Vis maakt wereldwijd ongeveer 17 % uit van de dierlijke eiwitten die de mens consumeert. Grootschalige commerciële visboerderijen, ook wel ’fishfarms’ genoemd kweken een toenemend percentage van deze vis.

Toepassingen van nanotechnologie in de vissenkweek

Nanotechnologie wordt steeds vaker toegepast in de vissenkweek. In visvoer, maar ook om het water van de visboerderijen te zuiveren. Daarnaast kunnen nanodeeltjes aan kunstmatig aas worden toegevoegd. Dat zorgt ervoor dat het aas het invallend licht in alle richtingen reflecteert. Zo kunnen de vissen het aas beter waarnemen.

Ziektedruk verlagen

Door de grootschalige kweek van vis is er meer ziekte onder de vissen. Hierbij kun je onderscheid maken tussen ziektes die niet overdraagbaar zijn van vis op vis en ziektes die wél overdraagbaar zijn.

• Slechte waterkwaliteit (onder andere door de uitwerpselen van de vissen) en ondervoeding veroorzaken niet-overdraagbare ziektes. Dit laatste komt vaak voor. Simpelweg doordat er te veel vissen in een klein bassin of in een klein leefnet zitten.
• Overdraagbare ziektes door virussen en schadelijke micro-organismen leiden vaak tot grootschalige vissterfte in de viskwekerijen. Om deze ziekteverwekkers te onderdrukken, voegen de kwekers preventief antibiotica toe aan het water en het vissenvoer.

Nanotechnologie in visvoer en antibiotica

Tegenwoordig wordt bij de grootschalige vissenkweek vaker nanotechnologie toegepast. Dit gebeurt onder andere om de opname van voedingsstoffen te verhogen. Dat kun je bereiken door de voedingsstoffen in een nanovorm aan het voer toe te voegen. Zo groeien vissen bijvoorbeeld 24-30 % sneller als je ijzer in nanovorm toevoegt aan vissenvoer, dan bij dezelfde toevoegde hoeveelheid ijzer in niet-nanovorm.

Ook worden steeds vaker zogenaamde “nano-nutraceuticals” aan het voer toegevoegd. Dit zijn geneesmiddelen zoals antibiotica in een nanovorm. Dit wordt gedaan om de opname van de geneesmiddelen te vergroten. Net als bij het toevoegen van nanonutriënten aan vissenvoer. Een voordeel van deze vorm van medicatie is dat minder geneesmiddel nodig is voor hetzelfde effect.

Wat vindt het RIVM?

Het is belangrijk om ook naar de effecten van de nanodeeltjes te kijken op het milieu en de mens. Het is duidelijk dat er redenen zijn om nanodeeltjes te gebruiken in de vissenkweek, zoals hierboven beschreven. Maar deze nanodeeltjes moeten ook veilig toegepast kunnen worden. Dit is nog niet voldoende bekend.

Medicijnresten

Een deel van de medicijnen met nanodeeltjes komt mogelijk rechtstreeks in het milieu terecht bij vissenkweek in open zee of in de oceaan. Bovendien is de zorg dat de nanodeeltjes juist worden gebruikt om de effectiviteit van medicijnen te vergroten. Een direct gevolg van deze vergrote efficiëntie is namelijk dat de deeltjes in de vissen achterblijven (de medicijnresten). Deze worden mogelijk ook door de mens opgenomen.

Aandacht hiervoor is van essentieel belang in de grootschalige vissenkweek. Op dit moment is nog onvoldoende duidelijk wat de effecten van deze toepassing van nanodeeltjes zijn op mens en milieu. Dit betekent dat verder onderzoek naar deze effecten nodig is.