Binnen het EU Europese Unie (Europese Unie)-project NANoREG is een zeer uitgebreide database opgezet met meer dan 500 instrumenten voor risicobeoordeling van nanomaterialen: de NANoREG Toolbox. Deze toolbox bestaat uit twee Excel-documenten, één met huidige beschikbare tools en één met tools die in de nabije toekomst verwacht worden. Binnen deze Excel-documenten worden twee categorieën onderscheiden: ‘wettelijke vereisten’ en ‘toekomstperspectieven’. Voor iedere tool is een aantal standaard informatievelden ingevuld. Een recent artikel beschrijft de opzet en indeling van deze Excel-documenten.

Ongeveer 75% van de tools in de toolbox zijn specifiek ontwikkeld voor nanomaterialen. De overige tools zijn algemeen voor chemicaliën ontwikkeld, maar zijn door de samenstellers van de toolbox beoordeeld als toepasbaar op nanomaterialen. Verder viel op dat vooral voor milieurisicobeoordeling nog weinig tools beschikbaar zijn; de meeste tools in de toolbox zijn gericht op humane risico’s of fysisch-chemische eigenschappen van nanomaterialen.

Binnen het EU-project NanoReg2 is de zogenaamde Safe Innovation Approach (SIA) Toolbox ontwikkelt. Hierin zijn instrumenten opgenomen die Safe-by-Design (SbD)[1] en Regulatory Preparedness (RPRegulatory Preparedness) ondersteunen. Het concept RP Responsible Person (Responsible Person) wordt binnen NanoReg2 uitgelegd als ‘het voorbereid zijn van regelgevers op innovaties (op het gebied van nanomaterialen)’ [2]. De instrumenten die opgenomen zijn in de SIA Toolbox zijn toepasbaar voor nanomaterialen. Deze online toolbox kan doorzocht worden op de toepasbaarheid van de instrumenten in verschillende fases van een innovatieproces en op welk onderwerp de instrumenten gericht zijn, bijvoorbeeld op risico’s, voordelen of kosten. Daarnaast kan worden gezocht op domein (zoals, biociden of chemische stoffen), blootstellingsroute, populatie (zoals werknemers of consumenten) en type uitkomsten. Recent is een nieuwe versie van de openbaar toegankelijke SIA Toolbox online geplaatst.

RIVM/KIR kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie (kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie)-overweging: De hier gepresenteerde toolboxen geven een gestructureerd overzicht van een zeer breed scala aan instrumenten die ingezet kunnen worden bij de risicobeoordeling van nanomaterialen en voor toepassing van SbD. Voor iedere tool is de beoogde toepassing weergegeven, zodat een gebruiker snel een geschikte tool kan vinden voor zijn specifieke situatie.

De NANoREG Toolbox bevat ook informatie over de EU definitie van een nanomateriaal, karakterisering, gevaars- en blootstellingsschatting onder REACH Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals ), en ook beheersstrategieën zoals SbD, levenscyclusanalyse en control banding. Deze indeling is nuttig bij het zoeken van een geschikte tool voor een bepaalde toepassing, maar ook voor het identificeren van kennishiaten. Een beperking is dat de huidige indeling wat betreft regelgevende doeleinden alleen is georiënteerd op REACH en de definitie van nanomaterialen volgens de Europese Commissie. Niettemin zijn veel van de tools ook buiten REACH toepasbaar. De SIA Toolbox heeft een beperkter focus (SbD en RP) en is daarmee niet zo omvangrijk als de NANoREG toolbox. Wel heeft de SIA Toolbox een gebruikersvriendelijker uiterlijk en daarmee is deze ook eenvoudiger doorzoekbaar. In het project Gov4Nano dat loopt van 2019 tot 2022 onder leiding van het RIVM, is de bouw van een Nano Risk Governance Portal voorzien. Dit portaal zal beheerd worden door een Nano Risk Governance Council wat de continuïteit van de instrumenten en toolbox, de kwaliteit en relevantie zo goed mogelijk zal moeten waarborgen.

[1]   Zie voor meer uitleg Signaleringsbrief KIR-nano 2015, nummer 2: Safe by design concept voor nanomaterialen

[2]   Zie ook het verslag van de NanoReg2 Workshop on Regulatory Preparedness for Innovation in Nanotechnology (alleen in het Engels beschikbaar)