Inleiding en motivatie

Kinkhoest is een zeer besmettelijke ziekte van de longen, veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Ondanks een hoge vaccinatiedichtheid is het aantal gevallen van kinkhoest in Nederland, en ook in andere westerse landen, toegenomen. Daarom is het belangrijk dat er een nieuw of verbeterd vaccin ontwikkeld wordt. Om de effectiviteit van een dergelijk nieuw of verbeterd vaccin te testen zijn gevalideerde kenmerken die samenhangen met (correlaten) van bescherming belangrijk. Tot nu toe zijn er voor kinkhoest geen correlaten van bescherming bekend. Ook is uitbreiding van de kennis betreffende de interactie tussen B. pertussis en het aangeboren afweersysteem cruciaal voor het ontwikkelen van nieuwe of verbeterde vaccins. Het aangeboren afweersysteem is de eerste lijn van verdediging tegen infecties. De bijbehorende afweercellen en moleculen kunnen binnen enkele minuten ziekteverwekkers herkennen en vernietigen.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Dit project richt zich op het identificeren van correlaten van bescherming voor kinkhoest en op het verder karakteriseren van de aangeboren afweerrespons tegen deze bacteriën. Hoe B. pertussis het afweersysteem omzeilt staat in het tweede deel van het onderzoek centraal.

Aanpak en methoden

In het eerste jaar van dit project worden verschillende testen ontwikkeld om correlaten van bescherming te identificeren. Hiervoor worden in serum en plasma moleculen zoals microRNAs gemeten. MicroRNAs zijn kleine RNA ribonucleic acid (ribonucleic acid) moleculen die een rol spelen in de regulatie van het afweersysteem. Deze microRNAs kunnen als biomarkers voor verschillende biologische processen gebruikt worden. Bordetella pertussis bactericide testen, waarmee het doden van bacteriën wordt gemeten, worden ook geoptimaliseerd en geïmplementeerd. Met het gebruik van verschillende groepen van gevaccineerde personen wordt de correlatie met bescherming tegen kinkhoest bestudeerd. Dit deel van het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met collega’s van verschillende afdelingen binnen IIV Immunologie van Infectieziekten en Vaccins (Immunologie van Infectieziekten en Vaccins), IDS Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance (Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance) en GZB Gezondheidsbescherming (Gezondheidsbescherming). Het complement systeem (moleculen in bloed die o.a. bacterien vernietigen) speelt een belangrijk rol in de aangeboren afweerrespons tegen ziekteverwekkers. Deze hebben verschillende mechanismen ontwikkeld om activatie van het complement systeem te remmen om vernietiging te omzeilen. Om de interactie tussen B. pertussis en het aangeboren afweersysteem beter in kaart te brengen zal dit project zich ook richten op het vinden van moleculen die B. pertussis gebruikt om het complement systeem te remmen. Dit deel van het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met het UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Utrecht.

Verwachte resultaten

We verwachten verschillende testen te ontwikkelen om moleculen in serum en plasma te meten. Dit met als doel “markers” te identificeren die met de B. pertussis vaccin opgewekte bescherming correleren. B. pertussis specifieke bactericide testen zullen hier ook voor geoptimaliseerd en gebruikt worden. Verder zullen B. pertussis moleculen die een rol spelen in het omzeilen van het complementsysteem worden geïdentificeerd. Tevens worden de onderliggende mechanismen gekarakteriseerd.

Geplande producten

Producten omvatten publicaties in “peered reviewed journals” in het veld van immunologie/microbiologie/geneeskunde. Andere producten zijn presentaties op (inter)nationale congressen en een proefschrift.