Inleiding en motivatie

Onze 24-uurs economie vereist werkzaamheden die buiten de reguliere werkuren van 9 tot 5 uur vallen. Ploegendienst, inclusief nachtwerk, is in de 24-uurs economie onvermijdelijk, maar er zijn aanwijzingen dat het de kans verhoogt op chronische ziekten, zoals metabole- en infectieziekten. Inzicht in de werkingsmechanismen van causale, lange termijn effecten van nachtwerk ontbreekt echter vooralsnog. Vanwege de verwachte toename van het aantal mensen met nachtwerk, is kennis over de gezondheidseffecten van circadiane ritme verstoringen, zoals bij nachtwerk, en de mechanismen hierin noodzakelijk. Om deze gezondheidseffecten meetbaar te maken en preventie mogelijk te maken, zijn valide biomarkers voor verstoorde homeostase nodig, die zelf niet onder controle staan van het circadiane ritme.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Het doel van dit project is het onderzoeken van de mechanismen die ten grondslag liggen aan de gezondheidseffecten van nachtwerk, in het bijzonder effecten op lichaamsgewicht en immuunsysteem. Specifieke doelstellingen zijn:

1. bepalen van de causale, lange termijn effecten van nachtwerk
2. valideren van markers van circadiane ritme verstoringen door nachtwerk
3. onderzoeken van de mechanismen hoe gezondheidseffecten van nachtwerk ontstaan en het opstellen van preventieve interventie strategieën

Aanpak en methoden

Het onderzoek maakt gebruik van een combinatie van muis- en mens studies. De causale relatie tussen langdurige circadiane ritme verstoring en lichaamsgewicht en immuun effecten (doelstelling 1) wordt bepaald door het modelleren van werk roosters in muizen. Dit leidt idealiter tot een set van markers die de status van ontregelde homeostase door circadiane ritme verstoring weergeeft of voorspelt. Voor doelstelling 2 zullen we een observationele studie onder 1.760 verpleegkundigen uitvoeren om de infectiegevoeligheid in verpleegkundigen met en zonder nachtwerk te kunnen vergelijken. Metingen bestaan uit een app (infectiegevoeligheid), lichaamsgewicht en potentiele mechanistische factoren (bijvoorbeeld bewegen en eten). Biomarkers zoals verkregen uit doelstelling 1, zullen in de data van de observationele studie geanalyseerd worden. Idealiter wordt de respons op een (griep)vaccinatie getest, analoog aan experimenten in muizen. Voor doelstelling 3 zullen experimenten in muizen uitgevoerd worden om het effect van veranderde activiteit en voedingsinname te bepalen. Deze studies geven de benodigde input voor het kunnen opstellen van een interventie, waarbij de nieuw ontwikkelde markers gebruikt kunnen worden om het effect van die interventies in de dagelijkse praktijk te kunnen monitoren. Het huidige projectvoorstel beoogt een 2^e fase, waarin deze interventie wordt ontwikkeld, uitgevoerd en geëvalueerd.

Verwachte resultaten

Dit project geeft een mechanistisch inzicht in de causale relatie tussen circadiane ritme verstoring en gezondheidseffecten in muizen en mensen. In de 2^e fase zal, met additionele financiering, een interventie studie uitgevoerd worden met gebruik making van de ontwikkelde biomarkers. Dit zal leiden tot een evidence-based advies om de lange termijn schadelijke gezondheidseffecten van circadiane ritme verstoring, zoals nachtwerk, te verminderen.

Geplande producten

Proefschrift, wetenschappelijke artikelen, presentaties op congressen, bijeenkomsten, beleidsrapport, publicaties op relevante websites, workshop.