Verzamelen data

De peiling is door Kantar Research uitgevoerd in opdracht van het Netwerk GOR. Steekproefselectie en het verzamelen van data voor meetronde 2 liep van 7 december 2021 tot en met 27 december 2021. Van de 6.248 uitgenodigde personen vulden 4.751 jongeren de vragenlijst in (response van 76%). 3.894 deelnemers uit ronde 1 hebben ook deelgenomen aan ronde 2. 

Deelnemers meetronde 2

Van de deelnemers is 50% man (50% is vrouw). 41% van de deelnemers is tussen de 12 en 17 jaar oud en 59% van de deelnemers is tussen de 18 en 25 jaar oud. Van de deelnemers woont de meerderheid (82%) bij hun ouder(s). Een groot deel van de deelnemers (75%) volgt nog een vorm van onderwijs. De minderheid van de deelnemers (7%) heeft een migratieachtergrond. 17% van de deelnemers heeft een lage sociaaleconomische status en 83% heeft een hoge sociaaleconomische status. 54% van de deelnemers woont in een (zeer) sterk verstedelijkt gebied en 46% woont in een niet tot matig verstedelijkt gebied. De meeste deelnemers (21%) zijn woonachtig in Zuid-Holland. Slechts 2% van de deelnemers komt uit Zeeland.

Materiaal 

De dataverzameling vond online plaats met een geprogrammeerde vragenlijst. Deze vragenlijst is opgesteld door Netwerk GOR en bestond uit verschillende vragen met uiteenlopende antwoordcategorieën. De volgende onderwerpen kwamen aan bod:  

• sociaal-demografische kenmerken
• meegemaakte gebeurtenissen tijdens de coronaperiode 
• ervaren invloed van de coronamaatregelen
• algemene gezondheid
• mentale gezondheid
• fysieke gezondheid
• zorg- en ondersteuningsbehoeften
• uitgestelde zorg

Representativiteit en weegfactor

De steekproef is disproportioneel uitgezet naar provincie. Dit betekent dat elke provincie voldoende vertegenwoordigd is, ongeacht de afzonderlijke omvang van de provincie. Het streven was minimaal 200 deelnemers per provincie. Daarnaast is de steekproef getrokken op de verhouding in populatie op de achtergrondkenmerken geslacht, leeftijd en sociaaleconomische status (SES) van de kostwinnaar van het huishouden waar de respondent toe behoort. Daarnaast is er gecorrigeerd voor afwijkingen in representativiteit binnen de steekproef door weegfactoren toe te kennen op basis van geslacht, leeftijd, provincie en SES. Dit is gedaan door na afloop van de gegevensverzameling de steekproefsamenstelling te vergelijken met de populatiesamenstelling.

Data-analyse en presentatie resultaten 

Op de website staan gewogen cross-sectionele cijfers gepresenteerd. Dit helpt ons inzicht te bieden in hoe de Nederlandse jeugd heeft gerapporteerd op mentale en fysieke gezondheid, hulpbehoefte en ervaren invloed van de maatregelen.  

Daarnaast is er in deze ronde exploratief onderzoek uitgevoerd naar potentiële risico- en beschermende factoren. In deze verkennende analyses is gekeken naar de mogelijke invloed van sociaal-demografische kenmerken en het meemaken van een gebeurtenis tijdens de coronaperiode. De volgende groepen zijn met elkaar vergeleken:  

• Geslacht: meisjes ten opzichte van jongens.  
• Leeftijd: 12-17 jaar ten opzichte van 18-25 jaar.  
• Migratieachtergrond: heeft geen migratieachtergrond ten opzichte van heeft wel migratieachtergrond.
• SES: lage SES ten opzichte van hoge SES. 
• Woonsituatie: woont bij ouders (thuiswonend) ten opzichte van woont niet bij ouders.  
• Stedelijkheid: woont in een niet tot matig stedelijk gebied ten opzichte van woont in een (zeer) sterk stedelijk gebied. 
• Meegemaakte gebeurtenissen: heeft nog last van meegemaakte gebeurtenis(sen) ten opzichte van geen gebeurtenis meegemaakt en van geen last meer van meegemaakte gebeurtenissen.

Om te toetsen welke kenmerken invloed kunnen hebben op gerapporteerde mentale en fysieke gezondheid, hulpbehoefte en ervaren invloed van de maatregelen, zijn chi-kwadraattoetsen uitgevoerd. Gezien de grootte van de steekproef is een significantieniveau van 1% aangehouden (p ≤ .01). De volledige tabellen zijn te vinden in de bijlage ‘Feitenblad integrale gezondheidsmonitor COVID-19: 2e kort-cyclische gegevensrapportage jeugd’.

Om regionale verschillen in kaart te brengen, zijn de mentale en fysieke gezondheid, hulpbehoefte en ervaren invloed van de maatregelen per provincie bekeken. De volledige resultaten per provincie zijn te vinden in de bijlage ‘Feitenblad integrale gezondheidsmonitor COVID-19: 2e kort-cyclische gegevensrapportage jeugd’. 

Persconferentie 18 december 2021

Tijdens de dataverzameling vond op 18 december 2021 een persconferentie plaats. Het kabinet kondigde een lockdown aan waarbij alle onderwijsinstellingen, niet-essentiële winkels en horeca de deuren moesten sluiten van 19 december tot 14 januari 2022. Om te controleren of deze aanscherpingen invloed hebben gehad op de algemene, mentale en fysieke gezondheid van de deelnemers, zijn chi-kwadraattoetsen uitgevoerd. Gezien de grootte van de steekproef is een significantieniveau van 1% aangehouden (p ≤ .01). 

We zien een significant effect op de fysieke gezondheid van de jongeren.  Jongeren die na de persconferentie hebben deelgenomen, rapporteren vaker dat zij (zeer) vaak problemen met concentratie en geheugen ervaren dan de jongeren die voor de persconferentie hebben deelgenomen. Bij de overige fysieke klachten zien wij geen significant verschil.

We zien geen significant effect op de algemene en mentale gezondheid in onze onderzoeksgroep. Dit betekent dat de algemene en mentale gezondheid van de jongeren die voor de persconferentie hebben deelgenomen gelijk is aan de algemene en mentale gezondheid van de jongeren die na de persconferentie hebben deelgenomen.

Over de surveillance van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn 

De surveillancecijfers van Nivel Zorgregistraties zijn bedoeld voor de signalering van (infectie-)ziekten in de algemene bevolking, maar kunnen ook gebruikt worden voor de monitoring van andere acute klachten. Er zijn wekelijks cijfers beschikbaar over symptomen en aandoeningen in de Nederlandse bevolking op basis van geanonimiseerde gegevens uit elektronische medische dossiers van huisartsenpraktijken. De cijfers worden berekend als het aantal personen dat de huisarts in die week raadpleegde voor bepaalde symptomen of aandoeningen, gedeeld door het totaalaantal ingeschreven patiënten in de praktijk (prevalentie cijfers). De gegevens zijn afkomstig van ongeveer 380 huisartsenpraktijken met ongeveer 1,6 miljoen patiënten (9% van de Nederlandse bevolking). De gegevens over de symptomen en aandoeningen worden routinematig geregistreerd, gebruikmakend van de ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care) (International Classification of Primary Care, versie 1). Dit classificatiesysteem wordt in Nederland door alle huisartsen gebruikt.

Acute gezondheidsproblemen/condities die mogelijk (direct of indirect) gerelateerd zijn aan de coronapandemie, zoals gepresenteerd aan huisartsen, zijn in kaart gebracht. We richten ons op een aantal niet-specifieke symptomen die een fysieke en/of mentale oorzaak kunnen hebben. Het gaat om zowel symptomen die zijn geregistreerd bij episodes van aandoeningen en symptomen die niet aan een aandoening worden toegeschreven. Een deel van deze symptomen worden door het RIVM genoemd als mogelijke langdurige klachten na het doormaken van een infectie met het coronavirus (een directe link is echter niet te maken: besmetting wordt niet geregistreerd in deze data). Zie onderstaande tabel voor de geïncludeerde symptomen en ICPC codes.

Lijst met niet-specifieke symptomen en overeenkomende ICPC-1 codes

* Relevant voor Long covid volgens de RIVM-lijst.

Specifiek voor jongeren is het belangrijk om te vermelden dat het in Nederland vanaf 12 jaar is toegestaan om zelf naar de huisarts te gaan (zonder begeleiding van ouder/verzorger). Tot 16 jaar geldt wel dat hiervoor toestemming nodig is van een ouder/verzorger. Dat betekent dat de beslissing om met een bepaalde klacht naar de huisarts voor de jongere leeftijdsgroepen niet volledig in handen ligt van degene met de klachten. Dit is echter zo in ieder jaar, en verklaart geen verschillen over de tijd.