Inleiding en motivatie

In Europa is ongeveer een derde van de emissie van broeikasgassen gerelateerd aan voedselconsumptie en -productie. Een Westers voedingspatroon is daarmee niet alleen geassocieerd met negatieve effecten voor de volksgezondheid zoals obesitas, diabetes en de daarmee samenhangende zorgkosten, maar ook met een aanzienlijk milieu impact. We hebben een beter begrip nodig van de link tussen milieu aspecten van voedselconsumptie en gezondheids-aspecten. Daarnaast is een analyse nodig van potentiele strategieën om voedselconsumptie patronen in een gezondere en duurzamere richting te bewegen. Het RIVM richt zich op ‘evidence-based’ onderzoek op het gebied van milieu en gezondheid en daar draagt dit project aan bij.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Het doel van dit project is om de relatie te onderzoeken tussen de milieu-impact van voedselconsumptie enerzijds en gezondheidsuitkomsten anderzijds. Specifieke onderzoeksvragen hierbij zijn: wat is de milieudruk van huidige voedingspatronen (in NL en mogelijk enkele EU European Union (European Union ) landen) en haar verband met gezondheidsuitkomsten (sterfte en incidentie van chronisch ziekten)? Is de milieu-impact van voedselconsumptie en gezondheidsuitkomst anders bij mensen die zich in meer of mindere mate houden aan aanbevelingen voor een gezonde voeding (zoals de Richtlijnen Goede Voeding)? Welke veranderingen in het huidige voedselconsumptiepatroon zijn gewenst om de milieudruk te verlagen en de gezondheidsuitkomsten te verbeteren? Wat zijn voor een geselecteerd veranderingsscenario de maatschappelijke kosten- en baten (via een MKBA maatschappelijke kosten-batenanalyse (maatschappelijke kosten-batenanalyse))?

Aanpak en methoden

We gebruiken data van een cohort studie: de prospectieve Europese cohort studie voor kanker en voeding (EPIC). Het doel van de EPIC studie is om de verbanden tussen voeding, voedingsstatus, levensstijl en de incidentie van kanker en andere chronische ziekten te onderzoeken (10 landen - meer dan een half miljoen deelnemers). De meerderheid van de analysis voor ons project zullen worden uitgevoerd op de Nederlandse data. Voor een deel gebruiken we ook Europese data. EPIC-NL bestaat uit 40,000 mensen die zijn begonnen tussen 1993-1997 en die tot nu toe gevolgd worden met o.a. ziekenhuis registraties voor morbiditeit en mortaliteit. Voeding is nagevraagd met voedsel frequentie vragenlijsten. Deze data zal worden uitgebreid met informatie over milieu-impact indicatoren als broeikasgas uitstoot en land gebruik (al beschikbaar voor Nederland, hopelijk ook voor andere EPIC studies). De milieudata zijn gebaseerd op levenscyclus analyses. Het project bestaat uit onderdeel A, B en C. In deel A zal de focus liggen op huidige voedingspatronen. In deel B op voedingspatronen die aangeraden worden vanuit gezondheidsoogpunt. In deel A en B onderzoeken we het verband tussen de milieu-indicatoren en gezondheidsuitkomsten (ziekte en sterftematen). In deel A zullen we ook kijken naar veranderingen in voedingsinname over tijd in het cohort en dan met name wat de milieueffecten zijn van die mogelijke veranderingen. We zullen voor de gezondheidsuitkomsten gebruik maken van de juiste methodes om de data te analyseren, zoals Cox proportional hazard modellen. In deel C zal een geselecteerde interventie worden onderzocht door middel van een MKBA. Een MKBA identificeert op een systematisch manier de waarde (in geld) van alle consequenties (voor- en nadelen) van een geselecteerde set aan beleidsmogelijkheden om de bevolking gezonder en duurzamer te laten eten.

Verwachte resultaten

De bevindingen van dit project zullen bijdragen aan het creëren van een duurzamere samenleving. Het is de bedoeling dat ze bijdragen aan de wetenschappelijke onderbouwing en begrip van de milieu-impact van voedselconsumptie en de verbanden met gezondheidsuitkomsten. Het project zal zo bijdragen aan het uitbrengen van op wetenschap gebaseerde adviezen, die gebruikt kunnen worden in het voedingsbeleid.

Geplande producten

Vijf wetenschappelijke publicaties, gecombineerd tot een wetenschappelijk proefschrift. De eerste fase, tot 2016, zal ook materiaal opleveren dat gebruikt zal worden voor de RIVM kennis synthese over Gezond, Veilig en Duurzaam voedsel.