Over jongeren zijn 6 eerdere metingen verschenen. Vanaf meetronde 3 zijn ook volwassenen (26 jaar en ouder) onderzocht. Hieronder vatten we de belangrijkste resultaten over de jongeren samen. 

Jongeren bezoeken de huisarts onverminderd vaak voor mentale klachten sinds coronapandemie 

In het eerste kwartaal van 2023 bezochten jongeren van 15-24 jaar de huisarts duidelijk vaker sinds corona, vooral voor mentale klachten, zoals angst, depressie, hevige stress en suïcide(pogingen). Ook lichamelijke klachten die vaak samengaan met mentale klachten, zoals duizeligheid en moeheid, komen vaker voor in de huisartsengegevens. Hoewel jongeren in 2021 en 2022 nog minder vaak naar de huisarts gingen voor moeheid dan in 2019, is dit in 2023 omgeslagen. Angstige gevoelens, eerder ook al hoger dan voor corona, kwamen in het eerste kwartaal van 2023 11% vaker voor dan in het eerste kwartaal van 2022. 

Meer huisartsenbezoek rondom zelfdoding dan in 2019 

Vergeleken met dezelfde periode in 2019, bezochten 15 – tot 24-jarigen de huisarts in het eerste kwartaal van 2023 24% meer voor suïcide. Het verschil met 2019 is wel kleiner dan het eerder in de pandemie. In het laatste kwartaal van 2021 was dit nog 51% hoger dan vóór corona. Deze cijfers kunnen gaan om zelfdodingspogingen met en zonder fatale afloop, maar ook om suïcidale gedachten. Ook in het vragenlijstonderzoek blijft het aantal jongeren dat aangeeft zelfdodingsgedachten heeft onverminderd hoog. Op 18 april 2023 verscheen hierover een nieuwsbericht op de website van het RIVM. 

Aantal jongeren dat zelf aangeeft mentale problemen te hebben stabiel

In het vragenlijstonderzoek zagen we na de laatste lockdown een sterke stijging in het percentage jongeren met mentale klachten: van 25% in september 2021 naar 39% in maart 2022. Na de piek in maart 2022 bleef het percentage stabiel boven de 30%. Ook in maart 2023 had 1 op de 3 jongeren mentale klachten. De cijfers over zelfdodingsgedachten hebben een vergelijkbaar verloop (8% in september 2021, 17% in maart 2022 na de lockdown, 15% in op december en 14% in maart 2023). Het aantal jongeren met mentale klachten blijft dus hoog. Hoewel de huisartsengegevens duiden op een stijging van het aantal jongeren met mentale klachten, laat het vragenlijstonderzoek een stabilisatie zien. 

Jongeren met mentale klachten hebben behoefte aan acceptatie 

Hoe komt het dat het aantal jongeren met mentale klachten hoog blijft sinds de coronapandemie? Jongeren die aangaven dat ze mentale klachten, zelfdodingsgedachten of behoefte hadden aan mentale hulp, kregen deze ronde de vraag hoe dat kwam. Jongeren vertellen dat ze depressieve gedachten over zichzelf hebben en onzeker zijn over hun toekomst. Sommigen hebben al veel langer mentale klachten. Vooral een deel van de jongeren met zelfdodingsgedachten geeft aan het leven als doelloos of leeg te ervaren. Sommige jongeren hebben moeite met sociale contacten door een diagnose als autisme of adhd. Overkoepelend komt een behoefte aan acceptatie naar voren: het verbonden voelen met anderen en tevreden kunnen zijn met zichzelf. 

Gebrek aan rust 

Voor die verbondenheid en om erachter te komen wie ze zijn, hebben ze behoefte aan rust. Maar veel van hen geven juist aan dat ze heel druk zijn. Dit zorgt voor stress, waardoor ze voor hun gevoel geen tijd hebben om na te denken of leuke dingen te doen. Geldgebrek, woningnood en prestatiedruk zorgen ook voor onrust en dragen bij aan de onzekerheid die jongeren voelen over hun eigen toekomst. Verder geven jongeren aan dat de woningnood ervoor zorgt dat ze langer bij hun ouders wonen of een woning huren dan ze zouden willen. Gebrek aan rust en verbinding kunnen ook komen door de thuissituatie van jongeren, zoals mantelzorger zijn voor een zieke ouder of ruzie thuis.  

Behoefte aan rust, een gesprek of behandeling 

Jongeren konden ook antwoord geven op de vraag wat hen zou helpen om zich beter te voelen. Vaak noemden ze dat ze behoefte hebben aan meer rust. Meer vrije tijd en minder prestatiedruk, maar ook genoeg geld en een fijne woonruimte kunnen daarvoor zorgen. Daarnaast hebben ze behoefte aan praten met hun ouders of geliefde en willen ze uitingen van liefde ontvangen en begrip ervaren. Sommigen geven aan dat spiritualiteit iets is dat hen kan helpen om de zin van het leven te ervaren. Veel jongeren geven aan dat behandeling van een psycholoog hen zou helpen, of dat ze nu al mentale hulp krijgen en zich daar beter door voelen. Anderen zeggen dat een diagnose voor de ervaren mentale of lichamelijke gezondheidsklachten rust kan geven. Daarnaast zijn behandelingen in de vorm van medicatie of een operatie oplossingen voor jongeren die zich neerslachtig voelen door lichamelijke aandoeningen, zoals heftige allergieën, handicap of chronische pijn. 

Aanpak kwartaalonderzoek jongeren 

Het kwartaalonderzoek bestaat uit gegevens van 2 bronnen: het vragenlijstonderzoek en de huisartsengegevens. Tussen 13 en 27 maart 2023 vulden 5.285 jongeren (12-25 jaar) een vragenlijst in over hun mentale en lichamelijke gezondheid. De huisartsengegevens (Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn) gaan over het huisartsbezoek van jongeren (0-24 jaar) in de periode van januari tot en met maart 2023. Daarvoor houden huisartsen bij met welke gezondheidsklachten en aandoeningen jongeren in hun praktijk komen.  

Komende en eerdere metingen 

Dit kwartaalonderzoek wordt sinds september 2021 elke 3 maanden gedaan. Bekijk oudere resultaten op de pagina Eerdere metingen. De volgende meetronde staat gepland voor juni 2023.