Deelnemers die de open vraag hebben beantwoord benoemen vaak wat ze vinden van de adviezen en communicatie vanuit de overheid en delen hun zorgen en onvrede. Een groep deelnemers deelt een sterk ongenoegen gericht op de overheid. De vrije opmerkingen in deze meetronde schetsen een maatschappelijk beeld waarbij corona minder op de voorgrond staat.

Deelnemers benoemen nog wel zorgen over een mogelijke opleving van het virus in het najaar en de impact die bijbehorende maatregelen kunnen hebben op de maatschappij. Daarnaast noemen deelnemers gebrek aan informatie en communicatie vanuit de overheid over het vaccinatieprogramma, het besmettingsrisico, richtlijnen, reflectie op de effectiviteit van coronamaatregelen en voorbereiding van een toekomstplan voor een eventuele opleving van het virus in het najaar. Daarbij uiten deelnemers ook zorgen over andere maatschappelijke crisissen zoals de inflatie en gascrisis.

Ten opzichte van de vorige meetronde vulden ongeveer evenveel deelnemers een vrije opmerking in (toen 16%). Hieronder beschrijven we de belangrijkste thema’s die in deze meetronde naar voren komen:

Deelnemers geven aan dat zowel mensen in hun omgeving als de overheid minder aandacht lijken te hebben voor corona. Dit uit zich doordat er minder over wordt gesproken of minder informatie beschikbaar wordt gemaakt. Daarnaast wordt opgemerkt dat oude gewoontes en gedragingen, zoals handen schudden en geen afstand houden weer vaker voorkomen.

Naast opmerkingen over het coronavirus benoemen deelnemers deze meetronde zorgen over verschillende maatschappelijke problemen. Zo benoemen deelnemers zorgen over de oorlog in Oekraïne en Rusland, de gascrisis, de klimaatcrisis, inflatie, het vluchtelingenbeleid en de zorgachterstanden. Deze zaken plaatsen corona voor veel deelnemers meer op de achtergrond.

De ernst van het virus op dit moment wordt door de deelnemers verschillend ervaren. Een groep deelnemers geeft aan dat corona voorbij is, dat zij het virus inmiddels als een griepje zien, of dat het onderdeel is geworden van het leven. Deze deelnemers zijn er (bijna) niet meer mee bezig en pakken het oude leven weer op.

Aan de andere kant geeft een groep deelnemers aan dat corona nog niet weg is.  De manier waarop deelnemers zich hier zorgen over maken verschilt. Een deel van deze groep deelnemers ervaart momenteel geen direct risico van het coronavirus. Zij uiten hun zorgen over de eventuele maatregelen bij een opleving van het virus in het najaar en wat hiervan de consequenties zijn op sociaal, economisch en maatschappelijk vlak. Deelnemers geven aan geen strenge maatregelen zoals een harde lockdown meer te willen.

Een ander deel van de groep die zich nog wel zorgen maakt om het coronavirus, geeft juist aan zorgen te ervaren over de besmettingen in hun omgeving, eventuele toenemende besmettingen in het najaar en de fysieke impact van het coronavirus op de korte en lange termijn zoals long-covid. Zij geven hierbij aan dat andere mensen geen rekening meer houden met basismaatregelen. Deze groep geeft aan dat het hen zou helpen als de overheid de adviezen blijft benadrukken en dat men vaker afstand houdt, geen handen geeft, handen wast of een mondkapje draagt.

Sinds de laatste versoepelingen in maart 2022 geven deelnemers aan communicatie vanuit de overheid te missen. In deze meetronde wordt de sterke behoefte naar meer informatie herhaald. In sommige gevallen wordt dit samen genoemd met een afname van het vertrouwen in de overheid. De behoefte aan communicatie en informatie richt zich deze meetronde op verschillende thema’s.

Deelnemers vragen om vaker geïnformeerd te worden over de infectiegraad, de dreiging en ernst van het virus. Ook vragen deelnemers om duidelijkheid over de toekomstplannen, het vaccinatieprogramma en de herhaalprik. Daarnaast geven deelnemers aan dat zij graag zien dat de overheid de basismaatregelen en adviezen blijft benadrukken. Andere onderwerpen waar deelnemers aandacht voor vragen zijn de effecten van long-covid en openbaarheid van de oversterfte data.

Daarnaast wordt de wens geuit om te reflecteren op maatregelen en die te beoordelen op effectiviteit. Zodat als het nodig is, alleen maatregelen die bewezen effectief zijn worden ingezet.

Een groep deelnemers heeft zorgen over de voorbereiding van de overheid op een mogelijke opleving van het virus in het najaar. Deelnemers vragen zich af of er een toekomstplan klaarligt en welke (effectieve) maatregelen bij welke situatie gaan gelden. Deelnemers benoemen weinig vertrouwen te hebben dat de overheid alert is op toenemende besmettingen en tijdig zal ingrijpen. Daarbij geven deelnemers aan te hopen dat de overheid leert van haar misstappen en van reflectie op de eerdere aanpak en dat dit wordt meegenomen in het plan voor een eventuele opleving van het virus.

Deelnemers geven aan bij een nieuwe opleving geen strengere maatregelen meer te willen, zoals een harde lockdown of coronatoegangsbewijs. De zorgen over strengere maatregelen zijn gericht op de maatschappelijke, economische, mentale en fysieke impact die corona en maatregelen hebben. Deelnemers benoemen dat de gevolgen van maatregelen te zwaar wegen. Deelnemers benoemen ook zorgen over de draagkracht van de maatschappij, zeker naast andere crisissen die momenteel spelen. Zo levert bijvoorbeeld het idee om te ventileren in de winter veel weerstand en spanning op met de huidige gascrisis.

Deelnemers spreken regelmatig over de rol van eigenverantwoordelijkheid, verantwoordelijkheid van sectoren en overheidsverantwoordelijkheden met betrekking tot de maatregelen en toekomstplannen. Een groep deelnemers geeft aan de eigen verantwoordelijkheid in het naleven van de maatregelen juist fijn te vinden en hier goed mee om te kunnen gaan. Zij proberen zich aan de basismaatregelen te houden en hun gezonde verstand te gebruiken. Deze groep uit wel behoefte aan het benadrukken van basisadviezen door de overheid en wil dat de overheid hierbij de verantwoordelijkheid neemt en sturing geeft.

Een andere groep deelnemers benoemt niet achter de eigen verantwoordelijkheid van sectoren in de sectorplannen te staan. Er is behoefte aan een duidelijk toekomstgericht plan bij een opleving, met een balans tussen eigen verantwoordelijkheid in basismaatregelen en verantwoordelijkheid van de overheid in het ondersteunen van maatregelen en sectorplannen. Ook voorzorgsmaatregelen worden genoemd zoals gezonder leven en het aantal ziekenhuisbedden. Deelnemers maken zich daarbij zorgen dat het draagvlak voor maatregelen bij een nieuwe opleving beperkt is.

Deze meetronde benoemen deelnemers de coronavaccinatie in hun vrije opmerking. Zo benoemt een groep deelnemers zorgen over (mogelijke) bijwerkingen van het vaccin. Daarnaast benoemen deelnemers meer informatie en communicatie te willen over de start, snelheid en volgorde van leeftijdsgroepen in het vaccinatieprogramma met de herhaalprik dit najaar. Enkele deelnemers geven aan behoefte te hebben aan meer vrijheid in de keuze van het vaccin en in de timing van de beschikbaarheid. Ook is er behoefte aan informatie over de optie om een ‘traditioneel’ eiwit vaccin (niet gebaseerd op mRNA technologie) te krijgen.

Daarnaast benoemt een groep deelnemers meer informatie te willen over welke aanpassingen zijn gemaakt in het coronavaccin en wat de (verbeterde) effectiviteit is van de nieuwe vaccins. Verder is niet voor iedereen duidelijk wat de noodzaak nog is voor het nemen van een herhaalprik. Factoren die hierbij meegenomen worden zijn de verminderde ernst van de omikronvariant, de effectiviteit van het vaccin (met of zonder aanpassingen) en de al bestaande immuniteit. De vraag die wordt gesteld is: Draagt het nemen van een herhaalprik nog bij aan de bestrijding van het coronavirus en/of een verminderde kans om ernstig ziek te worden?