De grenswaarde voor titaniumdioxide

Voor een grenswaarde voor de werkplek adviseert ANSES 0,8 microgram titaniumdioxide/m³ als 8-uurs tijdgewogen gemiddelde (TGG). Dit betekent dat de gemiddelde blootstelling niet hoger mag zijn tijdens een werkdag van 8 uur. Voor korte blootstelling (15-minuten TGG) adviseert ANSES French agency for Food, Environmental and Occupational Health Safety (French agency for Food, Environmental and Occupational Health Safety) een grenswaarde van 4 microgram/m³.

Volgens ANSES beschermen deze grenswaarden werknemers tegen ontstekingen in de longen. Zulke reacties kunnen de eerste stap zijn in de ontwikkeling van longkanker. Dat blijkt uit proefdieronderzoek na inademing van titaniumdioxide nanodeeltjes.

Onderzoek naar de grenswaarde

Voor het bepalen van de grenswaarde heeft ANSES bestaande gegevens gezocht. Wat is er bekend over titaniumdioxide nanodeeltjes in mensen en proefdieren? ANSES koos uiteindelijk de gegevens uit proefdieronderzoek met ratten, muizen en hamsters voor het berekenen van de grenswaarde.

De dieren werden 13 weken lang blootgesteld aan titaniumdioxide nanodeeltjes in de lucht. Voor elke diersoort gebruikten de onderzoekers drie verschillende concentraties titaniumdioxide: 0,5 mg/m³, 2 mg/m³ of 10 mg/m³. Na de laatste blootstelling bekeken de onderzoekers de dieren nog maximaal 52 weken. Ze keken of de dieren nog klachten ontwikkelden of dat sommige effecten weer verdwenen.

Startpunt voor grenswaarde

Ratten waren in dit onderzoek het meest gevoelig voor titaniumdioxide nanodeeltjes. Zij lieten effecten zien bij lagere blootstelling dan muizen en hamsters. Bij een blootstelling van 2 mg/m³ zagen de onderzoekers ontstekingsreacties in de longen van de ratten. En bij 10 mg/m³ ook beginnende longtumoren. Bij blootstelling aan 0,5 mg/m³ zagen ze deze effecten niet. Deze blootstelling aan 0,5 mg/m³ gebruikt ANSES als startpunt voor de grenswaarde.

Aanpassing naar de dagelijkse werkelijkheid

ANSES rekende de waarde om naar de situatie voor de mens. Mensen zijn geen ratten, en de ene persoon is gevoeliger dan de andere. Ook vertaalde ANSES de 13 weken blootstelling in proefdieren naar lange blootstelling in de mens.

Tot slot paste ANSES de waarde nog aan voor onzekerheden in de gebruikte gegevens van het proefdieronderzoek. Na deze correcties kwamen ze uit op een 8-uurs TGG van 0,8 microgram/m³. Om een 15-minuten TGG te berekenen, vermenigvuldigde ANSES de 8-uurs TGG met een factor 5. Dit is een standaard manier van omrekenen.

Wat vindt het RIVM?

Vergelijken met andere grenswaarden voor titaniumdioxide

ANSES is niet het enige instituut dat een grenswaarde voorstelt voor titaniumdioxide nanodeeltjes. Ook het Amerikaanse NIOSH en het Deense NRCWE hebben voorstellen gedaan. Omdat zij vinden dat er geen veilige drempelwaarde is, gaan deze voorstellen beide uit van een risicobenadering. Dat betekent dat een blootstellingsniveau wordt berekend dat overeenkomt met een bepaald extra kankerrisico.

Nederland: geen wettelijke grenswaarde voor titaniumdioxide

Nederland heeft nu geen wettelijke grenswaarde voor titaniumdioxide voor de werkplek. Binnen REACH Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals ) is titaniumdioxide wel geclassificeerd als “verdacht kankerverwekkend bij inademing” (Categorie 2). Als Nederland wel een wettelijke grenswaarde voor titaniumdioxide wil afleiden, kunnen de onderbouwingen van ANSES, NRCWE en NIOSH hiervoor richting geven.

Streefrisico’s en verbodsrisico’s voor kankerverwekkende stoffen

Streefrisico’s en verbodsrisico’s worden gebruikt voor het bepalen van grenswaarden bij blootstelling aan kankerverwekkende stoffen zonder veilige drempelwaarde. In Nederland is het streefrisico 4 op de 100.000 voor 40 jaar beroepsmatige blootstelling. Als 1 miljoen mensen 40 jaar werken worden er dan 40 ziek door blootstelling aan de stof. Dit noemt men een verwaarloosbaar risico. Het verbodsrisico is in Nederland 4 op de 1000. Dit niveau mag nooit overschreden worden.

Hoe doen Denemarken en de VS Verenigde Staten (Verenigde Staten) het?

Het Deense NRCWE heeft een grenswaarde berekend van 0,04 microgram/m³ als streefrisico. Als verbodsrisico geldt dan 4 microgram/m³. De grenswaarde van ANSES ligt dus in dezelfde orde van grootte als het Deense streefrisico. Net als ANSES baseert NRCWE de grenswaarde op ontstekingsreacties in de longen. NRCWE gebruikte wel gegevens uit andere proefdierstudies met ratten als basis.

NIOSH adviseert een waarde van 300 microgram/m³ bij een extra kankerrisico van 1:1000 bij 40 jaar beroepsmatige blootstelling. Deze waarde onderbouwt NIOSH op de gevonden longtumoren bij ratten en niet op het veroorzaken van ontstekingen.

Dat landen verschillende grenswaarden hebben voor dezelfde stof, komt vaker voor. Dit gebeurt ook bij niet-nanomaterialen. Ieder instituut heeft zijn eigen keuzen om tot een grenswaarde te komen. Er kunnen verschillen zijn in de beschikbare studies. Ook gebruiken instituten mogelijk andere gegevens uit de studies. Of ze hebben eigen omrekeningsfactoren.