Integrale aanpak van preventie, zorg en ondersteuning

Het is belangrijk om de zorg (voor ouderen) in zijn geheel te bekijken. Preventie, zorg en ondersteuning hangen met elkaar samen en worden daarom bij voorkeur ook in samenhang aangeboden. Huisartsenpraktijken, thuiszorgorganisaties, welzijnsorganisaties, gemeenten, zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van cliënten werken dan ook in nieuwe vormen en verbanden met elkaar samen.

Een voorbeeld hiervan zijn de ‘netwerken integrale ouderenzorg'.  Deze netwerken hebben onder andere als doel om ouderen en hun mantelzorgers te ondersteunen bij het thuis wonen. Het RIVM onderzoekt deze netwerken in het kader van het VWS-programma Langer Thuis.  De locatie en de kenmerken van de netwerken worden samen met de ervaringen van de professionals en ouderen in kaart gebracht.

Verspreid over heel Nederland bieden dit soort netwerken een groot en verschillend aanbod van activiteiten voor zowel ouderen als professionals (Factsheet mei 2021).

Professionals zijn positief over de samenwerking binnen deze netwerken (Factsheet februari 2021).  De resultaten van het onderzoek maken het mogelijk om van elkaar te leren. Ook kan het ministerie ondersteuning bieden als samenwerking nog niet goed tot stand komt. 

Andere voorbeelden van integrale samenwerkingsvormen zijn te vinden in de Lerende Evaluatie Juiste Zorg op de Juiste Plek, waarvan het RIVM de trekker is. Ook zijn er verschillende projecten om zorg beter te laten aansluiten op preventie. Zoals het digitaal loket Preventie in het Zorgstelsel. Dat biedt gemeenten, GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Gemeentelijke Gezondheidsdienst 'en en zorgverzekeraars informatie, tips en praktijkvoorbeelden om samen preventieve activiteiten voor risicogroepen op te zetten en te bekostigen. Daarnaast zijn vanuit het project Preventie in de Buurt kennis, voorbeelden en praktische tools ontwikkeld om samenwerking tussen zorg en preventie integraal en lokaal vorm te geven.

Integrale aanpak, ook internationaal

Zorg en ondersteuning voor (kwetsbare) ouderen wordt steeds integraler en in samenhang met preventie ingezet. Het RIVM werkte van 2015 tot 2019 met zeven Europese landen aan het beter organiseren van zorg voor ouderen zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dat kan onder andere door de samenwerking tussen zorg- en welzijnsprofessionals te verbeteren en de zorg af te stemmen op de behoefte van ouderen.

Dagbesteding voor mensen met dementie

De afgelopen jaren heeft het RIVM, vaak met collega-instituten als Wageningen Universiteit en Maastricht University, gewerkt aan vernieuwingen in de zorg voor mensen met dementie. Zo is onderzoek gedaan naar dagbesteding op zorgboerderijen voor mensen met dementie. Wat is bijvoorbeeld de waarde van deze vorm van dagbesteding ten opzichte van de reguliere? En welke lessen kunnen reguliere zorginstellingen (zoals verpleeghuizen) van zorgboerderijen leren? Naast zorgboerderijen kijken we of dergelijke initiatieven in de stad kunnen worden opgezet. Daarom werkt het RIVM, met Wageningen Universiteit, aan een groene dagbesteding in de stad. 

Langdurige zorg

Wat de langdurige zorg voor ouderen betreft onderzoekt het RIVM onder meer de toekomstige vraag naar en aanbod van langdurige zorg. Wat zijn knelpunten en oplossingen bij de langdurige zorg, en wat zijn de voor- en nadelen van het gebruik van domotica (‘zorg op afstand’).

Infectieziekten in verpleeghuizen

Ook houdt RIVM zich bezig met de feiten en cijfers over infectieziekten in verpleeghuizen. Het SNIV (Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen) ondersteunt verpleeghuizen om infecties te voorkomen en antibioticagebruik bij hun bewoners te beperken. Dit gebeurt onder andere door concrete verbetermaatregelen van bijvoorbeeld de hygiëne te geven. 

Geneesmiddelen en medische hulpmiddelen

Ouderen hebben vaker meerdere (chronische) ziekten tegelijk en gebruiken vaker meerdere geneesmiddelen tegelijk. Het gelijktijdig gebruiken van meer dan 5 soorten geneesmiddelen noemen we polyfarmacie. Het RIVM onderzoekt wat het effect van polyfarmacie is op gezondheid en welbevinden van ouderen. Zo blijkt er onvoldoende aandacht te zijn voor de interactie tussen geneesmiddelen, zijn behandelaars vaak onvoldoende op de hoogte welke medicatie patiënten slikken en worden er soms fouten gemaakt, bijvoorbeeld in de dosering van medicatie, als mensen na een verblijf in een ziekenhuis naar huis gaan. Ook wordt onderzocht of het mogelijk is om bijwerkingen van geneesmiddelen in verpleeghuizen te registreren.

Ook gebruiken ouderen door hun zorgvraag vaak medische hulpmiddelen, zoals chirurgische instrumenten of MRI magnetic resonance imaging (magnetic resonance imaging)-scans. Het RIVM voert onderzoek uit aan medische hulpmiddelen. We richten ons met name op medische hulpmiddelen met een hoog risico. Dergelijk onderzoek kan worden gedaan na een incident met een medisch hulpmiddel, naar aanleiding van signalen uit het veld of naar aanleiding van meldingen bij het Meldpunt Bijwerkingen Implantaten.