Om inzicht te krijgen in de mentale gezondheid van jongeren, stelden we hen vragen over psychische klachten, stress, eenzaamheid en zelfdodingsgedachten. Hier bespreken we de resultaten van de meetronde van maart 2023. Dit is het zevende kwartaalonderzoek onder jongeren en onderdeel van het Gezondheidsonderzoek COVID-19.
Mentale klachten onder jongeren blijven gelijk
Jongeren konden aangeven hoe zij zich de afgelopen 4 weken voelden. 1 op de 3 geeft aan mentale klachten te ervaren. Na een piek in maart 2022 en de voorzichtige daling in de zomerperiode (juni en september), blijft het percentage jongeren met mentale klachten hangen boven de 30% (zie grafiek).
Anders dan in het vragenlijstonderzoek namen bezoeken aan de huisarts voor mentale klachten toe, vergeleken met het eerste kwartaal van 2019. Mentale klachten worden door huisartsbezoek geregistreerd als depressie/depressieve gevoelens. Een mogelijke verklaring is dat meer jongeren bij mentale klachten naar de huisarts gaan.
Groepen die meer kans hebben op mentale klachten zijn jongeren die stress ervaren door eigen problemen, de combinatie van alles wat ze moeten doen, om school of huiswerk of door overige zaken. Ook jongeren die emotioneel eenzaam zijn, dus minder (betekenisvolle) contacten hebben dan ze zouden willen, hebben meer kans op mentale klachten.
Jongeren denken evenveel na over zelfdoding
Jongeren kregen de vraag of zij er in de laatste 3 maanden serieus aan dachten om een eind aan hun leven te maken. 14% van de jongeren gaf aan deze serieuze gedachten aan zelfdoding wel eens tot heel vaak te hebben gehad. Dit is bijna gelijk aan december 2022 (zie grafiek). Jongeren kwamen nog steeds vaker bij de huisarts vanwege zelfdodingsgedachten of -pogingen dan voor de pandemie. Vergeleken met het laatste kwartaal van 2022 was er wel een afname.
Sommige groepen denken meer over zelfdoding na. Vooral emotioneel eenzame jongeren en jongeren met mentale klachten zijn vatbaar voor deze gedachten. Ook jongeren die aangeven dat ze stress ervaren om eigen problemen of de thuissituatie hebben meer kans op zelfdodingsgedachten.
Kaderblok
Denk je soms aan zelfmoord? En heb je nu hulp nodig? Bel gratis 113 of 0800-0113. Of ga naar 113.nl voor online hulp of coaching.
Eenzaamheid onder jongeren blijft gelijk
We vroegen jongeren hoe vaak zij zich in de laatste 4 weken eenzaam voelden. 45% voelde zich enigszins tot sterk eenzaam. Dit percentage is hetzelfde als in de vorige ronde.
Eenzaamheid komt vaak samen voor met mentale klachten en stress om de thuissituatie, eigen problemen of wat anderen van vinden. Ook is er een verband tussen zelfdodingsgedachten en eenzaamheid. Andersom hebben jongeren met meer vertrouwen in de toekomst juist minder kans om zich eenzaam te voelen.
Bijna helft van de jongeren ervaart stress
In maart 2023 voelde 47% van de jongeren zich in de laatste 4 weken (zeer) vaak gestrest. Na de sterke stijging tussen december 2021 en maart 2022, is een voorzichtige daling en stabilisering van gevoelens van stress onder jongeren.
Sommige situaties zorgden voor meer stress bij jongeren dan andere. De meeste stress werd veroorzaakt door school (29%), de combinatie van alles wat jongeren moeten doen (27%), de mening van anderen (15%) en eigen problemen (16%). De ervaren stress door de coronasituatie daalde in een jaar tijd van 20% in maart 2022 naar 7% in maart 2023 (zie grafiek).
Ervaren stress per factor
Sla de grafiek Ervaren stress door... over en ga naar de datatabelIn de vragenlijst staan voorbeelden bij sommige antwoordopties. Zo kan stress door school of huiswerk ook gaan om stress door werk. Bij stress door situatie thuis staat ‘Ik voel me gestrest door mijn situatie thuis (zoals zorgen, problemen of ruzies thuis)’. Bij eigen problemen staan deze voorbeelden: mijn gezondheid, ruzies met anderen, geheimen of schulden. Stress door wat anderen vinden gaat om de mening van anderen over de deelnemer zelf: ‘wat anderen van me vinden’. Bij stress door alles wat ik moet doen staat tussen haakjes ‘school of huiswerk, werk, social media, bijbaantje, sporten, etc.’. Bij stress door de coronaperiode of maatregelen staan geen voorbeelden. Jongeren die stress voelen door overige zaken noemen in een vervolgvraag vaak onderwerpen die te maken hebben met wie ze zijn, bijvoorbeeld geaardheid, relaties met belangrijke mensen in hun leven, onzekerheid over hun eigen toekomst en keuzes of vragen over zingeving.
Eenzaamheid en stress hebben veel invloed op elkaar. Groepen die duidelijk meer kans hebben op stress zijn jongeren met mentale klachten en jongeren met lichamelijke klachten zoals geheugen- of concentratieproblemen, buikpijn, prikkelbaarheid en moeheid.
Jongeren maken zich zorgen om inflatie en woningmarkt
Omdat er inmiddels veel meer speelt dan corona, staat er sinds vorige ronde een vraag in de vragenlijst over verschillende maatschappelijke ontwikkelingen. Daaruit blijkt dat jongeren banger zijn dat bijvoorbeeld inflatie (59%) of de woningmarkt (53%) hen persoonlijk zullen raken dan dat ze zich zorgen maken over mogelijke coronamaatregelen (12%) of een coronabesmetting van henzelf of een dierbare (7%) (zie grafiek).
Meer informatie over hoe het met jongeren gaat
Waarom zitten jongeren slecht in hun vel? Wat zou hen helpen om zich beter te voelen? Deze ronde konden jongeren antwoord geven op deze vragen, die meer inzicht geven in hun mentale klachten. Vooral drukte en prestatiedruk zit jongeren dwars, waardoor ze veel behoefte hebben aan rust en acceptatie. De antwoorden op de open vragen staan beschreven op de pagina Mentale klachten uitgelegd door jongeren zelf.
Meer informatie over hoe mentale klachten van jongeren mogelijk gelinkt zijn aan de gebeurtenissen die zij meemaakten tijdens de coronaperiode staat op de pagina Ervaringen tijdens corona. Jongeren die aangaven dat ze behoefte hebben aan mentale hulp, vroegen we ook of ze die hulp hebben gevonden. Zie daarvoor de pagina Hulpbehoefte. Verder lijken veel van de lichamelijke klachten die jongeren rapporteren verband te houden met mentale klachten. Bekijk daarvoor ook de pagina Lichamelijke gezondheid.