De Metropoolregio Amsterdam (MRA) en het Rijk werken samen aan een Verstedelijkingsstrategie voor de MRA. Een van de uitgangspunten voor die strategie is dat de verstedelijkingskeuzes moeten bijdragen aan een gezonde en leefbare MRA. 

Deze verkennende analyse van het RIVM geeft een blik op de huidige situatie van leefomgeving en gezondheid in de MRA, als ook in relatie tot de verstedelijkingsplannen. Het RIVM heeft deze analyse uitgevoerd met behulp van experts van het RIVM en betrokken GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)-en, provincies en gemeenten op basis van beschikbare data en trends. 

In deze analyse is gekeken naar de uitdagingen en kansen die de omgeving biedt om de gezondheid te beschermen en te bevorderen. Daarnaast is geanalyseerd waar bewoners meer of minder kwetsbaar zijn vanuit sociaaleconomisch en gezondheidsperspectief. Dit is gecombineerd in een integrale kaart en vervolgens zijn de geplande woningbouwlocaties in de MRA hier overheen gelegd. Waar mogelijk zijn ook de andere plannen en opgaven voor de MRA (m.n. energie, groen, mobiliteit) meegenomen in de analyse. Op deze manier is een verkenning van opgaven, kansen en risico’s van verstedelijking in relatie tot leefomgeving en gezondheid gemaakt. 

Een gezonde leefomgeving is een leefomgeving waar bewoners zich prettig voelen, die uitnodigt tot gezond gedrag, ontspannen en ontmoeten en waar de negatieve invloed op de gezondheid (bijvoorbeeld door luchtverontreiniging of geluid) zo klein mogelijk is. Daarnaast zijn vanuit gezondheidsperspectief bestaande sociaaleconomische gezondheidsverschillen een grote opgave. Voor het inrichten van een gezonde leefomgeving is daarom noodzakelijk om verschillen tussen meer en minder kwetsbare bevolking te identificeren. 

Voor de bevolkings-as is gekeken waar in de regio meer en minder kwetsbare bevolking woont, aan de hand van de gezondheidssituatie en sociaaleconomische positie van bewoners. Voor de omgevings-as is gekeken waar de omgeving in de regio ongezonder of gezonder is. Hiervoor is gebruik gemaakt van gegevens over o.a. milieugezondheidsrisico (lucht en geluidbelasting), geluidhinder, verkeersveiligheid, hittestress, toegankelijkheid van groene en blauwe gebieden, mobiliteitsnetwerken en voorzieningen. Op basis van deze gegevens is een overzichtskaart gemaakt die een beeld geeft van de huidige stand van zaken met betrekking tot leefomgeving en gezondheid in de MRA. 

Op deze overzichtskaart wordt duidelijk zichtbaar in welke gebieden er sprake is van stapeling: een combinatie van ongezonde omgeving én kwetsbaardere bevolking (wat betreft sociaaleconomische positie en gezondheid). Door de toekomstige trends en verstedelijkingsplannen hier naast/overheen te leggen is met behulp van experts een inschatting gemaakt van waar opdrachten, kansen en risico’s liggen om een gezonde leefomgeving te creëren en behouden. 

Per deelgebied is een gedetailleerd narratief opgesteld met aandachtspunten en kansen voor de gezonde leefomgeving. Hierin worden verschillende middelen toegelicht die nodig zijn om de leefomgeving te verbeteren en daadwerkelijk toegankelijk te maken voor alle mensen per deelgebied

Tot slot zijn negen overkoepelende uitdagingen voor de MRA en een eerste aanzet tot handelingsperspectief voor zowel gezondheidsbescherming als bevordering toegevoegd. 

Dit onderzoek betreft een verkennende kwalitatieve analyse. Er zijn aanbevelingen opgenomen voor vervolgonderzoek, zoals bijvoorbeeld een kwantitatieve analyse en projecties voor bepaalde thema’s en een analyse op wijk- of buurtniveau in samenwerking met gemeenten en GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)-en.