Het rioolwateronderzoek biedt vele mogelijkheden voor opsporen van ziekten en stoffen. Het RIVM zoekt momenteel uit, samen met het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en de waterschappen, of het rioolwateronderzoek in de toekomst verder wordt uitgebreid. 

Deze afbeelding van de infographic 'De mogelijkheden van rioolwateronderzoek' laat zien wat er zoal mogelijk is met rioolwateronderzoek. Verder onderzoek moet uitwijzen welke toepassingen nuttig en haalbaar zijn. 

Er is heel veel informatie uit het rioolwater te halen. Een aantal voorbeelden van wat het RIVM al meet in rioolwater en wat er nog meer mogelijk is.

Infectieziekten

Meten van (varianten van) ziekteverwekkers, zoals:

  • Coronavirus
  • Poliovirus
  • Mpox-virus
  • Influenzavirus
  • Antibioticaresistente bacteriën
  • RS respiratoir syncytieel (respiratoir syncytieel)-virus
  • Mazelenvirus
  • Rotavirus

Leefstijl

Meten van stoffen die iets zeggen over:

  • Dopinggebruik
  • Drugsgebruik
  • Medicijngebruik
  • Stress
  • (Over) gewicht
  • Voeding
  • Roken
  • Alcoholgebruik

Leefomgeving

Meten van stoffen, zoals:

  • Zware metalen
  • Brandvertragers
  • Bestrijdingsmiddelen
  • Microplastics
  • UV ultraviolet (ultraviolet)-filters
  • Straling
  • PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen) ( per- en polyfluoralkylstoffen)
  • PAK Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen)’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen)

Infectieziekten

In het rioolwater kunnen we sommige bestaande en opkomende infectieziekten, dat zijn besmettelijke ziekten, zien. Het RIVM onderzoekt het rioolwater op het coronavirus (SARS severe acute respiratory syndrome (severe acute respiratory syndrome)-CoV coronavirus (coronavirus)-2), maar er is meer mogelijk, bijvoorbeeld onderzoek naar influenza of mazelen.  Als een virus van een besmettelijke ziekte veel wordt gevonden in het rioolwater, kan dat een reden zijn om bijvoorbeeld extra in te zetten op vaccinatie tegen deze ziekte. 

Diabetes

In urine kan een bepaalde stof zitten, 8-isoprostaan. Als dit veel wordt gevonden in het rioolwater, zegt het iets over het aantal mensen dat bijvoorbeeld diabetes heeft of binnenkort krijgt. Gemeenten zouden die informatie kunnen gebruiken bij hun gezondheidsbeleid.   

Obesitas

Ernstig overgewicht (obesitas) kan op een bijzondere manier in het rioolwater aangetoond worden. Een bepaalde combinatie van bacteriën (microbiële gemeenschappen) is een aanwijzing voor obesitas in een bepaalde stad of streek. Overheden (rijk, regio, gemeenten) kunnen die informatie gebruiken om gerichter in te grijpen om zo obesitas te voorkomen en tegen te gaan.  

Gezonde leefstijl

Verder zijn ook stresshormonen, alcohol- en nicotine-afbraakproducten in rioolwater te zien. In het Nationaal Preventieakkoord (NPA) staan doelstellingen voor de Nederlandse bevolking.  Eén van de doelstellingen is bijvoorbeeld dat het aantal rokers van 23% afneemt naar 5% in 2040. Het RIVM heeft als taak om de relevante leefstijlindicatoren te monitoren. Uitgezocht kan worden in hoeverre het rioolwateronderzoek hier bij kan ondersteunen. Ook de aanwezigheid van alcohol kunnen we meten in rioolwater. Ook vermindering van alcoholconsumptie is een doel in het Nationaal Preventieakkoord.  Rioolwateronderzoek is mogelijk een goede aanvulling op andere vormen van onderzoek naar de leefstijl.