Inleiding en motivatie

Opkomende infectieziekten kunnen een bedreiging voor de volksgezondheid zijn. Als een infectieziekte uitbreekt moeten meteen de juiste maatregelen genomen worden om transmissie van de ziekte te voorkomen en de ziektelast (het aantal van zieken en/of doden) te beperken. Dit is een van de doelstellingen van het RIVM en een focus van RIVM-2020. Om dit voor elkaar te krijgen moet het RIVM ten eerste weten welk micro-organisme de ziekte veroorzaakt. Daar zijn diagnostische tools voor nodig. Een van de maatregelen om transmissie en ziektelast te voorkomen is het gebruik van vaccins. Voor de ontwikkeling van nieuwe diagnostische testen of vaccins is kennis nodig over het micro-organisme dat de ziekte veroorzaakt en hoe het immuunsysteem hier op reageert. Om deze kennis te genereren zijn de modernste technologieën nodig.

Doel(en)

Het doel van dit project is om met verschillende moderne moleculaire technieken (hier “genetic toolbox” genoemd) op een hele efficiënte manier moleculen van ziekteverwekkers te identificeren. Deze toolbox wordt gebruikt om beter inzicht te krijgen in hoe het immuunsysteem reageert tegen deze moleculen. Voor het opzetten van de toolbox wordt de bacterie Bordetella pertussis, de veroorzaker van kinkhoest, gebruikt. Ondanks een hoge vaccinatiedichtheid is in de afgelopen jaren het aantal meldingen van klinische kinkhoest drastisch toegenomen en het is duidelijk dat een nieuw vaccin nodig is. Met dit project willen wij de volgende vragen beantwoorden:

1. Welke moleculen van B. pertussis worden herkend door het aangeboren afweersysteem? De aangeboren afweer is de eerste lijn van verdediging tegen micro-organismen. Afweercellen kunnen binnen minuten dreigende micro-organismen herkennen en doden. Herkenning van ziekteverwekkers wordt gedaan door receptoren die o.a. op deze cellen aanwezig zijn. Er zal worden bestudeerd welke B. pertusis moleculen met deze receptoren reageren.
2. Wat voor soort immuunrespons wordt er gegenereerd als B. pertussis herkend wordt door de receptoren van het aangeboren afweersysteem?
3. Kunnen B. pertussis moleculen worden gevonden die van belang zijn voor het remmen van het afweersysteem?

Innovatieve aspecten

Deze interdisciplinaire toolbox combineert gevestigde genetische technieken om nieuwe bacteriële moleculen en hun rol bij immuniteit te identificeren. Het gebruik van deze toolbox zal kennis genereren om de volksgezondheid te verbeteren. Deze genetische toolbox kan voor elke bacteriële ziekteverwekker gebruikt worden en we stellen voor om het hier te gebruiken voor de identificatie van nieuwe B. pertussis moleculen die mogelijk gebruikt kunnen worden om het huidige kinkhoestvaccin te verbeteren.

Aanpak, externe partners, geplande resultaten en producten en verdienmodel

Voor het opzetten van de toolbox wordt de bacterie Bordetella pertussis, de veroorzaker van kinkhoest, gebruikt. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met dr. Ilse Jongerius (UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum)). Wij verwachten moleculen te identificeren van B. pertussis die van belang zijn voor het remmen van het immuunsysteem. Als producten verwachten wij patenten en publicaties. Dit onderzoek wordt samen met andere SPR Strategisch Programma RIVM (Strategisch Programma RIVM ) projecten uitgevoerd (S-83 en S-112001).

Beoogd vervolg

Implementatie van deze toolbox zal het mogelijk maken nieuwe B. pertussis moleculen te identificeren met immunomodulaire kenmerken. Om het werk voort te zetten zullen andere voorstellen worden ingediend. Onderzoek in dit gebied zal zeker de nodige kennis genereren om het huidige kinkhoestvaccin te verbeteren.