstige longontsteking door legionella:  

• ouderen 
• mensen met een verminderde afweer door bijvoorbeeld een chronische ziekte 
• mensen die afweerremmende medicijnen gebruiken   
• mensen die roken 

Hoe krijg ik een besmetting met legionella? 

Legionella kan in water en tuinaarde zitten. Als hele kleine waterdruppeltjes (nevel) of deeltjes tuinaarde met legionella in de lucht komen, kan iemand de bacterie inademen. Als de bacterie in de longen komt, kan dit klachten veroorzaken.   
 
Het inademen van legionellabacteriën kan bijvoorbeeld gebeuren: 

• tijdens het sproeien van water, zoals van een douche, een tuinslang met sproeikop of een hogedrukspuit; 
• in een bubbelbad met luchtbellen in water; 
• door het gebruik van een bepaald type afvalwaterzuiveringsinstallatie waarin lucht aan het water wordt toegevoegd; 
• bij luchtbevochtiging door apparaten die water vernevelen, zoals apneu-apparatuur (CPAP) of luchtbevochtigers; 
• bij het gebruik van natte koeltorens: waterinstallaties die gebouwen of industriële processen koelen door het vernevelen van water. 

Mensen worden niet ziek door het drinken van besmet water. Een uitzondering daarop zijn mensen met ernstige slikproblemen. Zij kunnen wel ziek worden door besmet water. Iemand met een legionella-besmetting is niet besmettelijk voor andere mensen. 

Hoe voorkom ik een besmetting met legionella? 

De kans dat u thuis ziek wordt door legionella is erg klein. U kunt legionellagroei wel beperken door op het volgende letten: 

• Stel de boiler of combiketel goed af (tenminste 60 graden). 
• Heeft u (bijna) de pensioenleeftijd en/of heeft u onderliggend lijden? Dan is het verstandig om elke twee à drie jaar de doucheslang en douchekop te vervangen en de thermostatische mengkraan (als u die heeft) te laten reinigen.   
• Maak niet zelf aanpassingen aan de drinkwaterinstallatie, maar laat dat doen door een erkend installatiebedrijf. Het is bij de aanleg onder andere belangrijk erop te letten dat koud water niet kan worden opgewarmd door naastgelegen warme leidingen (hotspots). 

Maak apparaten die water vernevelen of sproeien regelmatig schoon. Laat geen water in deze apparaten staan en maak ze, als dat kan, direct na gebruik droog. Bijvoorbeeld: 

• Laat de tuinslang, hogedrukspuit en andere sproeiende (speel)apparaten na gebruik goed leeglopen. Leeg ook de plantenspuit na ieder gebruik. 
• Reinig en ontsmet een bubbelbad (bijv. een spa, whirlpool, jacuzzi, hot tub) regelmatig volgens de gebruiksaanwijzing. Laat het bad na gebruik leeglopen. Staat het bubbelbad in de tuin? Zorg dan dat er geen aarde in het water komt. 
• Ontkalk de douche regelmatig. 
• Apneu-apparaat (CPAP): vul het waterreservoir met afgekoeld gekookt water en ververs dit elke dag. Maak het masker elke dag schoon. Reinig en ontsmet het reservoir elke week volgens de gebruiksaanwijzing. 
• Luchtbevochtigers: vul dit met afgekoeld gekookt water. Reinig en ontkalk regelmatig het reservoir en ververs het water minimaal één keer per week. 
• Waterbevalling: maak het bad voor gebruik schoon en vul het bad pas als de bevalling begint. Gebruik geen baden met watercirculatie of verwarming. Gebruik bij huurbaden altijd een hygiënische hoes. 

U kunt geen legionella-longontsteking krijgen van apparaten waarvan de temperatuur altijd boven de 60°C komt of waarvan het water niet wordt verneveld. Bijvoorbeeld: koffiezetapparaten, waterkokers, waterbakjes op de verwarming en stoomapparaten. 

Door te stoppen met roken maakt u het risico op een longontsteking door legionella kleiner. 

Ziekenhuizen, verpleeghuizen, sauna’s, zwembaden en logiesverblijven (o.a. hotels) moeten maatregelen nemen om besmetting met legionella te voorkomen.  

Helpt het doorspoelen van mijn waterleidingen na een vakantie tegen legionella? 

Het even doorspoelen van de kranen thuis na een vakantie is goed voor het verversen van het drinkwater. Het is alleen niet hetzelfde als legionellapreventie. Als legionella in de leidingen zit, wordt dat niet door alleen spoelen verwijderd. Ook niet als er lang wordt gespoeld. Dat is ook niet erg, omdat ziekmakende legionellabacteriën meestal niet in de leidingen thuis zitten. En zelfs als er ziekmakende legionella in zitten, krijgen mensen bijna nooit een longontsteking. Voor risicogroepen is deze kans wel groter.   

Is een besmetting met legionella te behandelen? 

Een longontsteking door legionella wordt behandeld met antibiotica. De meeste mensen genezen van de longontsteking na deze behandeling. 

Bronopsporing 

De GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) gaat bij elke melding van een legionellapatiënt na op welke manier de patiënt besmet kan zijn geraakt. Met deze bronopsporing wil de GGD voorkomen dat meer mensen ziek worden. Maar ondanks dit onderzoek blijft bij veel patiënten de bron van de besmetting onbekend. 

Hoe vaak komt een besmetting met legionella voor? 

De laatste jaren ligt het aantal meldingen van legionellose die iemand in Nederland heeft gekregen op ongeveer 400-680 mensen per jaar. Het aantal meldingen van mensen die ziek zijn geworden na een reis in het buitenland ligt elk jaar rond de 100 tot 150 patiënten. Het werkelijke aantal ligt hoger, omdat niet alle patiënten goed onderzocht kunnen worden. In de zomer zijn er meestal meer patiënten dan in de winter. Vochtig weer lijkt ook invloed te hebben.