Inleiding en motivatie

Leefstijlinterventies op basis van lichaamsbeweging en voeding zijn effectieve bestrijders van overgewicht op korte termijn, waarmee ze het risico op chronische ziekten verminderen. Daarnaast is het bekend dat leefstijlinterventies gecombineerd met stimulansen effectiever zijn dan interventies zonder stimuli. Echter, de langetermijneffectiviteit van leefstijlinterventies is nog steeds problematisch; na voltooiing vallen veel mensen terug in oud gedrag en komen ze vervolgens weer aan richting hun oorspronkelijke gewicht.

In dit voorstel gebruiken we kennis uit de sociale psychologie en de gedragseconomie over structurele afwijkingen van rationeel gedrag; spijtaversie om mensen met overgewicht te helpen om gewicht te verliezen en op gewicht te blijven. Bekend is dat geanticipeerde toekomstige emoties (en in het bijzonder spijt) keuzes in het hier en nu kunnen beïnvloeden. Spijt als emotie wordt gebruikt als duwtje in de richting van het langetermijndoel van het verliezen van gewicht met leefstijlverandering.

Wanneer een leefstijlverandering wordt gecombineerd met een loterij, worden de aan deelnemers van de interventie een deadline en een concreet langetermijndoel gegeven. Het behalen van gewichtsverlies is voorwaarde voor het ontvangen van een eventuele prijs. Is het beoogde gewichtsverlies niet behaald, dan hoort de deelnemer dat hij/zij de prijs heeft gewonnen, maar niet zal ontvangen. Onze hypothese is dat de loterij- interventie effectiever is dan een stand-alone interventie vanwege het volgende mechanisme: de aanwezigheid van de doelstelling op lange termijn en een kostbare deadline maakt mensen er meer bewust van dat uitstelgedrag kostbaar is. Daardoor komt het verwachte risico van een gemiste kans (niet ontvangen van de aantrekkelijke prijs) meer op de voorgrond te staan, wat spijtaversie van mensen activeert, waardoor ze de verleiding weerstaan.

Doel(en) en onderzoeksvragen

In dit onderzoek testen we of een interventie met leefstijlverandering als doel, gecombineerd met een loterij, mensen beter in staat stelt hun doel om gewicht te verliezen te bereiken en gewichtsverlies te handhaven. Het eerste deel van dit onderzoek dient om te bepalen of mensen bij het mislopen van een voorwaardelijke prijs inderdaad spijt ervaren, en niet een andere emotie. De condities waaronder spijt het meest wordt ervaren worden empirisch geëxploreerd. Daarnaast wordt beoordeeld welke persoonskenmerken als inkomen en opleiding en karaktertrekken als maximalisatiedrang bijdragen aan deelnamebereidheid en het niveau van spijt. In een Randomized Controlled Trial (RCT Randomized controlled trial (Randomized controlled trial)) meten we de effecten van de interventie na drie maanden, een jaar en twee jaar. In een labexperiment onderzoeken we wat geanticipeerde spijt doet met cognitie, om zo een verklaring te kunnen geven van hoe geanticipeerde spijt zorgt voor gezondheidsgedrag en leefstijlverandering. Tot slot voeren we een kosteneffectiviteitsanalyse uit waarbij de kosten van de huidige interventie worden afgezet tegen de opbrengsten op het gebied van kwaliteit van leven, werkverzuim en zorggebruik.

Aanpak en methoden

Om deze doelstellingen te realiseren, zullen we in samenwerking met een fitnessketen een RCT, een labexperiment in een gecontroleerde omgeving en een vragenlijstonderzoek uitvoeren.

Verwachte resultaten

De RCT levert informatie óf de loterij werkt en ook op lange termijn werkt, de vragenlijst levert informatie waarom de loterij werkt en of er geen andere mechanismen dan spijtaversie actief zijn en het gecontroleerd experiment levert informatie over de mate waarin we spijtaversie kunnen beïnvloeden en wat spijtaversie doet met gezondheidsbeslissingen.

Geplande producten

6 peer-reviewed artikelen; 1 proefschrift over de effecten van de monetaire en niet-monetaire interventies op structurele gedragsverandering van leefstijlen; Presentaties op wetenschappelijke congressen; Samenvatting van de bevindingen voor VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ); RIVM rapport met bevindingen en praktische implicaties voor veldpartijen; Twee workshops met wetenschappelijke en politieke partijen (WRR, SCP Sociaal en Cultureel Planbureau (Sociaal en Cultureel Planbureau), Sportorganisatie, VWS)- presentaties, discussie en netwerk mogelijkheden.